నచ్చిన రచన
- డా. షేక్‌ ఇబ్రహీం - 9533336227
ఆధునిక మహా కవి, కళాప్రపూర్ణ, నవయుగ కవి చక్రవర్తి, పద్మభూషణ్‌ గుర్రం జాషువా నడిచిన నేలలో మొలకెత్తిన మరో అరుదైన సాహితీ మొక్కకవి కరీముల్లా. 72 సంవత్సరాల స్వతంత్ర భారతదేశంలో ముస్లింలు నేటికి అనుక్షణం ఎదుర్కొంటున్న నిందారోపణలు భరిస్తూ అభద్రతా భావంలోకి ఏ విధంగా నెట్టివేయబడి, అనుక్షణం మత వివక్షకు గురవుతూ కన్నీళ్లను, దుఃఖాన్ని, బాధను దిగమింగుకుని భారతీయ ముస్లింలు పడుతున్న మనోవేదనను ''సాయిబు'' అనే దీర్ఘ కవిత ద్వారా సాహిత్య లోకానికి, సమాజానికి తెలియజేసిన కవి కరీముల్లా.
గత 15 సంవత్సరాలుగా ముస్లిం జీవితాలను అక్షర రూపంలో జీవం పోస్తూ, ఇస్లాంవాద సాహిత్యానికి ఒక వారధి నిర్మించి నాటి నుండి నేటి వరకు వెన్నుదన్నుగా నిలిచిన వ్యక్తి కవి కరీముల్లా. 2004లో తెలుగు సాహిత్యలోకానికి ''సాయిబు'' అనే దీర్ఘ కవితను ఇస్లాంవాద కవిత్వం పేరుతో అందించి ఒక అదనపు గౌరవాన్ని కలిగించారు. కాలానుగుణంగా మార్పులు ఏ విధంగా సహజంగా చోటుచేసుకుంటాయో ఆ విధంగానే సాహిత్యంలో కూడా మార్పులు చేర్పులు జరగాలి. బహుశా అందుకేనేమో అనతికాలంలోనే 2008లో 'ఈద్‌ ముబారక్‌' కవితా సంపుటి ద్వారా ఇస్లాంవాద కవిత్వం ప్రగతిశీల ముస్లిం కవిత్వంగా రూపుదాల్చడం జరిగింది. అయితే ఆధునిక తెలుగు సాహిత్యంలో తొలుత ముస్లిం జీవితాలను 1991లో ఖాదర్‌ మొహియుద్దీన్‌ ''పుట్డుమచ్చ'' దీర్ఘ కవిత ద్వారా భారతీయ ముస్లింల గుక్క పట్టిన మనోవేదనను కళ్ళకు కట్టినట్లుగా కవిత్వీకరించాడు.
కానీ కవి కరీముల్లా రచించిన 'సాయిబు' కవిత సుదీర్ఘమైన దీర్ఘ కవిత. ఈ 'సాయిబు' భారత ముస్లింల యదార్థ స్థితిని విభిన్న పార్శ్వాలలో వ్యక్తపరిచింది. ఈ కవిత మొత్తం పన్నెండు భాగాలుగా సాగింది. సాధారణంగా కవి ఒక కవితకు అక్షర రూపాన్ని ఇవ్వాలంటే ఎంతో ఒత్తిడికి గురవుతాడు. ఎందుకంటే కవితను మలచే టప్పుడు శీర్షిక, ఎత్తుగడ, ముగింపు, ఆద్యంతాల సమన్వయం, భావ ప్రకటనలు, భావచిత్రాలు మొదలైన శిల్ప నిర్మాణ పరమైన నియమాలు కూడా పాటించాల్సి వస్తుంది. ఇవన్నీ పాటించినప్పుడే కవితకు బలం చేకూరుతుంది. ఎంచుకున్న వస్తువుకు అనుగుణంగా కవితను మలిచే క్రమంలో ఆ వస్తువు ప్రాధాన్యం ఏమాత్రం తగ్గినా ఆ కవితను పాఠకుడు చదివేటప్పుడు వెలితిగా కనిపించవచ్చును. అదే కవి ఒక దీర్ఘ కవితను రాసే క్రమంలో ఎన్ని జాగ్రత్తలు పాటించాలి.
సాయిబు దీర్ఘ కవిత పన్నెండు భాగాలుగా నడిచినప్పటికీ, పాఠకుడికి 12 భాగాలు ఉన్నాయా అని ఆలోచన కూడా కలిగించదు. ఎందుకంటే ఒక భాగం పూర్తిగా పాఠకుడు చదవడం అవ్వగానే మరో భాగంలోకి పాఠకుడు తెలియకుండానే వెళ్ళిపోతాడు. ఇలా చదువుకుంటూ వెళ్లడానికి ప్రధాన కారణం ఇది వరకు చదివిన భాగంలోని పాదాలకు కొనసాగింపుగా ఉండడమే పాఠకునికి ఆ ఉత్సాహాన్ని కలగజేస్తుంది. ఈ కవిత తెలుగు సాహిత్యంలో ఓ కొత్త ఒరవడికి, కొత్త చర్చకు దారితీసింది. ఈ కవిత ప్రధాన లక్ష్యం ఇస్లాం పట్ల ప్రజలలో కలుగజేస్తున్న అపోహలను తొలగించి భారతీయ ముస్లింలను అభ్యున్నతి దిశగా ప్రయాణింప చేయడానికి తగిన ప్రేరణ కలిగించింది.
నేనిప్పుడు/ నిర్వీక్షణ శిబిరంలో / నేలకేసి కొట్టుకుంటున్న పావురాయి రెక్కను/ కార్ఖానాల్లో కాగిన ఇరుసునై/ కాకా హోటల్లో కిచిడి మెతుకునై/ స్టీరింగ్‌ నుండి/ మిషిన్‌ బేరింగ్‌ వరకు/ ఈ మట్టిలో ఆవిరైన రక్తాన్ని
సాయిబు ఎత్తుగడలోని పాదాలు ఇవి. ఎత్తుగడలో సాధారణంగా కవులు ఒకే విషయాన్నో, సంఘటననో మలుస్తారు. కానీ కవి కరీముల్లా ఈ కవితలో సామాజిక వెనుకబాటు తనాన్ని, అస్తిత్వాన్ని తెలియజేస్తున్నాడు. భారత ముస్లింల పురోగమనానికి, అభివ ద్ధికి ప్రధానంగాసామాజిక వెనుకబాటుతనం అభద్రతా భావన ఆటంకంగా నిలుస్తున్నాయి. ఒకటి వారి సామాజిక వెనుకబాటుతనం వలన ప్రస్తుత ముస్లిం సమాజం వివిధ చేతివ త్తులు చేసుకుంటూ ఎలా పొట్టనింపుకుంటున్నదో, బతకడానికి కాలంతో ఎలా పోరాటం చేస్తుందో తెలియపరిచింది. దారిద్య రేఖకు దిగువగా ముస్లిం జీవితాలు ఎలా తల్లడిల్లుతున్నాయో స్పష్టంగా తెలుస్తుంది. రెండవ అంశం ముస్లింలను మెజారిటీ పరులు అభద్రతా వాతావరణంలోకి నెట్టేసి ముస్లింల అస్తిత్వాన్ని పరిహాసిస్తున్నారు. అస్తిత్వ పరివేదన అత్యంత కీలకమైంది. అయితే అస్తిత్వ పరిరక్షణ రాజకీయ పోరాటం తో ముడిపడి ఉందని కవి చాటాడు. ఈ బూటకపు ప్రచారాన్ని తిప్పికొట్టడానికి, సామాజిక వెనుకబాటుతనాన్ని రూపుమాపడానికి యావత్తు భారత ముస్లిం సమాజం ఒక తాటి పైకి రావాలని ఈ కవిత ఎత్తుగడలోని పాదాలు తెలియజేస్తున్నాయి. ముస్లింల చుట్టూ అల్లుకున్న సామాజిక వెనుకబాటుతనం ఇప్పట్లో నశించేది కాదని, వారి వెలివెతలు, ముల్లాల ఆంక్షలు ఎప్పటికి చెరిగిపోతాయోనని, వారి జీవితాల్లో వెలుగు జీవితం ఎప్పుడు వస్తుందో అని కవి ఆందోళన ఈ కవిత ఎత్తుగడలో గమనించగలం.
బూచోడు దొరతనం రాబందు రెక్కయి/ ఈ గడ్డను చెరపట్టినప్పుడు/ జాతి నవనాడుల్నీ / నలి నుజ్జు చేస్తున్నప్పుడు/ ఉప్పెనై ఎగిసిన సమర ఖడ్గాన్ని /మ త్యువును ముద్దాడిన /నాటి అష్ఫాకుల్లా ఖాన్‌ వారసుడ్ని/ నా ఉనికి ఇప్పుడు ప్రశ్నార్థకమైంది /నా శ్వాసిక్కడ షశీబఅ్‌సశీషఅ లెక్కిస్తుంది/ నన్ను తురుకోడంటుంది.
నేను టర్కీ నుంచి దిగలేదు. నాలో అసలు తుర్కిస్తాన్‌ మూలాలు లేవు. గడ్డం పెంచి జుబ్బా దరిస్తే సాయిబునవుతాను. తురకోడు అని ఎందుకు బిరుదునిస్తున్నావు అని కవి ఆవేదనతో చెప్పిన వాక్యాలివి. ఏ దేశంలోనైనా సరే పరదేశీయులు దాదాపు ఐదు సంవత్సరాలు నివాసం ఉంటే అక్కడ వారికి ఆ దేశ పౌరసత్వం లభిస్తుంది. ఈ మట్టిలో పుట్టి, ఈ మట్టిలో పెరిగి, ఈ మట్టితో మమేకమై, ఈ మట్టిలో మట్టిగా తరతరాలుగా ముస్లింల అస్తిత్వం పైన వేసుకొని
ఉంది. ఈ మట్టితో ముస్లింలకు ఉన్న గాడ బంధాన్ని చూసి ఓర్వలేక పోయిన కొందరు మెజారిటీ వాదులు ముస్లింల
ఉనికిని గూర్చి చేసే దుష్ప్రచారాన్ని కవి సహేతుకంగా ఖండిస్తున్నాడు. ఈ మట్టిలో పుట్టి ఈ మట్టిలో కలిసే ప్రతి మనిషి భారతీయుడే. ప్రతి భారత ముస్లిం ఈ మట్టికణాల్లో కణమైనోళ్లు అని కవి తన గొంతుకను చాటాడు. భారతదేశంలో రాజ్య పరిపాలన చేసిన హునుల్ని హునులు అనడం లేదు. కుషాణుల్ని కుషాణులు అని అనడం లేదు. ఆర్యుల్ని ఆర్యులు అని అనడం లేదు. అసలు తురుష్కుడి మూలాలు, లక్షణాలు మాలో లేకపోయినా కూడా భారతీయ ముస్లింలను తురక అనే ముద్రలు వేయడం ఎంతవరకు సమంజసమని కవి ప్రకటించిన విధానం సమంజసనీయయమైంది.
ఈ జమీన్‌ జమీనంతా/ బ్రిటిషోడి రాక్షస రతికి గురైనప్పుడు/ ప్రాణాల్ని పేలాలుగా పర్చిందెవరు?/ తెల్లోడి తూటాకు బేంబేలెత్తినోళ్లంతా/ టిప్పు ఖడ్గానికి మసి పూస్తుంటే /సామరస్యాన్ని పంచే సమాధులూ/ కంకర రోడ్లు వేస్తుంటే/ సారే జహా సే అచ్ఛా రాసిన మా కలాలే/ నిప్పులు కురిపిస్తాయని తెల్సుకోండి
దక్షిణ భారత నెపోలియన్‌గా ఖ్యాతి గడించిన హైదర్‌ ఆలీ ఈస్టిండియా పాలకులతో అనేకమార్లు దండయాత్రలు చేసి శత్రు సైన్యాల ఎముకల్లో చలి పుట్టించిన యుద్దవీరుడు, పరిపాలకుడు. హైదర్‌ ఆలీ కొడుకు టిప్పు సుల్తాన్‌. టిప్పు సుల్తాన్‌ మైసూరు పులిగా ఖ్యాతి గడించాడు. టిప్పు సుల్తాన్‌ ప్రజల ఇష్టానుసారంగా పరిపాలించి కంపెనీ పాలకుల దాడులను తిప్పి కొట్టాడు. రాజ్యంలో సర్వ మానవతా అభివ ద్ధి సాధించాడు. అఖండ డిస్కవరీల వారసత్వాన్ని కలిగిన సారే జహాసే అచ్చా అని నినదించే ఈ దేశ అసలుసిసలు మూలవాసులైన ముస్లింలను ఎలా విడిచిపోమ్మంటారని కవి ఆవేశాన్ని ప్రదర్శిస్తాడు. ఆనాడు దేశం కోసం, ప్రజల కోసం దేశ విముక్తి కోసం వారు యుద్ధాన్ని ప్రకటించారని కవితాత్మకంగా వ్యక్తీకరిస్తాడు.
గోద్రా సంఘటనలో హిందూ-ముస్లిం సంస్క తికి ప్రతిబింబంగా నిలిచే దర్గాలను నేలమట్టం చేసి తారురోడ్డు వేయడాన్ని కూడా ఈ కవితలో కవి ఖండిస్తాడు...
నాది కాని స్వరాన్ని/ అరువు తెచ్చుకున్నోడ్ని/ తెలుగు ముస్లింల గుండెల్లో /ఉర్దూ మేకుల్ని దిగ్గొట్టినోడ్ని/ తోకల్లేని ఇస్లాంకు/ రంగురంగుల ఈకల్ని మొలపించినోడ్ని/ ఆ ఉర్దూ సాయిబును/ నేనే....
ఇస్లాం మతం లో కులాలు గాని, వర్గాలు గాని, జాతులు గాని ఉండవు. అందరూ కలిసికట్టుగా మహ్మదీయులుగా జీవించాల్సిందే . అన్నపానాదుల దగ్గర కానీ ప్రార్థనాలయాల్లో గానీ ఏ తారతమ్యాలు పాటించకుండా అంతా సమానంగా మెలగాలని బోధించడం ఇస్లాం మత గొప్ప లక్షణం. కానీ ఇది భారతీయ ముస్లింలలో ఆచరణలో కనిపించక పోవడం బాధాకరం. నిజానికి ముస్లిం లోని భాగమైన దూదేకుల వారిని అవమానించడం చులకనగా చూడడం చాలా చోట్ల నేటికీ జరుగుతూనే ఉన్నాయి. కొన్ని చోట్ల, కొన్ని ప్రాంతాలలో అక్కడక్కడ నేటికి సగంసాయిబు అని, సగం తెలుగోడు అని ఇరు మతాల పోకడలు కూడా దూదేకుల జీవితాన్ని అపహాస్యం చేస్తున్నాయని కవి చెప్పిన విధానం గమనించదగినది.
గతంలో రాజుల కావొచ్చు, నాటి నుండి నేటి వరకు పాలకుల పాలన కావొచ్చు వారు ఏ మతాన్ని అధికార మతంగా ప్రకటిస్తున్నారో ఆ మతం మిగతా మతాలను మింగేస్తున్నది. జైనం,బౌద్ధం, శైవం, వైష్ణవం, ఇస్లాం ఏ మతమైనా కావచ్చు. కానీ నేడు మతాన్ని పిచ్చిగా ఆరాధించి మూర్ఖపు భావజాలాలను పెను వేసుకున్న మతతత్వ వాదుల వలన సమాజానికి చాలా ప్రమాదకరం. ఎందుకంటే మతాన్ని పిచ్చిగా ఆరాధించడం వలన తమ మతమే గొప్పదనే భావన రాకతప్పదు. అప్పుడు మతాన్ని సాకుగా చూపెట్టి సమాజాన్ని చీల్చుతూ ప్రజల మధ్య అభద్రత భావనను, వైరుధ్యాలను పెంచుతారు. ప్రాక్టికల్‌గా చెప్పాలంటే ఎవరైతే తమ మతాన్ని మతంగా అభిమానిస్తారో వారే నిజమైన మత విశ్వాసి. అటువంటి వారే మిగతా మతాలను గౌరవిస్తారు. తన మతాన్ని ప్రేమిస్తారు. ఏ మతమైన శాంతినే బోధించింది. ప్రేమనే పంచింది. సాటి మనిషిని మనిషిగా చూడమని చెప్పింది. కానీ మనుషులు ఈ వర్తమాన కాలంలో కూడా మతాల పేరుతో ఒకర్ని ఒకరు చంపుకుంటున్నారు.1992, 2002లో జరిగిన మత ఘర్షణల్లో అమాయకులైన వేలాది ముస్లింల ప్రాణాలు రక్తపుటేరుల్లో కలిసిపోయాయి. ఈ సంఘటనలను కవి సాయిబు కవితలో ఒక చోటా
ఏకతే వాడి నినాదం/ మా ముఖాలపై విదేశీ ముద్రలు పొడిచి/ గొంతులు నొక్కేందుకు/ రక్తసిక్తమైన పాదాల్ని/ పెట్రోల్‌ సీసాలై తరిమేందుకు/ అన్నదమ్ముల్లాంటి హిందూ-ముస్లిలను/ శత్రు శిబిరాలుగా మలిచేందుకు/ వాడు ఏకంగానే ఉంటాడు/ అవును ఏకతే వాడి నినాదం
ఇలా కవిత్వీకరించాడు.ఈ సువిశాల భూప్రపంచంలో కొన్ని లక్షల జీవ జాతులు ఉన్నాయి. ఏ జీవజాతికి లేని మేధోసంపత్తి ఒక మానవ జాతికి మాత్రమే ఉన్నది. అంత విజ్ఞానం ఉన్న మనుషులు కూడా కులాలు, మతాలు అని విభేదాలు సష్టించుకొని, కలహించుకొని విడిపోతున్నారు. ఇలా ఉంటే మానవ జాతి ఎప్పటికీ ఒక జాతి కాజాలదు. ప్రపంచంలో ఏ దేశానికి లేని ప్రత్యేకత, గొప్పదనం మన దేశానికి మాత్రమే ఉంది. దాని పేరే లౌకికత. బిన్న కులాలు, భిన్న మతాలు, భిన్న సంస్క తులు, భిన్న భాషలు, భిన్న ప్రాంతాలతో సమ్మిళితమైన అందమైన రంగుల తోట మన దేశం. స్వార్థ రాజకీయాలతో మనిషి ఇలా విభేదించుకొని, కలహించుకుని మనిషిని మనిషి దూరం చేసుకుంటూ పోతే ఎప్పటికీ మన జాతీయత ఒకటి కలదు. ఒకప్పుడు మన తాతల నాటి కాలంలో కులమతాలకు అతీతంగా ప్రజలందరూ మామయ్య బాబాయ్‌ అని కుటుంబ వలసలతో మనుషుల్ని దగ్గర చేసే ఆత్మీయతో పలకరించుకునే వారు. కానీ నేడు ఈ ఆత్మీయ పలుకులు మంటగలుస్తున్నాయి. మన దేశ ఐడెంటిటీ కూడా మంటగలుస్తున్నదని కవి పూర్వవైభవం కోసం, ప్రపంచానికి మనదేశ లౌకికతను తిరిగి చాటిచెప్పేందుకు పడుతున్న తపన మెచ్చుకోదగింది.
''ఒక అదశ్య పీడన /చెంపల్ని కొరుకుతుంటే / వరద ముంపుకు గురైనా/ కోత మైదానంలా /నిట్టనిలువునా చీలాను/ బుల్లి తెర నుండి 70 వీవీవరకూ / సాయిబులపై సంధించే శస్త్రాలే /పలకరింతలు వెక్కిరింతలు/ అగడ్తలు లేపనాలు /అంతరంగ పొరలమాటు విషాన్ని బిగించి /పెదాలపై పారాడే ప్లాస్టిక్‌ నవ్వులు /తెర లేస్తే చాలు/ద శ్యాలు విషాణువులై /గాయాలపై వాల్తాయి''
దాదాపుగా భారతీయ ముస్లింలు ఏ ప్రాంతంలో అయితే బతుకుదెరువు కొనసాగిస్తుంటే ఆ ప్రాంతంలో వారు ఇంట్లో మాత భాష మాట్లాడుకుంటే, బయట ఆ ప్రాంత భాషను మాట్లాడుకుంటారు. మన తెలుగు రాష్ట్రాల్లో ఇంట్లో ఉర్దూ మాట్లాడితే బయట తెలుగు మాట్లాడుతారు. అలా మాట్లాడే సమయాల్లో వారిని అలా చూస్తూ నవ్వడం పరిపాటిగా చూస్తుంటాం. మనిషిని బాగా ప్రభావితం చేసే సాధనాలలో సినిమా రంగం, మీడియా రంగం ప్రముఖమైన పాత్రను వహిస్తాయి. సినిమాల్లో కావచ్చు, మీడియాలో కావచ్చు అప్పుడప్పుడు ముస్లింల గురించి లేనివి ఉన్నట్లుగా కథకు అనుకూలంగా మార్చి చూపించినప్పుడు ఎంతోమంది ముస్లింల మనసులు గాయపడి మూగబోతున్నాయి. ఆ సినిమాను చూసిన ముస్లిమేతరులు కావచ్చు, నిరక్షరాస్యులు కావచ్చు వాళ్లకి ఆ సినిమాలు మీడియాలు ఏవిధంగా రిజిస్టర్‌ అవుతుందనేది అంతుచిక్కని ప్రశ్న. భారతదేశంలో వెనుకబడిన వర్గాల్లో ముస్లిం సామాజిక వర్గం రాజకీయంగా, ఆర్థికంగా, విద్యాపరంగా, వైద్య పరంగా వెనుకబడి వున్నదని సచార్‌ నివేదికలు తెలిపాయి. ఈ ముస్లిం సామాజిక వర్గం మిగతా వర్గాల అన్నిటి కంటే వెనుకబడి ఉన్నది అని కూడా తెలియజేసింది. వారి బాధలను, కన్నీళ్లను, సమస్యలను చూపించాలి గానీ, చరిత్రను వక్రీకరిస్తూ వారి జీవితాన్ని అపహాస్యం చేసే విధంగా తీస్తే ఎంత వరకు సమంజసమని కవిలో దాగిన మనోవేదనను చెప్పిన విధానం ప్రశంసించదగింది.
''గ్లోబల్‌ బుసల్లో /మన ఫుట్పాత్‌ బతుకులు /అస్థికలై కొట్టుకుపోయాయి /మన కుట్టుమిషిన్‌ చక్రాలు /ఆకలి తీరంలో మునిగాయి''
పారిశ్రామిక విప్లవం తర్వాత వచ్చిన చిన్న చిన్న
చేతివత్తులు ముస్లింల బతుకుదెరువుకు వెన్నుదన్నుగా నిలిచాయి. ఎప్పుడైతే ప్రపంచీకరణ ప్రభావం దేశంలోకి చొరబడిందో అప్పుడు దేశంలో అనేక మందికి ఆధారమైన చేతివత్తులమీద, చిన్న చిన్న షాపుల మీద, చిన్న చిన్న వ్యాపారాల మీద కోలుకోలేని బలమైన దెబ్బ పడింది. ఈ దెబ్బతో చేతివత్తులు మాయమై షాపులు మూతబడి ముస్లింల ఆర్థిక జీవన విధానం చిన్నాభిన్నమైంది. దీనివలన బతుకు జీవనాన్ని కోల్పోయిన ముస్లింలు నిరుపేదలుగా మారారు. పెద్ద పెద్ద షాపింగ్‌ మాల్స్‌, సూపర్‌ మార్కెట్స్‌ వచ్చిన తర్వాత చిరువ్యాపారులు వ త్తిని కోల్పోయి రోడ్డున పడ్డారు. రోడ్ల విస్తరణ వల్ల పుట్‌ పాత్‌లపై పండ్లు అమ్ముకునేవారు కూలీలుగా మారారు. రెడీమేడ్‌ దుస్తులు రావడం వల్ల కుట్టుమిషన్లు కూడా మూతపడ్డాయని కవి తెలియపరిచాడు.
హంతక ఐఎస్‌ఐ ముఠా/ ఉన్మాద క్రీడ షరా మామూలైంది/ మతం వాసనెరుగని చిగురాకులు/ పండుటాకుల్లా రాలాయి/ అక్షరధామ్‌ అశ్రువుల్ని వర్షించింది /నిన్న పార్లమెంట్‌ /నేడు అక్షరధామ్‌ /రేపు మరేదో /నయవంచక పాక్‌ పాలకుల్లారా/ అల్లాహ్‌ మిమ్మల్ని క్షమించడు
ఇస్లాం అంటే శాంతికి ప్రతిరూపమనీ, ఇస్లాం అంటే ప్రేమకు నిలయమని, ఇస్లాం అంటే ధర్మానికి ప్రతీకని, ఇస్లాం అంటే బడుగు బలహీన వర్గాల్లో దాగిన పీడనల్ని, దౌర్జన్యాలను చెరిపేసే వెలుగని కవి చాటుతున్నాడు. వ్యవస్థలో ఎవరైనా తప్పు చేస్తే వ్యక్తిని మాత్రమే తప్పుపట్టాలి గానీ, పూర్తిగా వ్యవస్థను కాదు. పంట పండించే టప్పుడు చిన్న చిన్న కలుపుమొక్కలు వచ్చినప్పుడు వాటిని ఏకిపారేస్తాం తప్ప, మొత్తం పంటను ఏకిపారేయం కదా.! తప్పు చేసిన వ్యక్తి తన మతస్థుడా వేరే మతస్థుడా అని ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకోరాదు. ఒక మనిషిగా ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకోవాలి. వారు ఎవరైనా సరే తప్పు చేసినా తప్పు తప్పే. కవి తన స్వమతస్థుడైనా సరే చేసిన తప్పును ఖండించడమే కాకుండా అక్షర రూపంలో కూడా కవిత్వీకరించడం కవి యొక్క నిబద్ధతకు ప్రతిరూపమని చెప్పవచ్చు.
ముస్లిం జీవితాలకు సంబంధించి 'సాయిబు' కవితలో విశ్లేషించిన విధానం మెచ్చుకోదగింది. ఈ సాయిబు దీర్ఘ కవిత ఇప్పుడు ఇంగ్లీషు భాషలోను అనువాదమైంది.
''నా ఉనికి ఇప్పుడు ప్రశ్నార్థకమైంది/ నా శ్వాస ఇక్కడ షశీబఅ్‌సశీషఅ లెక్కిస్తుంది''
అని ఒకానొక చోట కవి కరీముల్లా చెప్పిన ఈ రెండు మాటలు మొత్తంగా భారతదేశంలోని 20 కోట్ల ముస్లింల దీన స్థితిని తెలియజేస్తుంది. ఈ సాయిబు కవిత ముస్లిం సామాజికవర్గానికి చెందినదే అయినా దాని వెనుక ముస్లింల అసహనం, మెజార్టివర్గంలోని కొందరు వారిపైచూపే వివక్ష, అసమానతల్ని సమాజంలోని ఇతర వర్గాలు కూడా గమనించాల్సిన అవసరాన్ని కవి చెప్పకనే చెప్పాడు. కరీముల్లా కేవలం ఒక ముస్లిం కవి మాత్రమే కాదు. సమాజంలో ఏ చిన్న సంఘటన జరిగినా వెంటనే వాటిపై ప్రతిస్పందించడమే గాక, వాటికి అక్షర రూపమిచ్చి సమాజంలోని రుగ్మతలు చెరిపేయాలని తపనపడే కవికరిముల్లా.