- డా|| యం. హనుమంతరాజు - 9441130264
నేను ఇటీవల శ్రీరమణ గారు వ్రాసిన ''నాలుగో ఎకరం'' కథను చదివాను. దాదాపు 2000 సం||లో కార్పొరేటు వ్యవస్థలు మొదలయి, దాని హవా బాగా ఉన్నప్పుడు ఒక పల్లెటూర్లో వ్యవసాయ భూములు రేట్లు పెరిగి, ఒక ఆసామి దగ్గర వ్యవసాయం చెయ్యలేక ఉన్న భూమిని కొనుక్కొని స్కూలు, ఆసుపత్రి లేదా రియల్‌ ఎస్టేట్‌ వ్యాపారం కోసం వచ్చి బేరం కుదుర్చుకొని, అడ్వాన్సు ఇవ్వటం జరుగుతుంది. ఆ ఆసామి బీడుపడిన 12 ఎకరాల భూమిని తను, తన కుమారుడు, కుమార్తె మూడు వాటాలుగా చేసుకొని, కూతురు వాటా భూమిని పెళ్ళప్పుడు ఇచ్చేస్తాడు. రేటు పెరిగిన తర్వాత ఆ కూతురు తనకు రావలసిన ఆ ''నాలుగో ఎకరం'' గుఱించి తండ్రిని అడుగుతుంది. ఆ విషయం కొడుకుతో ఎట్లా చెప్పాలా, వాడు ఏమంటాడో అని ఆ ఆసామి పడే వేదన ''నాలుగో ఎకరం'' కథ.
పెదకాపు అనే ఆసామి, ఆయన కొడుకు సాంబ. ఆయన స్నేహితుడు మరియు ఆ ఊర్లో ఉన్న గుడి పూజారి కృష్ణస్వామి, ఆయన కొడుకు. ఈ నలుగురితోనే ఈ కధను సజీవంగా శ్రీరమణ నడిపించారు. ఒకప్పుడు బాగా వ్యవసాయం చేసిన ఆ పెదకాపు జ్ఞాపకాలు చెప్తుంటే ఆ కాలానికి మనం వెళ్తాము. నాగలి చెక్క తయారు చెయ్యడం, ఏరువాక మొదలు పెట్టడం, ఎద్దులకు కట్టే తాళ్ళు పేనటం, చండ్రకోలా గుఱించి, దరుస్మాసం ఉదయం వేళలో గుళ్లో ప్రసాదాలు తినటం, ఇవన్నీ కూడా శ్రీరమణ మనకు కళ్ళకు కడతారు.
పెదకాపు, కృష్ణస్వామి ఎంత స్నేహితులో వాళ్ల కొడుకులిద్దరూ కూడా అంతే స్నేహితులు. పెదకాపు కొడుక్కి చదువబ్బదు కాని, కృష్ణస్వామి కొడుకు దగ్గర్లోని కాలేజీలో లెక్చరర్‌గా పనిచేస్తుంటాడు. ఆసామి భూములు కొనటానికి వచ్చిన రియల్‌ఎస్టేట్‌ వాళ్ళు, ఆసామి కొడుకుతోనే బేరం కుదుర్చుకొని అడ్వాన్సు ఇస్తారు. తనకు ఏదో మాటవరసకు తర్వాత ఇస్తానన్న నాలుగో ఎకరం గుఱించి కూతురు తండ్రిని అడగటం వలన ఆ తండ్రి ఇప్పుడు కొడుకుకు, కూతురుకు ఏం చెప్పాలో, ఎట్లా చెప్పాలో, కథ చివర్లో నలిగిపోతాడు. పల్లెటూళ్ళలో కూడా అంతరించిపోతున్న మానవ సంబంధాలు, రియల్‌ ఎస్టేట్‌ వలన నష్టాలు, ఒకప్పుడు బాగా వ్యవసాయం చేసినా, లాభదాయం గాక బీడు పెట్టిన ఆసాముల వ్యధ దీంట్లో మనకి సజీవంగా కనిపిస్తాయి.
వ్యవసాయం గురించి ''అకాల వర్షాలు, వాయుగుండాల అతివానలు, పంట అనర్థాలు, దళారీ రాజ్యం అన్నీ కలిసి సేద్యగాళ్ళ వెన్ను విరుస్తోంది. అందరూ తలొక బిరుదుతో ఆఖాశానికెత్తే వారేగాని, రైతన్నని ఆదుకునే ఆపన్న ప్రసన్న హస్తం లేదు'' అని అంటారు. ఏరువాక గురించి చెపుతూ ''ఏఱువాక పున్నమికి అడుగులు అరకలకు పసుపు, కుంకాలు పెట్టి, కొబ్బరికాయలు కొట్టి హారతిలిచ్చి ఎదుర్రావడం రివాజు. నాగలి బుజానేసుకెళుతుంటే తీర్థానికి పిలగాణ్ణెత్తుకెళ్తున్నంత సంబరంగా వుండేది'' అంటారు.
పెదకాపు గుఱించి చెపుతూ, ''వున్నా పోయినా మాట తప్పనివాడు కనుక పెదకాపు అయ్యాడు. ఏళ్ళతరబడి గొడ్డుచాకిరీ చేసిన దుక్కిటెడ్లని శక్తివుడిగిపోగానే నిర్ధయగా వదిలేయకుండా, వాటి అర్రు (ఎద్దు మెడభాగం) కడిగి పోషించాడు. పాలతో, అర్రులు కడిగాక, యిక కాడికి స్వస్తి, అవి ఉన్నన్నాళ్ళూ చలవ తాటాకు పందిళ్ళ కింద, ఎండుగడ్డి పరుపుల మీద లేత పచ్చికలు నెమరేస్తూ కాపుని దీవిస్తూ కాలం వెళ్ళబుచ్చుతాయి.
తాడిపండు రుచిని ''మీరు తినరుగాని సాములూ, రుచంటే తాడిపండుదే రుచి. మూడు ముంజలూ ముదిరి, మూడు టెంకలవుతారు. చెట్టున పండి రాలాక దాన్ని పద్దతిగా కాల్చి, ఇదిగో ఇట్టా తింటుంటే ఉంటదీ చెప్పలేను. మామిడిపండు తింటే ఆ మజా తింటున్నంతసేపే. తాడిపండు రుచి ఆ రోజంతా మనల్ని తరిమిద్ది'' అంటారు.
నాగలి తయారి గుఱించి ''అబ్బో! ముందసలు నాగలి దుంపకి దుంగ దొరకాల. ఫుల్‌ చేవపట్టి ఉండాలి. పది జానల తుమ్మ మొద్దుని నాలుగు అమావాశ్శెలపాటు నీళ్ళలో ఊరెయ్యాలి. దాన్ని బయటకు తీసి ఓ నెలపాటు ఎండలో పడెయ్యాలి. పై బెరడు శుభ్రంగా వొలవాల. అప్పుడు బెమ్మం బాబారు దాన్నితట్టి, తిప్పి అన్ని దిశల్నించే చూసి, మాంచి లగ్గంపెట్టి పనిలోకి దిగుతాడన్న మాట. అబ్బో ! అదో పెద్ద అంగామా'' అంటూ గొప్పగా ఆసామి చెప్తాడు.
పెదకాపు స్నేహితుడు, హితుడూ అయిన అర్చకస్వామికి పంపాల్సిన మోయిన్లపట్టీ ఈ విధంగా వల్లిస్తాడు. ''పెదమూట బియ్యం, తగినన్ని సంబరాలు, బెల్లం మాత్రం దండిగా
ఉండాలి. దేవుడికి యెన్న ఇష్టం. అన్నీ జాగ్రత్తగా చూసుకోండి. సాంబయ్య, మంచి అరటిగెల, కొబ్బరికాయలు ముఖ్యం. మంచి గుమ్మడీ... మరి నాలుగు పచ్చికూర్లుండాలి. అయ్యోరికి, అమ్మగారికి పట్టు చదింపులు మర్చిపోకండమ్మారు. ఇస్తరాకుతో మొదలుపెట్టి తమలపాకు దాకా తల్చుకుంటే మధ్యలోవన్నీ గుర్తొస్తారు. చిట్టెమ్మా, ఇంకా నలుగుర్ని పిలుచుకో. అన్నీ ఒక్కసారిగా తీసికెళ్ళండి. నీ పెళ్ళికి మోయిన్లు బండిలో పంపాం. మన ఎడ్లకి నగలన్నీ పెట్టి గులాములు కొట్టా.'' - మీసాలు దువ్వుకొంటూ నెమరేసుకున్నాడు. బండెనకమాట పాలు పెరుగుల కావిడ, పళ్ళకావిడి నడిచారు - తలుచుకుని పొంగిపోయింది. ఇంటావిడ. ఈ విధంగా గోదావరి జిల్లాలోని వాతావరణాన్ని భాషను చిత్రీకరించారు శ్రీరమణ.
కూతురికి ఇవ్వాల్సిన భూమి గురించి చెప్తూ ''నువ్వేమో మొగుడుచాటు పిల్లవి. పుట్టింటోళ్ళు ఇవ్వలేకనో, ఆడపిల్ల సొమ్ముకి ఆశపడ్డారనో మాట రానేకూడదు. ఎవరివో అమ్మి నీకు డబ్బు కట్టే బదులు, నీకే ఒక ఎకరం (నాలుగో ఎకరం) గట్టు పెడతాంలెహన్న మాట వాస్తవం''. చివర్లో పెదకాపు ఆరోగ్యం సరిగా లేనప్పుడు ''సాంబయ్య బాగా గ్యాపకం పెట్టుకో నాకేదైనా తేడా పడితే, నన్ను ఈ మానంది బండమీది ఓపాలి పండుకోబెట్టు. నా చేతిలో మన రంగుకుచ్చుల చెర్నాకోల పెట్టు. శంషేరుగా ఆ .... అంతే'' అర్థంలేని నవ్వుతో కళ్ళు తుడుచుకున్నాడు.
కధ చివర్లో నాగలిని గాడిపోయ్యిలో వేశారని పెదకాపు ''మీయమ్మ కడుపుకాలా.... దాన్నంట్రా పొయిలో వేసేది కూడు - గుడ్డ అన్నీ అదేగదంట్రా ఇచ్చేది'' అని గొంతు పెగుల్చుకొని, జీరతో పొడిపొడిగా అంటాడు. పెదకాపు గాడిపొయ్యికి ఆటోకాలు, ఇటో కాలు వేసి, తటాల్న వంగి లోపల కాలే కాలే నాగలి దుంపని రెండు చేతుల్తో బలంగా పట్టి బయటపడేశాడు. ఈ విధంగా కధంతా మనకు ఒక సినిమా చూపిస్తారు రచయిత. తరువాత కథలో ఆయన్ను కార్లో దగ్గర్లోని ఆసుపత్రికి తీసుకెళ్ళి చూపిస్తారు. చివర్లో రచయిత ''ముందే ఫోన్‌ వెళ్ళిందాన్ని బట్టి ఆస్పత్రి ఎదురొచ్చి అందించాల్సిన తక్షణ వైద్యం అందించింది. వెనకాలే నాలుగు కార్లలో సొంత వాళ్ళు, పొరుగువాళ్ళు వచ్చి చేరారు అని అంటారు.
ఆ తరువాత ఆసామి కొడుకు సాంబయ్య అతని స్నేహితుడుతో ''నాన్నను మత్తులో పెట్టారు. జాగ్రత్తగా
ఉండాలంట. ఎవరూ లోపలికి తొంగి చూడద్దంట. చుక్కలు ఎక్కిస్తున్నారు'' అని చెప్పి వాళ్ళ అక్కయ్య గుఱించి'' సాంబా ఇప్పుడటాత్తుగా రిజిస్ట్రేషన్‌ ఆగిపోయె. నాన్నకి మళ్ళీ వేలిముద్రలు ఎప్పటికీ మొలుస్తాయో తెలవదాయె. నే మళ్ళీ అంతదూరం నించి పడి రావాల్రా. ఈసారి విమానం టిక్కెట్లు నేనే పెట్టుకోవాల్రా. బావయ్యా నానా మాటలు అంటున్నాడు'' అని బాధపడ్తాడు.
ఈ విధంగా కధ చివర్లో అటు కూతురికి, కొడుక్కి చెప్పలేక అయోమయ స్థితిలోకి వెళ్ళిన పెదకాపు చేతులు, కాళ్ళను కాల్చుకొని ఆస్పత్రిలో చేరతాడు. చివరి నిముషం దాకా చదివితే కాని ''నాలుగో ఎకరం'' యొక్క మెలికి పాఠకుడికి తెలియదు. విశ్వనాధ సాహిత్య అకాడమీ, వాసిరెడ్డి ట్రస్టు కలసి చేసిన ప్రచురణ ఇది. ఇంకా రచన రజతోత్సవ సంచిక (ఉగాది 2019)లో వచ్చిన కధ ఇది. కాబట్టి దొరికితే ఇది చదివి ఆనందించండి.