కేశవ్‌, కోల్కతా
98313 14213
అంపశయ్య నవీన్‌ కలంలోంచి వెలువడిన పాత్రలు ఎక్కడో కథల పుస్తకాల పేజీల్లో అందమైన వర్ణనల మధ్య దాగొని ఉండవు. మన చుట్టూనే తిరుగుతుంటాయి. ఓ విష్ణువర్థన్‌ని మన ఆఫీసులోనే చూసినట్టుంటుంది. ఓ వాసంతి మన కాలనీలోనే ఎక్కడో ఓ మూల కన్నీళ్ళను తుడుచుకుంటూ పుంజుకున్న చైతన్యంతో ఇంటి నుంచి బయటికి వస్తున్నట్టుంటుంది. ఒక వినోద్‌, ఒక ప్రకాశ్‌ మన దగ్గరే ఏ ఛారు దుకాణంలోనో మాట్లాడుతూ కనిపిస్తారు.
14 కథలతో 'యానాంలో ఒక రోజు' టైటిల్‌తో ఇటీవల వచ్చిన అంపశయ్య నవీన్‌ గారి కొత్త కథల పుస్తకం కరోనా నేపథ్యంలో జీవితాన్ని స్పృశిస్తూ ముందుకొచ్చిన మంచి సాహితీ సృజన. ఒక్కో కథ ఒక్కో మానవతా విలువనీ, జీవిత వాస్తవాన్నీ మనముందుంచుతుంది. 'యానాంలో ఒక రోజు' టైటిల్‌ కథ గొప్ప సాహితీ సృజనగా చెప్పొచ్చు. 21వ శతాబ్దంలో కూడా హానర్‌ కిల్లింగ్‌ పేరు మీద ప్రేమికుల పట్ల అత్యాచారాల నేపథ్యంలో అత్యంత పాశవిక చర్యను గొప్ప సాహితీ సృజనతో కవితలూ, సాహిత్యం కలగలిపి కథను నడిపే విధానం చేయి తిరిగిన అంపశయ్య నవీన్‌కే సాధ్యమయ్యే సాహితీ ప్రక్రియ.
ఉన్నత కులానికి చెందిన రమ్య, దిగువ కులానికి చెందిన రాజేష్‌ల ప్రేమపై తండ్రి అత్యాచారం, వార్ని బంధించే, చూపించే రాక్షస చర్య నేపథ్యంలో కథ నడుస్తుంది. ఒకవైపు కథలో కవులూ, రచయితలూ మరోవైపు ప్రేమజంట - ఎంకిపాటల మధ్య, కవితల మధ్య, సాహితీ చర్చల మధ్య సున్నితంగా ఆర్ట్‌ మూవీలా కథ సాగిపోతుంది. అలానే 'సృష్టిలో తీయనిది' కథలో అనూహ్య, సుస్మితల ఆత్మీయ, స్నేహితురాళ్ళ బంధాన్ని గాఢంగా అల్లి తర్వాత దర్శకుడు బాలచందర్‌ తన చిత్రాల్లో నాయకీ నాయకులను చంపేసినట్టు రచయిత చంపె య్యడం చాలా బాధ కలిగిస్తుంది.
కథల్లో పెద్ద పెద్ద వాక్యాలూ, బరువైన ఎక్స్‌ప్రెషన్‌లూ, వర్ణనలూ, శిల్పం కోసమనీ విషమ ప్రయత్నాలు ఎక్కడా కనిపించవు. కథలన్నీ సంభాషణ ద్వారానే ముందుకు నడుస్తాయి. పాఠకుడ్ని నడిపిస్తాయి. ఎక్కడో మధ్యలో అత్యంత సహజంగా కథ ఆరంభమవుతుంది. ఎలాంటి ఇంట్రడక్షన్‌ ఉండదు. ప్రకృతి వర్ణనలు ఉండవు. ఎక్కువేసి వాక్యాలు ఉండవు. కానీ, పాఠకుడు ఆ వాక్యాల మెట్ల ద్వారా ముందుకు వెళ్ళకుండా ఉండలేడు. గొప్ప రీడేబిలిటీ (=వaసabఱశ్రీఱ్‌y) నవీన్‌ రచనల ప్రత్యేకత. ూఱఎజూశ్రీఱషఱ్‌y ఱర ్‌ష్ట్రవ స్త్రతీవa్‌వర్‌ శీతీఅaఎవఅ్‌ శీట చీaఙవవఅ షతీఱ్‌ఱఅస్త్రర.
కరోనా నేపథ్యంలో మూడు కథలు
కరోనా నేపథ్యంలో వచ్చిన ఈ పుస్తకంలో మూడు కథలూ కరోనా విషాద ఛాయల్ని సృష్టించడం మరో గొప్ప సాహితీ ప్రయత్నం. 'నడకేరా అన్నిటికి మూలం', 'వినోద యాత్ర', 'సమాంతర రేఖలు' మూడు కథలూ కరోనా లాక్‌డౌన్‌ విషాద పరిస్థితులకు సాహితీరూపం ఇవ్వడంలో కృతకృత్యమయ్యాయి. అకస్మాత్తుగా ఎక్కడి వాళ్ళక్కడే గప్‌చిప్‌ అని కేంద్రప్రభుత్వం విధించిన తర్కవిహీనమైన, మానవత్వం లేని చర్య యువకుల మీద, వలస కూలీల మీద, మధ్య తరగతి మీద ఎలాంటి ప్రభావం కలిగించిందో ఈ కథల్లో చూడగలం. 'నడకేరా అన్నిటికి మూలం' కథలో వలస కూలీల దయనీయమైన పరిస్థితినీ, కరోనా కాలంలో వింత ప్రవర్తన అలవర్చుకున్న ప్రజల స్పందననీ విజయవంతంగా రచయిత చిత్రించారు. 'వినోద యాత్ర' సరదాగా తిరగడానికి వెళ్ళిన ఇద్దరు కుర్రాళ్ళు లాక్‌డౌన్‌ విషమ పరిస్థితికి బలైన విధానం చూపిస్తుంది. 'సమాంతర రేఖలు' ఉపాధి కోల్పోయిన మధ్య తరగతి కుటుం బాలనీ, ఆదాయం కోల్పోయిన భర్తల అసహనాన్నీ, పరిస్థితులు ఏవైనా బలయ్యేది స్త్రీలే అన్నట్టు గృహ హింసకు గురైన భార్యల నిస్సహాయ పరిస్థితినీ దృశ్యీకరిస్తుంది. ఈ మూడు కథల్లోనూ రచయిత ఎక్కడా ఏమీ చెప్పరు. లాక్‌డౌన్‌ నిర్దయనీ, అస్తవ్యస్తతనీ, అస్థిరతనీ చూపిస్తారు. ఈ మూడు కథలూ లాక్‌డౌన్‌ వికృతత్వాన్ని గ్రంథస్థం చేశాయి. కరోనాని ఒక భయంకరమైన వైరస్‌గానూ, దాన్ని పరిష్కరించడంలో అర్థంపర్థం లేని ఆకస్మిక లాక్‌డౌన్‌లను విధించిన ప్రభుత్వం యొక్క అసమర్థతను చారిత్రకం చేశాయని చెప్పగలం.
కథలు సూక్ష్మంగా ...
అలానే, మరికొన్ని కథల్లోకి తొంగి చూస్తే, 'తండ్రులూ - కొడుకులూ'లో తండ్రి పెన్షన్‌ డబ్బుల్ని జలగల్లా తినడానికి వెనకాడని కొడుకుల కక్కుర్తి కనిపిస్తుంది. 'అంతరాత్మ- అపరాధ భావన'లో మావోయిస్టుగా దొరికిపోయిన కైలాసం అంతరాత్మని మనో వైజ్ఞానిక కోణంలో చూడొచ్చు. 'రూపం - ప్రతిరూపం'లో ఫొటో ఫోజు పిచ్చిలో పడిన భార్య కనిపిస్తుం ది. కథ ఫన్నీగా నడుస్తుంది. 'సృష్టిలో తీయనిది'లో అనూహ్య, సుస్మితల అపురూపమైన స్నేహం విషాదంగా ముగుస్తుంది. పాఠకుడికి నిద్ర పట్టనీయదు. 'హనీమూన్‌'లో గ్రాండ్‌గా అత్యంత ఖరీదైన సినీ సెట్టింగ్‌లో పెళ్ళి చేసుకున్న జంట నెలకాకముందే విడాకుల దశకు చేరుకోవడం చూస్తాం. 'అభిమాని'లో ఒక రచయిత, ఒక పాఠకురాలి సాహితీ అనుబంధం సస్పెన్సుగా సాగుతుంది. 'మార్పు'లో మంచి ఉన్నతాశయాల ఫలితంగా కొంతమంది కృషి వల్ల ఆవిర్భవించిన విద్యాసంస్థ చీడపురుగుల మధ్య ఎలా పతనమైందో చూస్తాం. 'అపశృతులు'లో బేషజాలకూ, పబ్లిషిటీకీ, తప్పుడు విలువలకీ పోయి ఒక సాహితీ సంస్థ ఎలా పతనమయిందో చూస్తాం. 'నా గుండెల్లో దాచుకునేదాన్ని'లో మంచి ప్రేమ కథ సునా యాసంగా సాగుతుంది. ఈ కథలన్నీ సమాజాన్ని, సమాజంలో ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో మారుతున్న, పతనమవుతున్న విలువల్ని కడిగి వడబోసి చూపిస్తున్నాయి.
వ్యక్తిత్వం ఉన్న స్త్రీ పాత్రలు
అంపశయ్య నవీన్‌ కథల పరిచయం ఉన్న ఏ పాఠకుడికైనా మరచిపోలేని స్త్రీపాత్రలు గుర్తుకొస్తాయి. ఎందుకంటే ఫ్యూడల్‌ సమాజమైనా, బూర్జువా సమాజమైనా అణచివేతకు గురయ్యేది, బలయ్యేది ఎక్కువగా స్త్రీయే. అందుకే నవీన్‌ స్త్రీ పాత్రలను అద్భుతంగా మలుస్తాడు. మదిలో మరచిపోలేని పాత్రలుగా మిగిలిపోతాయి. ప్రస్తుతం కథల్లోకి వస్తే, ఇక్కడ కూడా మానసికంగా బలమైన స్త్రీలు కనిపిస్తారు. అణచివేతకు గురై తలరాతనీ, ఏం చెయ్యలేమని, ఇలా భరిస్తూ కూర్చోవాల్సిందే అనీ ఈ స్త్రీలు సరిపెట్టుకోరు. అలా అని చాలా పెద్ద సైద్ధాంతిక సిద్ధాంతాలు వల్లించో, స్త్రీ స్వేచ్ఛ గురించో చర్చించో ఏమీ చెయ్యరు. అత్యంత సహజంగా, ఎదురు తిరుగుతారు. 'సమయం కోసం'లో వాసంతి, 'హానీమూన్‌'లో అపర్ణ, 'సమాంతర రేఖలు'లో వాసంతి, 'అభిమాని'లో నీహారిక వ్యక్తిత్వం ఉన్న స్త్రీలుగా కనిపిస్తారు. పురుషుల చేతిలో, వ్యవస్థ చేతిలో నిస్స హాయమైన మహిళలు కారు వీరు. అత్యంత సహజంగా ఆయా పరిస్థితుల్నించి బయటపడడానికి తమవంతు ప్రయత్నం చేస్తారు. విముక్తికోరే ప్రగతిశీల పాత్రలు ఎంతగా వీలయితే అంతవరకు! రచయిత విజయం ఇక్కడే ఆధారపడి ఉంది. పాత్రల్ని సృష్టించడమే కాకుండా, పాత్రల్ని మార్పువైపుగా పయనింపజేయడం అత్యంత సామాజిక బాధ్యత ఉన్న రచయి తల్లో చూస్తాం. అందులో అంపశయ్య నవీన్‌ గారు ఒకరు.
'సమయం కోసం' కథ ద్వారా ఇటీవలి 'మీటూ' ఉద్యమం గుర్తుకొస్తుంది. పదవిలో, అధికారంలో పెద్దవారిగా చెలామణీ అయ్యే పురుషుల చేతిలో స్త్రీలు నిశ్శబ్ధంగా ఎలా నలిగిపోయారనేది ఇటీవలి 'మీటూ' ఉద్యమం, కోర్టు తీర్పులూ పాఠకులకు పరిచయమయ్యే ఉంటుంది. ఈ నేపథ్యంలో ఈ కథ ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. తోటి ఉపాధ్యాయుడిగా ఉంటూ నిరంజన్‌ తను పెళ్ళి చేసుకుంటానని భ్రమ కలిగిస్తూ తనతో ఆడుకుంటూ కనుమరుగవుతాడు. ఎమ్మెల్యేగా మారి మరొకరిని పెళ్ళి చేసుకొని అంతటితో సరిపెట్టుకోక తను ఒంటరిగా ఉన్నానని చెప్పి తనను రప్పించి మానసిక ఘర్షణకు గురిచేసి అత్యాచారం చెయ్యడానికి చూస్తాడు. వాసంతి 'మీటూ' ఉద్యమంలా ఎదురుతిరుగుతుంది. మీడియా ముందు ధైర్యంగా మాట్లాడుతుంది. అలానే, కరోనా లాక్‌డౌన్‌ నేపథ్యంలో ఉపాధి కోల్పోయిన భర్త చేతిలో నలిగిపోతుంది వాసంతి. అమానవీయంగా, నిర్దాక్షిణ్యంగా దెబ్బలు కాస్తుంది. అత్యంత ఘర్షణకు గురవుతుంది. 'సమాంతర రేఖలు'లో చివరికి భర్తమీద గృహహింస కేసు పెట్టడానికి సమాయత్తమవుతుంది. అలానే, 'హానీమూన్‌'లోని అపర్ణకు తండ్రి అత్యంత ఖరీదైన హంగులతో పెళ్ళి చేస్తాడు. హనీమూన్‌కి ఊటీకి బయల్దేరతారు కొత్త జంట. భర్త దిగజారుడుతనాన్ని, చవకబారు వ్యక్తిత్వాన్ని, డబ్బు కక్కుర్తినీ, ఏ విలువలూ లేని అత్యంత పతనమైన మనిషి కాని మనిషిని చూసే అవకాశం లభిస్తుంది. భరించలేక నేరుగా ఇంటికి వస్తుంది. విడాకులు తీసుకుంటానని ఇంట్లో చెబుతుంది. అమాయకంగానో, ఆవేశంతోనో, నిస్సహాయతతో ఏడుస్తూనో కాదు; గొప్ప ధైర్యంతో, చైతన్యంతో మార్పు కోరే మహిళలా కచ్చితంగా చెబుతుంది. తన నిర్ణయంలో పరిపక్వత ఉంది. జ్ఞానోదయం ఉంది. చెడుతో రాజీపడని ఆధునిక మహిళ ఆవేదన ఉంది. 'అభిమాని'లో ఒక డైరెక్టర్‌ కుమార్తె నీహారిక టాక్స్‌ కన్సెల్టెంట్‌ అయిన భర్త ప్రవర్తన భరించలేక, అవమానాల్ని సహించలేక అతడిని విడిచిపెట్టడానికి సిద్ధమవుతుంది. మార్పు కోరే ఆధునిక మహిళకు సింబాలిక్‌గా ఆదర్శంగా నిలుస్తాయి ఈ పాత్రలు. ఆత్మాభిమానం కోసం, విలువలతో జీవించడం కోసం ఐశ్వర్యాలను విడిచిపెట్టేసుకున్న అపర్ణ, నీహారిక; మధ్యతరగతి బంధనాలను, నిశ్శబ్ద గృహహింస నుంచి విముక్తి కోరే వాసంతి ... మహిళలకు ఆదర్శంగా నిలుస్తారు.
తరిగిపోతున్నమానవతా విలువలు
తరిగిపోతున్న మానవతా విలువలు, ప్రపంచీకరణ అంటుజాఢ్యాలు మనం ప్రతి కథలోనూ చూడగలం. 'తండ్రులూ, కొడుకులూ', 'సమయం కోసం', 'నడకేరా అన్నిటికి మూలం', అపశృతులు, హానీమూన్‌, మార్పు కథల్లో రచయిత ఆయా పాత్రల ద్వారా, సంఘటనల ద్వారా మానవ సంబంధాల మధ్య వస్తోన్న అసహజ విలువలు, డబ్బు సంబంధాలు కనిపిస్తాయి. తండ్రికి వచ్చిన పెన్షన్‌ డబ్బుల్ని జలగల్లా తినడానికి వెనుకాడని పతనమై పోతున్న కొడుకులు కనిపిస్తారు 'తండ్రులూ కొడుకులూ'లో. కరోనా భయం మనిషిని ఏ స్థాయికి తీసుకుపోతుందీ అంటే, సాటి మనిషిని కరోనాను అంటించేస్తాడని పెట్రోల్‌తో తగలబెట్టడానికి వెనకాడరు జనం! తనదాకా వస్తే, మనిషి క్రూరమృగంగా ఎలా మారిపోతాడో 'నడకేరా అన్నిటికి మూలం' దృశ్యీకరిస్తుంది. విపరీతంగా డబ్బు ఉండి, డాక్టరు ప్రాక్టీసు లండన్‌లో ఉండి అందులో సంతృప్తి లేక మామయ్యగారి ఉచిత విరాళంతో నర్సింగ్‌ హౌం కట్టించుకోవాలన్న అపర్ణ భర్త దాహం, అందుకోసమే ఆ డబ్బు కోసమే తను పెళ్ళి చేసుకున్నట్టు తెలివిగా భర్త అనురాగ్‌ అపర్ణకు చెప్పడం మనిషి అత్యంత హేయమైన, నీచమైన పతనస్థాయినీ, డబ్బు సంబంధాన్నీ చూపిస్తుంది 'హానీమూన్‌'. నైతిక విలువలనూ, సాహితీ విలువలనూ అందించి సమాజాన్ని ముందుకు తీసుకుపోవలసిన సాహితీ సంస్థలు బేషజాలకూ, కృత్రిమ పబ్లిసిటీలకు పోయి సాహిత్యాన్ని ఏ స్థాయికి దిగజార్చాయో 'అపశృతులు'లో చూస్తాం. అలానే మంచి విలువలతో, ఎంతో ఆదర్శంతో, త్యాగంతో ఏర్పరచుకొన్న విద్యా సంస్థలోకి చీడపురుగులు, నయ వంచకులు చేరి ఎంత అధిక స్థాయిలో సర్వనాశనం చెయ్యగలరో, తమ పతన విలువలను, హేయమైన నీచమైన వ్యక్తిత్వాలను ఎలా చూపించగలరో 'మార్పు'లో చూస్తాం. ఈ కథల సంపుటి ... మనుషుల జీవితాలను సామాజిక బాధ్యతతో ప్రతిభావంతంగా కథల రూపంలోకి తర్జుమా చేసిన సాహితీ సృజన. అ