విశ్లేషణ
- నందనోదయ - 9295074595
తెలుగు సాహిత్యంలో ఆధునిక యుగం కందుకూరితో మొదలైంది. అప్పటి నుంచి నేటివరకూ సాహిత్య సాంస్కృతిక రంగాలలో కొత్త కొత్త మార్గాలు నిర్మించిన వాళ్ళెవ్వరు? కొన్నెత్తురు పారించిన వాళ్ళెవ్వరు? ధృవతారలుగా నిలబడే వాళ్ళెవ్వరు? ప్రచండ భాస్కరులై ప్రజ్వలించిన వాళ్ళెవ్వరు? నవసమాజం కోసం- మానవసమాజం కోసం తపించి తమను తాము సమిధలుగా అర్పించుకున్న యోధులెవరు? నేటి యువతరం తెలుసుకోవాలి. కొంత తెలిసిన వాళ్ళు మరికొంత తెలుసుకొనాలి. మళ్ళీ మళ్ళీ మననం చేసుకోవాలి. తెలుసుకున్న నేటితరం వాళ్ళ కృషికి బదులుగా ఏమివ్వాలి? మొదట నివాళి అర్పించాలి. ఆ నివాళి ఎలా ఇవ్వాలి? వాళ్ళ నిర్గమనానికి శోకిస్తూనా? వాళ్ళ తెగువనీ వాళ్ళ త్యాగాన్నీ శ్లోకిస్తూనా? వాళ్ళని స్ఫూర్తిగా తీసుకోవాలి తప్ప కృతజ్ఞత తెలిపి చేతులు కడిగేసుకోవడం సరికాదు అనుకొంటే అది అశోక నివాళి అవ్వాలి. అదే సింగంపల్లి అశోక్‌కుమార్‌ మనకి అందించిన 'అశోకనివాళి'.
అశోక నివాళి రెండు భాగాలుగా వెలువడిన నూరు మంది సాహిత్య, సాంస్కృతిక, సామాజిక యోధుల (కందుకూరి నుంచి కాశీపతి యాదాటి దాకా) సంక్షిప్త జీవిత చిత్రణ. సంక్షిప్త జీవిత చిత్రణ అయినా సమగ్ర జీవితాలను అందించిన రచన. ఇదొక తపస్సులాంటి కృషి. బృహత్తరమైన కృషి. ఎందుకంటే ఈ రచన పరిధి సుమారు 160-170 సంవత్సరాలు. ఇంత సుదీర్ఘ కాలానికి చెందిన తెలుగు సాహిత్య చరిత్రను తరిచి చూడాలి. ఈ కాలానికి చెందిన ఏఏ సాహితీవేత్తలు సమాజాన్ని పురోగమనంవైపు నడిపించారో, ఎవరు నూతన మార్గాలని నిర్మించి ఆటుపోట్లని సమర్థంగా ఎదుర్కొన్నారో, ఎన్నెన్ని ఎదురు దెబ్బలకోర్చారో బేరీజు వెయ్యగలగాలి. ఇది మామూలు విషయం కాదు. ఇదంతా ఒకెత్తయితే అటువంటి సాహితీవేత్తల జీవిత విశేషాలను పూర్తిగా తెలుసుకోవడం, వాళ్ళ నాడిని పట్టుకోవడం, ఒక్కొసారి వాళ్ళ శాఖాచంక్రమణాల్నీ సాహిత్య సమాజం మీద వాటి ప్రభావాన్ని సరిగా అంచనా వెయ్యడం మరో ఎత్తు. ఇంచుమించుగా ఇది అసాధ్యం. అటువంటి బృహత్తర కార్యాన్ని తలకెత్తుకొని నూటికి నూరుపాళ్ళూ కృతకృత్యుడయ్యాడు రచయిత అశోక్‌కుమార్‌. పైన చెప్పిన లక్షణాలన్నీ 'తూచా' తప్పకుండా 'అశోకనివాళి'లో అక్షరం అక్షరంలోనూ కనిపించేవే.
ప్రతిభా, సమర్థవంతమైన కృషీి చేసి ఉండి కూడా ఏ కారణాలవల్లో మరుగునపడిన లేదా విస్మరించబడిన వారి జీవనసాహిత్య విశేషాల్ని నేటితరానికి అందించడం ద్వారా సాహిత్య యోధుల చరిత్రలకు పూర్తి న్యాయం చెయ్యడమే కాకుండా సాహిత్య చరిత్రకు కూడా న్యాయం చేశాడు అశోక్‌కుమార్‌ ఈ క్రమంలో. అందుకే ఈ కృషి అనితరసాధ్యం అనిపించింది నాకు.
రచనా సంవిధానం వస్తువుకు అనుగుణంగానే వుంది. ప్రతి రచయిత జీవిత-సాహిత్య వివరాల్ని చెప్పేసి చేతులు దులిపేసుకోలేదు ఈ రచయిత. లోతైన విశ్లేషణ ఉంది ప్రతీ జీవిత చరిత్రలోనూ.
ప్రతీ అమర సాహితీ యోధుడి జీవిత చిత్రణ ఆయన ఛాయా చిత్రం/రేఖా చిత్రం దాని పక్కనే నాలుగు చిరుపాదాల 'శ్లోక నివాళి'తో మొదలవుతుంది. వెంటనే ఆ రచయిత/కవి రచనల నుంచి ప్రముఖమైన కొటేషన్‌ వుంటుంది. ఆ కొటేషన్‌లో ఆయన సాహిత్య/సామాజిక దృక్పథం ప్రస్ఫుటమవుతుంది. (ఇలా ఆయా రచయితల వ్యక్తిత్వానికి అద్దం పట్టేలా వుండే కొటేషన్‌ని ఎంపిక చెయ్యాలంటే ఆ రచయిత రచనలని కూలంకషంగా చదవవలసి ఉంటుంది. సాధారణ స్థాయిలో పరిశోధన చేసేవాళ్ళు చెయ్యగలిగిన పనికాదు ఇది). తరువాత రచయిత బాల్యం, సాహిత్య కృషి, సాధించిన 'విజయాలు' ఎదుర్కొన్న సవాళ్లు మొదలైన విశేషాలతో వాటితోబాటు ఆ రచయిత సంపూర్ణ గ్రంథాల వివరాలు (కొంతమంది విషయంలో సంపుటాల వివరాలు) ఇవ్వటం జరిగింది. ఏ సాధారణ అకడమిక్‌ పరిశోధకుడి నుంచో ఇటువంటి సమగ్ర సమాచారం ఆశించడం అత్యాశే అవుతుంది. వెంటనే నివాళి రచయిత అశోక్‌కుమార్‌ నుంచి సంక్షిప్త విశ్లేషణ లేదా అవసరమైతే నిశిత విమర్శ కన్పిస్తాయి. తరువాత ఆ రచయిత గురించి మరో ప్రముఖ సాహితీవేత్త అభిప్రాయం/అభినందనతో జీవిత చిత్రణ పూర్తవుతుంది. నూరు మంది జీవిత చిత్రణా ఇదే ప్రణాళికతో నడిచింది. పింగళి సూరన తన కళాపూర్ణోదయానికైనా ఇంతటి ప్రణాళిక వేసుకొన్నాడా అన్పిస్తుంది.
ఎంతటి ప్రముఖుడైనా తన దారి వదలేసి పతనం దిశగా ప్రయాణమైనప్పుడు అశోక్‌కుమార్‌ నీళ్ళు నమలలేదు. నిప్పులు జల్లుతూ నిశిత విమర్శ చేశాడు. చెలం కావచ్చు, గజ్జెల మల్లారెడ్డి కావచ్చు, రాంభట్ల కావచ్చు ఎవరైనా సరే. ఇది ఈ రచయిత వస్త్వాత్మక దృక్పథానికి అద్దంపడుతుంది.
''యుద్ధాల హనుమంతు'' (సుద్దాల హనుమంతు) ''అతివవాద'' (గట్టీ స్త్రీ వాదం) లాంటి ప్రయోగాలు కోకొల్లలు ఈ సంపుటాలలో.
అలాగే నివాళి శ్లోకాల నడకా విరుపూ కూడా ఆహ్లాదంగానూ ఉత్తేజం రగిలించేవిగానూ ఉన్నాయి. మచ్చుకి అనల్పజీవి శీర్షికతో ''రావిశాస్త్రి పెన్ను / నరుడి మూడోకన్ను / శ్రామిక వర్గ దోపిడిపె ౖ/ గురిపెట్టిన గన్ను'', అలాగే వట్టికోట ఆళ్వారుస్వామి గురించి ''గట్టికోట ఆళ్వారు/ప్ర''జల పోరు'' సెలయేరు/ ఉద్యమం సానబట్టిన / తెలంగాణ తల్వారు''. ప్రతినివాళి ''శ్లోకమూ'' ఇలాగే సూటిగానూ సరళంగానూ సాగింది.
అశోక్‌కుమార్‌ ఇదే పుస్తకంలో ఒకచోట అంటాడు ''కళాకారుడికి సందేశాలే కాని దేశాలు ఉండవు'' అని ప్రాంతీయ అభిమానాలూ, ప్రాంతీయ బేధాలూ లేకుండా నూరుమందిని ఎంచుకున్నాడు ఈ రచయిత. ఈ నూరుమంది ఒక నూతన మార్గాన్ని నెలకొల్పిన వాళ్ళు కానీ లేదా ఒక నూతన జన స్వర్గాన్ని నిర్మించడానికి తమ తమ సౌఖ్యాన్నో, సంపదనో ఆఖరికి తమ జీవితాన్నో త్యాగం చేసినవాళ్ళు కాని అన్నది గమనించవలసిన విషయం. నివాళికి మరో అర్హత తెలుగుభాషలో సాహిత్య/కళాసృష్టి అన్నది సృష్టం. కానీ మఖ్దూం మొహియుద్దీన్‌ ఎంపిక మాత్రం ఇందుకు అనుగుణంగా లేదు. ఈయన ఉర్దూలో మహాకవి. తెలుగు నేలకు చెందినవాడే కానీ తెలుగు హేలకు చెందినవాడు కాదు గదా. (భాష బేధం కూడా చూపించకూడదనుకొన్నాడేమో అశోక్‌కుమార్‌!) అలాగే కృష్ణశాస్త్రి జీవిత చిత్రణ లేకపోవడం మరింత ఆశ్చర్యకరమైన, అభ్యంతరకరమైన విషయం. I్‌్ణర a షశీఅరజూఱషబశీబర శీఎఱరరఱశీఅ. ఈ లోటు మినహాయిస్తే ఇలాంటి పుస్తకాలని ూ స్త్రశ్రీశీషఱఅస్త్ర ుశీతీషష్ట్ర - ఖీశీతీ ్‌ష్ట్రవ ఖీశీతీషaతీస వీaతీషష్ట్రకు అనవచ్చు.
అశోక్‌కుమార్‌ డాక్టరేట్‌ అర్హతని ఏనాడో మించిపోయేడు తన శ్రీశ్రీ సాహిత్యనిధి సంకలనాల కూర్పుల ద్వారా. ఇప్పుడు తెలుగు సాహిత్యంలో డాక్టరేట్‌ చేయ్యాలనుకొనేవాళ్లకు ఒక అనఫీషియల్‌ గైడ్‌గా కూడా అర్హత సాధించాడు ఈ అశోక నివాళి రచన ద్వారా.
ఈ రెండు సంపుటాలలో మొత్తం నూరుమంది సాహిత్య యోధుల జీవిత చిత్రాలే కాదు, ఇంకో నూట ఇరవై మంది జీవనరేఖలు కూడా ఉన్నాయి 'ఫుల్‌నోట్స్‌' రూపంలో వాళ్ళ ఫొటోలతో సహా! ఏ తెలుగు చదువరీ అత్యాశగా కూడా ఆశించలేని కానుక ఇది.
ఈ ''అశోకనివాళి'' సంపుటాలు ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే ''చదివేవి చదివించేవి'' (ప్రతీ ఒకళ్ళూ చదివితీరాల్సినవే కాదు - ఎంతోమంది చేత చదివించి తీరాల్సినవి అని వాచ్యంగా చెప్పాలా?).