సాహిత్య ప్రస్థానం, మే, 2022

ఈ సంచికలో ...

కథలు
ఇల్లాలి చదువు : డాక్టర్‌ ఎం.ప్రగతి
ఎరుక : గార రంగనాధం
కర్లీ హెయిర్‌ : ఎం.విప్లవ కుమార్‌
ఇరవై ఏళ్ల కల : అంకిరెడ్డి సునీల్‌ కుమార్‌ రెడ్డి
కవితలు
కల్లోల యుగాల మీదుగా : నిఖిలేశ్వర్‌
వాక్యాంతాన్ని నేనే : కంచరాన భుజంగరావు
తిరుగు ప్రయాణం : ఎస్‌ హనుమంతరావు

ఇల్లాలి చదువు

డాక్టర్‌ ఎం.ప్రగతి
94407 98008
ఎంతసేపలా పొర్లుతావు, నిద్ర పట్టడం లేదా? ఎలా పడుతుందిలే, మనవరాలేమన్నా చిన్నా చితకా బాంబేసిందా? ఒకటేసారి టెన్‌ థౌజండ్‌ వాలా పేల్చింది, ఇల్లంతా కంపించి పోయేట్టు! ఎక్కడి నుంచి ఎక్కడికొచ్చి పడ్డామా అనుకుంటు న్నావు కదూ? నిజమే, ఒక సగటు ఆడపిల్లగా పుట్టి పెరిగి, మామూలు టీచర్‌గా రిటైరైన నేటి దాకా ఎన్నెన్ని చూశావు? అసలు ఇలాంటి సమస్య వస్తుందని ఊహించనే లేదు కదూ, ఎప్పుడూ.
బిందు గుర్తుందా నీకు? ఎలా మరచిపోతావులే. అంత తొందరగా మరచిపోయే మనిషా తను? స్కూల్లో ఎప్పుడూ నీ కంటే చాలా ముందుండేది కదూ. అప్పుడప్పుడూ అబ్బాయిలను దాటి ఫస్ట్‌ వచ్చేది కూడాను. ఒక రోజు స్త్రీ విద్య గురించి డిబేట్‌ పెడితే అందరూ 'ఒక పురుషుడు చదువుకుంటే తను మాత్రమే బాగుపడతాడు. అదే స్త్రీ చదువుకుంటే కుటుంబ మంతా బాగుపడుతుంది, కనుక స్త్రీకి విద్య అవసరం.'

విద్యావ్యవస్థ కేంద్రంగా చందు నవలలు

కెపి అశోక్‌ కుమార్‌
97000 00948
ప్రముఖ విమర్శకుడిగా పేరుగాంచిన చందు సుబ్బారావు కవి, కథకుడు, నవలాకారుడు కూడా. చదివింది సైన్స్‌ అయినప్పటికీ, మొదటినుండి చందు సుబ్బారావు సాహిత్యం పట్ల ఎక్కువ ఆసక్తి కనబరిచేవారు. క్రమంగా అతనిలో సాహిత్యాభిలాష పెరగడంతో చివరకు ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయంలో చదువుతున్నప్పుడు తన క్లాసు పుస్తకాలు పక్కనబెట్టి, అక్కడి గ్రంథాలయంలో వున్న తెలుగు సాహిత్యాన్ని అంతా క్షుణ్ణంగా మధించి శోధించాడు. తనపై గురజాడ, శ్రీశ్రీ, గుర్రం జాషువాల ప్రభావం వుందని చెప్పుకునే చందు సుబ్బారావు దాదాపుగా అన్ని సాహిత్య ప్రక్రియల్లో కృషి చేశాడు. కవిత్వం రాశాడు. నలభైకి పైగా కథలు, ఎనిమిది నవలలు, అయిదు విమర్శా గ్రంథాలు వెలువరించారు. విషయ నిపుణుడిగా అతను రాసిన పరిశోధనాత్మక వ్యాసాలు జాతీయ, అంతర్జాతీయ పత్రికల్లో ప్రచురింపబడ్డాయి.

ఎరుక

గార రంగనాధం
98857 58123
విజయనగరంలో ఫలక్‌నుమా ఎక్స్‌ప్రెస్‌ దిగి స్టేషన్‌ బైటకి వచ్చి గబగబా రిక్షాఎక్కి , బస్టాండ్‌కి చేరుకున్నాను. మా అప్పారావు చెప్పినట్టే మా ఊరికి ఫస్టు బస్సు సిద్ధంగా ఉంది. రాత్రంతా ట్రైను ప్రయాణం కావడంతో బస్సులో విశ్రాంతి తీసుకుంటూ వెనక్కి జారబడ్డాను. నలభై ఏళ్ళ కిందట మా ఊరు వదిలేశాను. మొదట్లో ఒకటి రెండుసార్లు వచ్చినా ఇటీవల చాలా ఏళ్ళుగా రావడం పడలేదు. ఇన్నాళ్ళ తరువాత చూడ గలుగుతున్నానన్న ఉత్కంఠ, ఆనందంతో కళ్ళు మూసుకొని ఆలోచిస్తున్నాను.

కంచె దాటొచ్చిన ధిక్కార స్వరం

కెంగార మోహన్‌
90007 30403
మనిషి మనుగడే ప్రశ్నార్ధకమైన పరిస్థితి నేడు కొనసాగు తోంది. కొన్నేళ్ళుగా అంటే కేంద్రంలో మతోన్మాద పాలకులు అధికారంలోకి వచ్చాక దేశంలో అసహనం పెరిగిపోయింది. ప్రతీది కార్పొరేట్లకు ధారాదత్తం చేసిన దుస్థితి దేశం ఎదుర్కొంటున్నది. మతాన్ని రాజకీయ ప్రయోజనాలకు వినియోగించుకోవడంలో హిందుత్వ అజెండాతో సాగుతున్న పార్టీలు ముందుంటున్నాయి. దేశమేమైపోయినా ఫర్వాలేదు. ఎన్ని విధ్వంసాలు జరిగినా తమకు మాత్రం అధికారం వస్తే చాలు, పాలనాపగ్గాలు చేతికొస్తే చాలు, దేశప్రజల సెంటిమెంట్లతో ఆడుకోవచ్చనే కాంక్ష ఇటీవల కాలంలో ఎక్కువైంది. కులం, మతం పునాదుల మీద ఒక జాతిని నీతిని నిర్మించలేమన్న అంబేడ్కర్‌ రాజ్యాంగ స్ఫూర్తికి నిరంతరం తూట్లు పొడుస్తూనే ఉన్నారు. రాజ్యాంగం స్థానంలో మనువాదాన్ని అమలు చేయ ప్రయత్నాలు ఇప్పటికే ఆరంభించేశారు. భారతీయులు ఎవరి మతాన్ని వాళ్ళు అవలంబించవచ్చు. కానీ ఇది లౌకికతత్వం కలిగిన విశాల భారతదేశం. ఆ ప్రాథమిక జ్ఞానం లేని వాళ్ల ఉన్మాద చేష్టలకు దేశం నిత్యకల్లోలాలూ ఉద్రిక్తతలూ చూస్తున్నది. జి.వెంకటకృష్ణ రాసిన ఈ కంచెదాటే పాట కంచెదాటొచ్చిన ధిక్కార స్వరంగా ఈ సాంస్క ృతిక ఆర్థిక కోణాలను మనముందు ఇలా వినిపిస్తున్నది.

అరణ్యకృష్ణ కవిత్వంలో ఆమె

డాక్టర్‌ సుంకర గోపాల్‌
94926 38547
పురాణాల్లో, ఇతిహాసాల్లో 'స్త్రీ'లను ఎలా చూశారో కొత్తగా చెప్పవలసిన అవసరం లేదు. స్త్రీ హృదయాన్ని, ఆమె అసలు తత్వాన్ని పట్టుకునే ప్రయత్నం అక్కడ జరగలేదు. కేవలం అందాన్ని చూశారు. వాళ్ళకి కలువలు, పద్మాలు, తీగలు కనిపించాయి. చంద్రబింబాలు, సరస్సులు కనిపించాయి. 'స్త్రీవాదం' పేరుతో తమ బాధల్ని, అస్తిత్వాన్ని తామే రాసుకుని వెలుగులోకి తెచ్చుకునేవరకు 'ఆమె' గురించి, ఆ వేదన గురించి తెలుసుకొనే ప్రయత్నాలు జరగలేదు. వివక్ష గురించి, వెనుకబాటుతనం గురించి 1975 - 85 దశాబ్దంలో గట్టిగా ప్రారంభమైనది.
స్త్రీల దుఃఖం గురించి, అమ్మ గురించి కవితలు వచ్చి వుండొచ్చు. కానీ వాటి వెనుక పితృస్వామ్య ఆలోచనలు ఉన్నాయి.

సాహితీ ప్రజ్ఞ

నిర్వహణ : పిళ్లా కుమార స్వామి
1. శుక సప్తతి కావ్యాన్ని రాసిన కవి
ఎ. అత్యాలరాజు నారాయణకవి బి. కదిరీపతి సి. ఆనందకవి డి. దిట్టకవి
2. 'విజయవిలాసం' రచించిన కవి
ఎ. తెనాలి రామకృష్ణ బి. కృష్ణదేవరాయలు సి. ముద్దుపళని డి. చేమకూర వెంకటకవి
3. రాయల సభామంటపం పేరు
ఎ. త్రిభువనం బి. భువన విజయం సి. నవరత్నం డి. సాహితీక్షేత్రం
4. శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు రాసిన కావ్యం
ఎ. పారిజాతాపహరణం బి. ఆముక్తమాల్యద సి. కళాపూర్ణోదయం డి. వైజయంతీవిలాసం

తెలుగు కథలకు ఇంగ్లీషు పేర్లా ?

మొలకలపల్లి కోటేశ్వరరావు
99892 24280
కొంతమంది రచయితలు మంచి భావాలతో మంచి తెలుగు కథలు రాసారు. రాస్తున్నారు. అయితే వాటికి ఇంగ్లీషు శీర్షికలు పెట్టి ఆ కథల విలువ కొంత వరకూ తగ్గించుకుంటున్నారు. ఇంగ్లీషు రచయితలు ఎవరైనా కథలు రాసి వాటికి తెలుగు పేర్లో, తమిళం పేర్లో, మలయాళం పేర్లో పెడితే ఎంత అర్థరహితంగా వుంటుందో ఇదీ అలాగే వుంది.

ఇరవై ఏళ్ల కల

అంకిరెడ్డి సునీల్‌ కుమార్‌ రెడ్డి
7382301101
రాత్రి ఒగ్గంట దాటింది. ఇంట్లో లైట్లు ఆర్పలేదు. నేనూ మా నాయనా మిద్దిపైన పడుకోనుండాం. ప్రతి అయిదు నిమిషాలకొకసారి మా నాయన ఆ డొక్కు సెల్లులో టైం చూసుకుంటా వుండాడు. ఇంకా వస్తుందేమో ఇంకా వస్తుందేమో నని. అయినా రావట్లేదు. ఏదో తెలియని భయం... ఏం తప్పు చేస్తున్నామనో ఏమో?

శ్రీలంక సంక్షోభం కొన్ని పాఠాలు

ఎంవిఎస్‌ శర్మ
భిన్న జాతులు, సమూహాలు ఉన్న దేశంలో వాటి నడుమ విద్వేష పూరిత వాతావరణం, ఘర్షణలు నెలకొంటే ఆ దేశంలో ఉత్పత్తిశక్తుల అభివద్ధి, ఆర్థికాభివద్ధి కుంటుపడుతుంది. ప్రస్తుతం మన దేశంలో మోడీ ప్రభుత్వం కూడా మెజారిటేరియన్‌ ఆధిపత్య వాదాన్నే వివిధ రూపాల్లో ప్రదర్శిస్తోంది. కేంద్రానికి, రాష్ట్రాలకు మధ్య... హిందువులకు, ముస్లిములకు మధ్య... హిందీ వారికి, హిందీయేతరులకు మధ్య ఘర్షణలను బిజెపి - ఆరెస్సెస్‌ కూటమి రెచ్చగొడుతోంది. ఇటువంటి స్థితిలో 'ఈజ్‌ ఆఫ్‌ డూయింగ్‌ బిజినెస్‌' విషయంలో ఎన్ని మార్పులు చేసినా ప్రయోజనం ఉండదు. ఇప్పటికే ఇన్ఫోసిస్‌ వంటి కొన్ని బడా కంపెనీలు తమ ప్రధాన కార్యకలాపాలను వేరే దేశాలకు తరలిస్తున్నాయి.

నివాళి

కడియాల రామ్మోహన రారు కన్నుమూత
సాహిత్య విమర్శను తన సామాజిక బాధ్యతగా గుర్తెరిగి నిబద్ధతతో వ్యవహరించిన డా. కడియాల రామమోహన్‌ రారు గుంటూరులో ఏప్రిల్‌ 6న తుది శ్వాస విడిచారు. కొన్ని వందల సాహిత్య వ్యాసాలు, ఆరొందల పైచిలుకు గ్రంథ సమీక్షలు, శతాధిక రేడియో ప్రసంగాలు రామమోహన్‌ రారు నిరంతర సాహిత్య కృషికి అద్దం పడతాయి.