వ్యాసాలూ
ఆధునిక తెలుగు సాహిత్యం - మానవతా విలువలు - డా.జి.వెంకట రమణ
పర్యావరణాన్ని హత్తుకున్న తెలుగు కవిత్వం - సుంకర గోపాలయ్య
కాళికాంబా సప్తశతిలో గురుప్రశస్తి - మందరపు హైమవతి
కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారాలు
బాల సాహిత్యం - కొడవటిగంటి కుటుంబరావు
సాంస్క ృతిక యోధుడు గిరీష్‌ కర్నాడ్‌ - డాక్టర్‌ హెచ్‌. పల్లవి
కవితలు
ప్రాణం ఓ ప్రహసనం - మూని వెంకటాచలపతి
జీవన గతులు - వారణాసి భానుమూర్తి రావు
తెలుగు వెలుగు - ఆవుల చక్రపాణి యాదవ్‌
పసిపాపను నేను - కమ్మరి శ్రీనివాస్‌ చారి
మిథ్యాభివృద్ధి - మామిడిశెట్టి శ్రీనివాసరావు
ఆధునిక తెలుగు సాహిత్యం - మానవతా విలువలు (విశ్లేషణ) - డా.జి.వెంకట రమణ - 9000418264
సాహిత్యం సమాజానికి ప్రతిబింబం. సమాజంలోని మనుషులు, వారి జీవన విధానాలు, ఆలోచనలు, మనిషికి సంబంధించిన సమస్త విషయాలను గురించి సాహిత్యం చెబుతుంది.తెలుగు సాహిత్యాని అధ్యయన సౌలభ్యం కోసం ప్రాచీన సాహిత్యమనీ, ఆధునిక సాహిత్యమనీ రెండు రకాలుగా చెబుతాం. ప్రాచీన సాహిత్యంలో అన్ని ధర్మాలలో కెల్లా అహింస అనేది పరమ ధర్మమని చెప్పబడింది. అదే మన వాదంగా,నాదంగా నిలుస్తూవచ్చింది.
మనం నివసిస్తున్న సమాజంలో మన కళ్ళముందు అధర్మం జరుగుతుంటే దాన్ని ఆపటానికి ప్రయత్నం చెయ్యడం, స్నేహం పేరుతో మోసం చెయ్యకుండా, ఎదుటివారి జీవితాన్ని బలి చేయకుండా ఉండడం,పరస్త్రీని, అమ్మాయిలను కామంతో చూడకుండా సోదర భావంతో చూడటం, ఎదుటి మనిషి ఆపదల్లో, అవసరాల్లో, దుఖాల్లో, బాధల్లో ఉన్నప్పుడు సహాయపడటం, కష్టాల్లో ఉన్నవారికి తోడుగా ఉండటం , మనల్నే నమ్ముకుని బతుకుతున్న వారికి, వారి నమ్మకాన్ని వమ్ము చేయకుండా ఎల్లప్పుడూ అండగా
ఉండటం, భర్తగా, భార్యగా, తల్లిగా, తండ్రిగా, అక్కగా, చెల్లిగా, అన్నగా, పౌరునిగా, పౌరురాలిగా తమ ధర్మాల్ని నిర్వర్తించటాన్నే 'మానవతావిలువలు' అంటాం.
నిరుపేదలకు, నిర్బలులకు, రోగులకు, అనాథలకు సహాయాన్నాశించేవారికి, ధైర్యం కోల్పోయిన భయభీతిపరులకు, ఆపదల్లో కొట్టుమిట్టాడేవారికి కాస్తంత ఊతాన్ని,ఊరటనీ, ధైర్యాన్ని స్తైర్యాన్నీ, ఆశను ఆశయాలనూ, ఆత్మానందాన్నీ ఆత్మవిశ్వాసాన్ని, కలిగించి, వ్యక్తిత్వ పరిమళాలనందించేదే 'మానవత్వం' అంటారు మన పెద్దలు.
ఆధునిక సాహిత్యంలో మానవుడే కేంద్రకం. మనిషి లేకపోతే ఏదీ లేదు. ఏమీ లేవు. అన్నీ, అంతా మనిషి కోసమే కదా. ఇలాంటి మనిషి ఆధునిక కాలంలో కనీస మానవ విలువలు అనేవి లేకుండా జీవిస్తున్నాడు. తన పొరుగు వాడొకడున్నాడన్న సంగతే మరచిపోతున్నాడు. ఇలాంటి విపత్కర పరిస్థితుల్లో మనిషికి కావాల్సింది కొన్ని మానవతా విలవలూనూ, నైతిక విలువలూనూ.వాటిని ఆధునిక సాహిత్యం అత్యద్భుతంగా చిత్రించింది, నిరూపించింది, చూపించింది.
కందుకూరి వీరేశ లింగం పంతులు ఆధునిక సాహిత్య వికాసానికి ఆద్యుడై, తన దేహాన్ని గేహాన్ని తెలుగు ప్రజల శ్రేయస్సు కోసం అంకితం చేసారు. తన రచనల ద్వారా సంఘాన్ని సంస్కరించే ప్రయత్నం చేసారు.ఆంధ్రుల
సంస్క తిని తెలిపే నవల 'రాజశేఖర చరిత్ర'లో పొగడ్తల వల్ల మనుషులు ఎంత నాశనం అవుతారో, మూధనమ్మకాల వల్ల ఎంత పాడైపోతారో తెలిపారు.
మహాకవి గురజాడ అప్పారావు గారికి మనుషులంటే వల్లమాలిన ప్రేమ. నిజంగా అదే ఆయన మనిషితనం,అదే ఆయన మంచితనం కూడా.
దేశమును ప్రేమించుమన్నా,
మంచియన్నది పెంచుమన్నా
'దేశమంటే మట్టి కాదోయ్‌
దేశమంటే మనుషులోయ్‌,
సొంత లాభం కొంతమానుకో,
పొరుగువారికి తోడుపడవోయ్‌' అంటూ లోకానికి హితవు పలికారు.
మహాకవి శ్రీశ్రీ భిక్షు వర్శియసీ అనే కవితలో ఒక ముసలవ్వను గురించి వర్ణిస్తాడు. చదివిన ఎవరికైనా
హదయం ద్రవిస్తుంది.ఇది సత్యం.
''దారి పక్క చెట్టు కింద,/ ఆరిన కుంపటి విధాన/ కూర్చున్నది ముసల్దొకతి/ మూలుగుతూ ముసురుతున్న / ఈగలతో వేగలేక ../ పడిపోయెను జబ్బు చేసి/ అడుక్కునే శక్తి లేదు./ రానున్నది చలి కాలం/ దిక్కులేని దీనురాలు'' ఇలాంటి మాటల్ని చదివితే ఎవరికైనా మనసు చలిస్తుంది. ఇదే కదా మానవత్వం అంటే.ఈనాడు కుడా అలంటి అవ్వలెందరో రోడ్డుపక్కన పడుంటారు.మన కళ్ళు తెరిచి చూడాలే కానీ ఇలాంటివి కోకొల్లలు మనకు కనపడతాయి.
దేవరకొండ బాలగంగాధర్‌ తిలక్‌ తెలుగు సాహిత్యంలో ఒక ధ్రువ తార. అతను చేపట్టని సాహితీ ప్రక్రియే లేదు. కధలు, గేయ నాటికలు ,కవితలు. ఇలా ఎన్నో ప్రక్రియలను చేపట్టిన 'కవితిలకం' వీరు. వీరు వ్రాసిన'అమ తం కురిసిన రాత్రి' కి తెలుగు సాహిత్యంలో ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. అతి చిన్న వయసులోనే వీరు మరణించారు. వీరు వ్రాసిన కథ 'నల్లజర్ల రోడ్‌' దాదాపుగా భారతీయ భాషలన్నింటిలోకీ అనువదించబడ్డది. వీరి 'అమతం కురిసిన రాత్రి', వారి మరణానంతరం కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమీ వారి పురస్కారంపొందింది. తిలక్‌ రాసిన ఆర్తగీతంలోని 'నేను చూసాను నిజంగా' అనే కవిత మన కంటబడితే కంట్లో నీల్లురాక మానవు. తనెంత, గొప్ప మానవతా వాదో,ఈ ఆర్తగీతంలో తెలుస్తుంది.
''నేను చూశాను నిజంగా మూర్తిభవించిన దైన్న్యాన్ని, హైన్న్యాన్ని
క్షుభితాస కల్లోల నీరధుల్ని గచ్చత్‌ శవాకార వికారుల్ని
ఇది ఏనాగరికతకు ఫలశ తి ఏ విజ్ఞాన ప్రకర్శకు
ప్రక తి
ఏ బుద్ద దేవుని జన్మభూమికి గర్వశ తి''
ప్రార్థనా గీతంలో
దేవుడా రక్షించు నా దేశాన్ని/ పవిత్రుల నుండి పతివ్రతల నుండి/ నీతులు రెండూ నాల్కలచాచి బుసలు కొట్టే /నిర్హేతుక క పా సర్పాల నుండి/ లక్ష లాది దేవుల్ల నుండి వారివారి పూజారుల నుండి/ దేవుడా/ కత్తి వాదరకు తెగిన కంఠంలో హటాత్తుగా / ఆగిపోయిన సంగీతాన్ని వినిపించు/ మానవ చరిత్ర పుటలలో నెత్తురొలికి/ మాసిపోయిన అక్షరాలను వివరించు/ రహస్య స ష్టి సానువుల నుండి జారిపడే / కాంతి జలపాతాన్ని చూపించు'' అని దేవుణ్ణి ప్రార్థిస్తాడు
ఇలాంటి మధురమైన, మరపురాని కవితలెన్నో తిలక్‌ 'ఆమ తం కురిసిన రాత్రి' లో చూడవచ్చు.
తెలుగు లెంక కీ.శే.తుమ్మల సీతారామమూర్తి మనుషులు సూదిలా ఉండకూడదని,దారంలా ఉండాలని, సూదిపని రంధ్రాలు చేయడమే. కాని దారం ఆ రంధ్రాలన్నింటినీ కప్పుకొని వెళ్తుందని చౌదరిగారి ప్రబోధించారు.
మహాకవి జాషువా .ఈయన గొప్ప మానవతావాది.తనని తాను 'విశ్వ నరుడను నేను' అని చెప్పుకున్నాడు
'తల్లిదండ్రి లేని బిడ్డల జూచి
కన్నీరు,దానంబు చేయు నేత్రములు నావి
కఠిన చిత్తుల దురాగతముల ఖండించి
కనికరమొలికించుకలమునాది' అంటూ తన సానుభూతిని, తనకున్న మానవత్వాన్ని జాషువా తెలియజేశారు.
జాషువా రచనల్లో గబ్బిలం (1941) సర్వోత్తమమైనది. ఇది కాళిదాసు మేఘసందేశం తరహాలో సాగుతుంది. అయితే ఇందులో సందేశాన్ని పంపేది యక్షుడు కాదు. ఒక అంటరాని కులానికి చెందిన కథానాయకుడు తన గోడును కాశీ విశ్వనాథునికి చేరవేయమని గబ్బిలంతో సందేశం పంపడమే దీని కథాంశం. ఎందుకంటే గుడిలోకి దళితునకు ప్రవేశం లేదుకాని గబ్బిలానికి అడ్డులేదు.కథానాయకుడి వేదనను వర్ణించిన తీరు హదయాలను కలచివేస్తుంది.
1932లో వచ్చిన ఫిరదౌసి మరొక ప్రధాన రచన. పర్షియన్‌ చక్రవర్తి ఘజనీ మొహమ్మద్‌ ఆస్థానంలో ఉన్న కవి ఫిర అతనికి రాజుగారు పద్యానికొక బంగారు నాణెం ఇస్తానని చెప్పగా ఆ కవి పది సంవత్సరాలు శ్రమించి మహాకావ్యాన్ని వ్రాస్తాడు చివరకు అసూయాపరుల మాటలు విని రాజు తన మాట తప్పుతాడు. ఆవేదనతో ఆత్మహత్య చేసుకొన్న ఆ కవి హ దయాన్ని జాషువా అద్భుతంగా వర్ణించాడు.
కరుణశ్రీ గా పేరు గాంచిన జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి గారు ప్రేయసి మోజులో పడి మనుషుల సంగతి మర్చిపోయిన క ష్ణశాస్త్త్రికి మనుషుల గురించి గుర్తుచేస్తూ వారి సాధకబాధకాలను గురించి రాయమని సూచిస్తున్నాడు.
''ప్రేయసి ప్రేమలోన కనిపించిన తీయని,
స్వర్గమొక్కటే ధ్యేయము కాదు,
హీనులు అతిదీనులు, మ్లానతనుల్‌,
దరిద్ర నారాయణులు ఏడ్చుచుండిరి,
వారి అశ్రువులను నీవు ఆమెతో సహా వెళ్లి
తుడిచి సహాయమొనరించినచో
నీకు కోట్లాది స్వర్గములు లభిస్తాయి'' -కరుణశ్రీ
స్వామి వివేకానంద నా దేశంలో ఆకలి దప్పికలతో మనుషులే కాదు చివరికి జంతువులు కూడా బాధపడకూడదని, నిష్కామ బుద్ధితో బాధితులకు సేవ చేయడమే ఉత్కష్ట మానవ ధర్మమని తెలిపారు. ఎవడు జీవనారాధకుడో, అతడే దైవారాధకుడన్నది అతని ప్రబోధం.
ప్రపంచ శాంతి కాముకురాలు మదర్‌ థెరిస్సా 'ప్రార్థించే పెదవులుకన్నా, సహాయం చేసే చేతులు మిన్న'- చేతులకెంత మురికి అంటితే, అంత గౌరవంగా నే భావిస్తానని ఆచరించి, లోకానికి ఆదర్శంగా నిల్చారు. మహమ్మద్‌ ప్రవక్త 'ఈ లోకంలో మానవుడు ఇతరులకు చేసిన మేలే, అతనికి నిజమైన సంపదయ' ని ప్రబోధించాడు.
సాహిత్యం మనిషికి ఉత్తమ విలువల్నీ సంస్కార భావాలను నేర్పిస్తుంది. ఆధునిక తెలుగుసాహిత్యంలో వచ్చిన అనేక నవలలు, కథలు,నాటకాలు , కవిత్వం, హైకులు, నానీలు, నీనాలు,రెక్కలు మొదలైన ప్రక్రియలెన్నో సాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేశాయి. వాటిని చదివితే మనకు ఆధునిక సమాజ జీవితంలోని అనేక సంక్లిష్టమైన భావాల్ని అర్థం చేసుకునే వీలుంటుంది. మనుషులు ఎందుకింత పతనమైపోతున్నారో తెలుస్తుంది. అన్ని ఉన్నా మాట్లాడే మనిషి లేక ఎంత ఒంటరితనాన్ని అనుభవించి, చివరికి ఎదో తెలియని అశాంతికి గురి అవుతున్నాడో మనకు అర్థమవుతుంది. కారణం ప్రొవిజన్స్‌ పెరిగాయి.పర్సనల్‌ రిలేషన్స్‌ దెబ్బతిన్నాయి. మానవతా విలువలూ దెబ్బ తిన్నాయి.
పర్యావరణాన్ని హత్తుకున్న తెలుగు కవిత్వం - సుంకర గోపాలయ్య (పరిశీలన) -9492638547
పర్యావరణం ఒక అద్భుతమైన మాట వినడానికే కాదు చూడటానికి కూడా. తల్లి గర్భం నుండి బయట పడ్డాక బతుకుంతా పర్యావరణ బిక్ష. ప్రపంచీకరణ వలలో మనిషి సులభంగా పడిపోయాక, క్రమంగా పర్యావరణంపై సమ్మెట పోట్లు మొదలయ్యాయి. అడవులు, నదులు, కొండలు, సరస్సులు అందరినీ అలరిస్తాయి. మనకు బ్రతుకునిస్తాయి. మనల్ని బతకనిస్తాయి. కానీ మానవుడి అత్యాశ మర్రి చెట్టు ఊడల్లా విస్తరించాక విధ్వంసం మొదలైంది. పత్రహరితం అపవిత్రం అయింది.
ఈ నేపధ్యంలో తెలుగు కవులు పర్యావరణ స్రృహతో స్పందించారు. నినదించారు. అన్నీ ప్రక్రియల్లో పర్యావరణ రక్షణ గురించి రచనలు వచ్చాయి. ఈ వ్యాసంలో నేను వచన కవితలకు మాత్రమే పరిమితం అవుతున్నాను. పర్యావరణాన్ని హత్తుకున్న తెలుగు కవితల సారాన్ని చర్చించుకుందాం.
''ఎడతెగని ప్రయాణం'' కవితా సంపుటిలో యాకూబ్‌ 'చెట్టు' అనే పేరు విూద 7 చిన్న కవితలు రాశారు. అందులో భూమి కవి సంభాషణను క్లుప్తంగా కవిత్వీకరించారు. భూమి బాధను తెలుపుతారు.
''ఇన్నాళ్లూ మనుషులు కాపాడతారని
భ్రమపడ్డాను
కానీ ఈ చెట్లే ఎప్పటికీ
నన్ను రక్షించేది అని
మరొకసారి తెలుసుకున్నాను''
- యాకూబ్‌
ఈ కవితలో కవి భూమిని రక్షించేది చెట్ట మాత్రమే అని తీర్మానించారు.
ప్రముఖకవి ''అరణ్య కృష్ణ'' రచించిన ''కవిత్వంలో ఉన్నంత సేపూ'' అనే కవితా సంపుటిలో దాదాపు 10 కవితలు 'పర్యావరణం' కోసం రాసినవి ఉన్నాయి. అందులో 'టెర్రరిస్ట్‌' అనే కవితలో 'పంచభూతాల్ని' మనిషి ఎలా ధ్వంసం చేస్తున్నాడో తెలుపుతారు. భూమినడిగితే తన ఉమ్మనీరులో క్రిమి సంహారకాలు కూరిన దుర్మార్గ శాస్త్రవేత్తవ్వడో, ఆకాశాన్ని అడిగితే ఓజోన్‌ వలువని ఊడబెరికిన సాంకేతిక దుశ్మాసనుడెవ్వడో, అడవినడిగితే చెట్లు నరికి భూసారాన్ని హత్య చేసే ఆర్ధిక ఉగ్రవాది ఎవడో, తెలుపుతాయాంటు చెప్పి... వీటన్నింటికి మనిషే కారణమని నిర్ధారిస్తారు.
'' చరిత్ర నడుగు చెబుతుంది
అభివృద్ధి కోసం వ్యాపారమైనా
ఆక్రమణ కోసం యుద్ద విధ్వంసమైనా
ప్రకృతిని కొరుక్కుతినే చీడపురుగు మనిషేనని''
ఈ కవితా సంపుటిలోనే ''అనాగరికుడు'' అనే కవితలో అరణ్యకృష్ణ మనిషి అనాగరికుడు, చెట్లు అంతరించిన రోజే మనిషి అంతరించిపోతాడు. అంటూ ఆవేదన చెందుతారు.
''చెట్లుని నరకటం మంటే గాలిని హత్య చేయటం
మనిషి కంటిచూపులోంచి పచ్చదనాన్ని తుడిచేయటం
చెట్టుని కూల్చటం మంటే
రేపటి మన ఊపిర్లని మంట బెట్టుకోవటం
కూలిన ప్రతి చెట్టూ
నగరంలో మొలిచిన ఓ సమాధి
చచ్చిపోయిన ఒక్కో చెట్టు
వందల మనుషుల బతుకలకి సమానం
వేల పిట్టల కళేబరాలకి సమానం'' అంటూ
విధ్వంసాన్ని కళ్ళముందు ఉంచుతాడు.
ఇవాళ ప్లాస్టిక్‌ జీవితాల్లో భాగమైంది. ప్లాస్టిక్‌ లేని ఇల్లు, కార్యాలయము లేవు. కొన్ని రాష్ట్రాలు ప్లాస్టిక్‌ కవర్లకు నిషేదించిన లాభం లేకుండా పోయింది. ప్లాస్టిక్‌ పర్యావరణానికి ఎంతో హనిచేస్తుంది. భూమిని రోగి చేస్తుంది. ఆయుష్షును హరింపజేస్తుంది. ఈ ప్లాస్టిక్‌ నష్టాల నేపధ్యంలో 'భగ్వాన్‌' అనే కవి రచించిన ''విధ్వంసం కర్భనం'' అనే కవితలో ప్లాస్టిక్‌ భూగోళాన్ని చప్పరిస్తుందని, భూమిలో పాతుకున్న ప్లాస్టిక్‌ భూకంపం కన్నా భయంకరమైనదని తెలుపుతారు.
''మనిషి చేతిలో వేలాడుతున్న ప్లాస్టిక్‌ సంచీ
శవదహనానికి తీసుకుపోతున్న నిప్పుల కుండ
ప్లాస్టిక్‌ వాడకాన్ని నిరోధించి, నిషేదించో
తక్షణ కర్తవాన్ని తలెత్తు కోవాల్సింది కూడా మనిషే
ప్లాస్టిక్‌ను వాడి వాడి వాడి గుండె
ఓ ప్లాస్టిక్‌ సంచీగా మిగిలిపోతుందే మోననే నా భయం'' అని హెచ్చరిస్తారు.
ప్రకృతిననుసరించి జీవితం సాగుతుంది. సకల ప్రాణికోటిలో మనిషి కూడా భాగమే. కానీ ఈనాడు పక్షులు, సీతాకోక చిలులు, భూమిలో రైతుతో పాటు శ్రమించే వానపాములు రువైనాయి. ఆకాశం మీద పక్షులు రెక్కలు విప్పారకపోతే భూగోళం బోడిగుండులా మిగిలిపోతుందని కవులు ఆవేదన చెందుతున్నారు ''పిట్టలేని లోకం'' అనే దీర్ఘకవితలో ప్రభుగారి గమనింపును చూద్దాం
''రెక్కల్లేని ఆకాశం
గడ్డ కట్టిన రక్తపు చారికలాగా
హఠాత్తుగా కల్లో కొస్తుంది
కళ్ళకొక పిచ్చుక కనబడదు
చెవుల కొక కోయిల వినబడదు.
మనిషి చుట్టూ డబ్బు గడ్డ కట్టి
అతడొక వొంటరి శిలాజంలా మిగల్తాడు''
పర్యావరణంలో పిచ్చుకల గల్లంతు గురించి ''ఎస్‌.ఆర్‌.భల్లం''
స్పందించిన తీరు చూద్దాం.
''ఏ చెట్టు కొమ్మచూసినా
పిచ్చుక గూళ్ల కాయల గుత్తులే
పిచ్చుక కదలికే కమనీయం అప్పుడు
కనపడ్డమే గగనం ఇప్పుడు
సెల్‌టవర్ల రేడియెషన్‌
పిచ్చుక పై బ్రహ్మస్త్రం'' అని సెల్‌టవర్ల
రేడియేషన్‌ కారణంగా మాయమౌతున్న పిచ్చుక గురించి కలవరించారు.
రోడ్డు విస్తరణ కొరకో, భవనాల నిర్మాణాల పేరనో చెట్లు మాయమౌతాయి. స్వచ్ఛమైన గాలి జాడలేదు. కాలుష్యం పండగచేసుకుంటోంది. కేంద్ర సాహిత్య అకాడమి అవార్డు గ్రహీత కె. శివారెడ్డి రాసిన 'ఒకానొక వృక్షం' కవితను పరిశీలిద్దాం.
ఇల్లు పెద్దది చేయటానికి
ఉన్న చెట్టు కొట్టేస్తున్నారు.
ఒక టార్చర్‌, పిచ్చి దుఃఖం
చెట్లతో నా సంబంధం
మనుషుల తోటి సంబంధం అంత గట్టిది
మానవుడు
చెట్టకు బదులు రాళ్లనీ
మనుషులకు బదులు వస్తువుల్ని ప్రేమిస్తున్నాడు.
అని వస్తు వ్యామోహంలో పర్యావరణం ఎలా దెబ్బతింటుందో తెలుపుతాడు.
అద్దేపల్లి ప్రభు ఇటీవల 'పర్యావరణ ప్రయాణాలు' అంటూ ఓ చిన్న పుస్తకం వేశారు. అందులో పేల్చేసి, దొలిచేసి, తవ్వేసిన కొండల్ని, కొండలు చిమ్మిన నెత్తుర్ని, రియల్‌ ఎస్టేట్‌ సైన్యాల దాడికి బలైన భూమిని గురించి ఆక్రోశించారు.
''చెట్టు కొండా చరిత్ర లాంటివి
వాటిని మనిషిని కాపాడుకుంటే
అవి మనిషిని కాపాడతాయి
అతని కొక చరిత్రను నిర్మిస్తాయి'' అని చక్కని ముగింపు ఇచ్చారు.
దాదాసాహెబ్‌ ఫాల్కే అవార్డు గ్రహీత గుల్జార్‌ రచించిన పర్యావరణ కవితల్ని వారాల ఆనంద ''ఆకుపచ్చ కవితలు''గా మన ముందుకు తెచ్చారు. ఇలా తెలుగు సాహిత్యంలో పర్యావరణ కవిత్వం ఇంకా విస్తృతంగా రావాలి. ప్రజల్లోకి వెళ్లాలి. పర్యావరణం పచ్చగా ఉండాలి. భూమి చల్లబడాలి. ఆకాశం దీవించాలి. మనుషులు పర్యావరణం పట్ల ప్రేమను పెంచుకోవాలి. రెండు చేతులు అడ్డుపెట్టి రక్షించుకోవాలి.
కాళికాంబా సప్తశతిలో గురుప్రశస్తి - మందరపు హైమవతి (విశ్లేషణ) - 9441062732
బ్రహ్మంగారు అనగానే వెంటనే అందరికీ కాలజ్ఞానం గుర్తుకు వస్తుంది. ఆలోచించి చూస్తే ఆయనలో ఒక వేదాంతి, ఒక తత్వవేత్త, ఒక సంఘసంస్కర్త వున్నాడు. ముఖ్యంగా ఒక సామాజిక బాధ్యతగల కవి ఉన్నాడు కానీ ఆయనకు అపారంగా పేరు తెచ్చిపెట్టిన కాలజ్ఞానం మఱుగున ఆయనలోని కవిని గుర్తించటం లేదు.
కవుల్లో అనేక రకాల కవులు ఉన్నారు. ఊహాలోకంలో విహరించే భావకవులు, భగవంతుణ్ణి ఆరాధించే భక్త కవులు, సమాజంలోని అన్యాయాలపై, అక్రమాలపై స్పందించే కవులు ఎంతోమంది ఉన్నారు. వీరిలో చివరి మార్గానికి చెందినవారు అప్పుడూ, ఇప్పుడూ తక్కువే .అలాంటి వారిలో బ్రహ్మంగారు ఒకరు.
బ్రహ్మంగారు జన్మించిన 17వ శతాబ్ధం మతకలహాలు, కుల విద్వేషాలతో సమాజం అట్టుడికిపోయిన కాలం. ఆనాటి సమాజాన్ని చూచి సహించలేక కలంపట్టి తన అక్షరాస్త్రాలను సంధించారు. ''కాళికాంబా! హంస కాళికాంబ'' అనే మకుటంతో ఏడు వందల పద్యాలు రచించి ఆనాటి సంఘంలో పాతుకుపోయిన కుల,మత ద్వేషాలు, మూఢాచారాలు, అసమానతల గురించి తీవ్ర నిరసనను వ్యక్తీకరించారు. ముఖ్యంగా ఈ సప్తశతిలో గురువుల గురించి చాలా పద్యాలు ఉన్నాయి. నిజాయితీగల గురువుల గురించి కపట గురువుల గురించి ఎన్నో పదునైన పద్యాలు రచించారు.
మామూలుగా గురువు అంటే పాఠాలు చెప్పే
ఉపాధ్యాయుడని అర్థం 'మాతృదేవోభవ, పితృదేవోభవ, ఆచార్యదేవోభవ '' అని అన్నారు. తల్లిదండ్రులతోపాటు గురువును కూడ దేవునిగా గౌరవించారు.
''అజ్ఞాన తిమిరాంధస్య జ్ఞానాంజన శలాకయా
చక్షురున్మీల్య తం యేన తస్మైశ్రీ గురవేనమః '' అజ్ఞానమనే చీకటిని పోగొట్టి, జ్ఞాన నేత్రాలను తెరిపించే గురువుకి నమస్కారం అని గురువుకి మన సమాజంలో
ఉన్నత స్థానమిచ్చారు. గురువు అంటే విద్యలు నేర్పేవాడనే అర్థం. కౌరవపాండవులకు ధనుర్విద్యాగురువు ద్రోణుడు. కృష్ణుని గురువు సాందీపని. ఆధునిక యుగంలో రాధాకృష్ణన్‌, అబ్దుల్‌కలాం ఆదర్శగురువులుగా పేరు పొందారు. మన ప్రభుత్వం వారు రాధాకృష్ణన్‌ పుట్టినరోజే గురుపూజాదినోత్సవం నిర్వహిస్తున్నారు.
కాని బ్రహ్మంగారి కాళికాంబా సప్తశతిలో గురువు అమిత జ్ఞాన సంపన్నుడు, అందరినీ సమానంగా చూచే సమదృష్టిగలవాడు, యుక్తాయుక్తవిచక్షణ గలవాడు, కులమత భేదాల్లేని సరికొత్త సమాజంకోసం కలలుకనే ఒకానొక స్వాప్నికుడు.
ఈ సప్తశతిలో మంచి గురువుల గురించి, దొంగ గురువుల గురించి ఎన్నో విభిన్నమైన పద్యాలున్నాయి. ఇవన్నీ మూఢనమ్మకాలపై, అసమానత్వంపై ఎక్కు పెట్టిన అస్త్రాలు, సంఘం వీపువిూద చరచిన కొరడాదెబ్బలు, దొంగ గురువులపై మోగించిన రుంజనాదాలు. సంప్రదాయవాదుల గుండెల్లో గురిపెట్టబడిన తుపాకీ తూటాలు.
అరచేతిలో ఇమిడే సెల్‌ఫోనులో ప్రపంచాన్ని చూచే నేటి నెట్‌ యుగంలో కూడ ఫలానా ఉంగరం పెట్టుకొంటే ఉద్యోగం వస్తుందని, కోరుకొన్న అమ్మాయితో పెళ్ళి అవుతుందని ప్రచారాలు చేస్తున్నారు. దయ్యాల సినిమాలు, ఆత్మలు, ప్రేతాత్మల సినిమాలు వందరోజుల పండగలు చేసుకుంటున్నాయి.
ఇక దొంగ గురువులకు రువులేదు. అనర్గళంగా, ఆథ్యాత్మిక విషయాలను ప్రవచించే స్వాములు భోగాలకు దాసులు. సర్వసంగ పరిత్యాగులు, సకల విషయాసక్తులు నిత్యానందస్వామిలీలలు, డేరాబాబా వైభవాలు, ఆశారాంగురు విలాసాలు మనందరికీ తెలిసినవే.
వీరందరు పైకి సన్యాసులు, కానీ జీవితంలో సకల భోగానుశక్తులు, పట్టుపంచెలు, పట్టెమంచాలు, విందుభోజనాలు, వేల ఎకరాల ఆశ్రమాలు, సొంత విమానాలు, ఆథ్యాత్మిక ప్రచారాల మాటున ఆడంబర జీవనాలు, మోక్ష సాధన ముసుగులో ముదితలతో కామక్రీడలు, ఇలాంటివాళ్ళు ఆనాడూ వున్నారు. అలాంటి దొంగ గురువుల గురించి
''ఉల్లిగడ్డలకును నుపదేశమిచ్చెడి/ కల్ల గురువు లెల్ల కడలదిరిగి /లల్లె గాండ్ర శిష్యులుగ చేసి కొందరు/ కాళికాంబ/హంసకాళికాంబ'' అని ఉల్లిపాయలక్కూడ ఉపదేశమిచ్చే దొంగగురవుల బండారాలపై మాటల చెర్నాకోలలు ఝళిపిస్తారు.
ఇలాంటి గురువుల గురించి పరము దిక్కటించు దిరుగుచనుండగా! కల్లగుల్ల గురుడు కాన వచ్చె/చుండు నెత్తివిూదనుండిన పేనుగా ''చుండు పేనయినట్లు మంచిగురువు కోసం వెదుకుతుంటే మోసం చేసే గురువుదొరికాడని వ్యాఖ్యానిస్తారు.
''తనకు దారి తెలుప తన వెంట గురుడుండ/ కల్ల గురుల పైనకాంక్షలేల/కల్ల సత్యములకు నెలల గురుడుండె'' ఆ దారి తెలియని తనకు దారి చూపించడానికి అసలైన గురువు వుండగా, ధనాన్ని సమయాన్ని వ్యర్థపరిచే దొంగ గురువెందుకు అని దొంగ గురువులపై తన తన ఆగ్రహాన్ని ప్రదర్శిస్తారు.
నిజమైన గురువుల గురించి, వారి గొప్ప తనాన్ని గురించి ఎన్నో పద్యాలున్నాయి ఈ సప్తశతిలో. ''గురుడు చూపుగురుతు పరికించినంతనే| గబ్బుగీము వంటి మబ్బుతొలగు/ మబ్బు తొలగు నరుడు మహనీయుడై పోవు''
శిష్యునికి అసలైన గురువు దొరికితే అతనిలోని అజ్ఞాన మేఘాలు తొలగిపోతాయి. అప్పుడు మానవుడే మహనీయుడౌతాడు అని అంటాడు. బ్రహ్మంగారు ఎప్పుడూ దేవుడు గొప్పవాడని చెప్పలేదు. నారాయణుని కన్నా నరుడే గొప్ప వాడని చెప్పిన మానవతావాది.
మంచి గురువు ఎలా ఉండాలో, అతని లక్షణాలేమిటో సూటిగా ఇలా అంటాడు. ''విద్య విశ్వమందు వివరింపకుండెనా/ గురుని గురుతకుప్ప కూలిపోవు/ బుద్ధిగలుగు గురుడె పూర్ణస్వరూపుడా'' గురువుకి శిష్యులనందరినీ సమానంగా చూడగలిగే బుద్ధి వుండాలి. తనకు తెలిసిన విద్యను శిష్యునికి అర్థమయేటట్లు, అరటిపండు ఒలిచి చేతిలో పెట్టాలి. అలా చెప్పకపోయినట్లైతే గురువుకు గొప్పతనం ఉండదు అని అంటారు.
కౌరవ పాండవుల ధనుర్విద్యాగురువు ద్రోణాచార్యుడు. తనకు తెలిసిన విద్యారహస్యాలన్నీ అర్జునుడికి చెప్తాడు. ఎఱుకల వాడన్న కారణంగా ఏకలవ్యునికి విలువిద్య నేర్పలేదు. పైగా తను స్వయంగా అతనికి విద్య నేర్పకపోయినా తన విగ్రహం పెట్టి విలువిద్య నేర్చుకున్నందుకు బొటనవేలును గురుదక్షిణగా అడుగుతాడు. విలువిధ్యలో అర్జునుడికి ఎవరూ ఎదురు లేకుండా చేస్తాడు. అందుకే అతడు ఎంత విలువిద్యావిశారదుడైనప్పటికీ చరిత్రపుటల్లో ఆయనపై ఆ కళంకం ఇప్పటికీ చెరిగిపోలేదు.
బ్రహ్మం గారు కేవలం ఆథ్యాత్మిక వేత్తకాదు. ముక్కుమూసికొని ' ఈ ప్రపంచం ఏమైపోతే నాకేం' అని అడవుల్లోకి వెళ్ళి తపస్సు చేసికోలేదు. సంఘంలో ఒక సభ్యునిగా జీవించాడు. సమస్యలను పట్టించుకొన్నాడు. తీవ్రమైన కులభేదాల గురించి
''కులము మతము వాదములు తర్కమునబోవు గ్రురు కటాక్షమున్న నెఱుకపోవు'' గురువు దయ ఉన్నట్లైతే కులమతభేదాలు తొలగిపోతాయి అని అంటారు. హిందూ సమాజంలో కులాల మధ్య కలహాలు, మతాల మారణహోమాలు ఎక్కువ. హిందూ ముస్లిం వైషమ్యాలే కావు. శైవవైష్ణవుల మధ్య ఘోర యుద్ధాలు జరిగాయి. రక్తం ఏరులై పారింది. మా మతం గొప్పదంటే మా మతం గొప్పదని పరస్పరం కలహించారు. అన్నదమ్ముల్లా మెలగాల్సిన వారు శత్రువుల్లా ప్రతిపక్షాల్లా మారిపోయారు. హింస చెలరేగింది. అహింసా హంసగుండెల్లో గురిచూసి తుపాకీ తుటాలు పేల్చారు. ఈ హింసకు మనసు వికలమైన బ్రహ్మంగారు 'అల్పాక్షరముల అనల్పార్ధరచన' అన్నట్లు చిన్న చిన్న మాటల్లో గొప్ప భావాన్ని విప్పి చెప్పారు. 'వదలవలయు జాతివర్ణవ్యవస్థలు / పట్టుదలయు గురుని పాదయుగము/'' మంచి గురువును ఆశ్రయిస్తే జాతుల మధ్య అంతరాలు, కులాల మధ్య అంతరాలు తొలగిపోతాయని అంటారు. ఈ దేశంలో కులవ్యవస్థ మఱ్ఱిచెట్టులా ఊడలు దిగి పాతుకుపోయింది. వటవృక్షం కన్నా బలమైనది వర్ణవ్యవస్థ. ''ఈ దేశం ఎప్పుడైనా ధనిక దేశం కావచ్చు / నాస్తిక దేశం కావచ్చు / కానీ కులంలేని దేశం మాత్రం కాబోదు /'' అని మందరపు హైమవతి ఒక కవితలో అన్నట్లు ఈ దేశంలో కులాహంకారం ఎన్ని తరాలు గడిచినా నశించదు. పూర్వం అంటరానితనం జాడ్యం వుందంటే నేటి అణుయుగం ఆధునిక యుగంలోనూ ఈ కులభేదం నశించలేదు. చుండూరు, కారంచేడు, లక్ష్షింపేట, ప్యాపిలి, వేంపెంట మొ|| చోట్ల దళితులపై తీవ్రదాడులు చేసారు. మానవత్వానికే మాయని మచ్చ తెచ్చారు.
కులమతాల భేదంతో తల్లడిల్లితే సమాజాన్ని గురించి కులమతాల జాడ్యములోన దపియించు / దీనజనుల సేదదీర్చువాడ/ మానవుండె ధరను మాధవుండనువాడు'' అని అంటారు. కులమతాల జబ్బులతో బాధపడే ప్రజలను సేదదీర్చే మానవుడే మాధవుడనే సత్యాన్ని చెప్తారు.
మంచిగురువు ఎలాంటివాడో చాలా పద్యాల్లో వివరించారు బ్రహ్మంగారు. ఈ లోకంలో నిజమైన గురువులు చాలా తక్కువ. నిజమైన గురువు శిష్యరికంలో శిష్యుడు రాణిస్తాడు. దానికి ఉదాహరణగా చాలామంది గురుశిష్యులు ఉన్నారు. బ్రహ్మంగారు, సిద్దయ్య అలాంటివారేే. పరుసవేది వలన బంగారమగు నిన్ను / గురుని వలన శిష్యవరుడు వెలుగు/ మంచి సాహచర్యమెంచి చూచుట మేలు'' పరుసవేది బంగారమైనట్లు మంచి గురువువలన మంచి శిష్యుడు రూపొందుతాడని అంటారు. మంచిశిష్యులు, మంచిగురువులు కలసి మంచి సమాజాన్ని రూపొందిచగలరని, అప్పుడు సంఘంలో సుఖం, శాంతి ఉంటాయని అంటారు. ''గురుశిష్యులెల్ల పరిపాలననాపరుల్‌/పారమార్థికులగ ప్రబలిరేని/సంఘమందు సుఖము శాంతి వర్థిల్లును'' అని సమాజం హాయిగా వుండాలంటే గురువులు, శిష్యులు, పాలకులు సంఘం పట్ల బాధ్యతగా మెలిగితే ఒక నవ సమాజం ఏర్పడుతుందని అంటారు.
బ్రహ్మంగారు కేవలం ఒక ఆథ్యాత్మిక వేత్తగాదు. ఛాందస భావాలు లేని ఒక అభ్యుదయవాది. జనక మహారాజులా రాజర్షి తానొక స్వామినని అహంకరించలేదు. సమాజంలో జీవిస్తూ, సమాజంలోని సమస్యలను అవగతం చేసుకొని, అన్యాయాలను ధిక్కరించాడు. చిన్నప్పుడు కాలజ్ఞానం రాసేటప్పుడు అచ్చమ్మగారి ఆవుల్ని కాస్తూ కష్టపడి జీవించారు.
కాలజ్ఞానంలో వున్న విషయాలను, నవాబుకి, గరీబుకీ అందరికీ సమానంగా పంచిపెట్టాడు. అందరూ సమానమేనని చాటి చెప్పారు. సిద్ధయ్యను శిష్యునిగా స్వీకరించి తన కొడుకులతో సమానంగా చూసాడు. తనకు తెలిసిన విద్య తనకే సొంతం అనుకోలేదు. అందరికీ అన్నీ తెలియాలి అనుకొన్నాడు. మూఢవిశ్వాసాలను ఖండించాడు. ఆడంబర వేషధారణను, కులమత ఛాందస మూఢ విశ్వాసాలను ఖండించాడు. ఆడంబర వేషధారణను, కులమతఛాందస భావాలకు వ్యతిరేకంగా ఎన్నో పద్యబాణాలను గురిచూసి గుండెల్లో గుచ్చాడు.
వైష్ణవులు భుజాలపై శంఖుచక్రాల ముద్రలు వేసికొంటారు. ముద్రలు వేసుకొని భుజాలు కాల్చుకొన్నంత మాత్రాన మనసు మారదుకదా! బుద్ధిమార్చేవాడే పరిపూర్ణమైన గురువని ''మాకు మీకు గురుడు మాధవుడే కదా! నిడిది అడ్డబొట్టు నిందయేమి! మతము కల్పితమ్ము మార్గమొక్కటెకదా'' పువ్వులు వేరైనా పరిమిళమొక్కటే. రాముడన్నా, అల్లా అన్నా, క్రీస్తు అన్నా ఒకటై ''అబద్ధాలాడవద్దు నిజంచెప్పు, దొంగతనం చేయగూడదు, పరస్త్రీలను కన్నతల్లుల్లా చూడమని అని మతాలన్నీ ముక్తకంఠంతో ఘోషిస్తున్నా, ఈ నిలువుబొట్లు, అడ్డబొట్లు ఎందుకు అని అంటారు. వేరు వేరు మతాలైన హిందూ, మహమ్మదీయ ద్వేషాలే కాదు. హిందూ మతంలోనే శైవుల మధ్య వైష్ణవుల మధ్య విరోధం. వీరశైవులు శివుడికంటె గొప్పదేవుడు లేడని, వీరవైష్ణవులు, విష్ణుమూర్తికంటే గొప్పదేవుడు లేడని వాగ్వివాదాలు, మధ్యయుగంలో వీరిద్దరి మధ్య జరిగిన యుద్ధాల్లో రక్తం ఏరులైపారింది.
ఇంకా ఆనాడు విగ్రహారాధన విపరీతం. తోటి మనిషి కష్టాల్లో వుంటే సాయంచేయకపోయినా దేవుడి గుడికి వెళ్ళి కొబ్బరికాయలు కొట్టి హుండీలో డబ్బులు వేస్తాడు. గుడిబయట ఆకలిగొన్న బిచ్చగానికి పైసా వేయడు. ఈ విగ్రహారాధనను ఖండిస్తూ'' మనసు పొరలనీక/మాయలబడబోక/చిలిపిరాళ్ళ పూజచేయబోక / గురుని పూజ చేయపరమ లాభమ్మగు/'' మనసును నిగ్రహించుకొని, మాయలో పడకుండా, విగ్రహారాధన చేయకుండా, మంచిగురువును గౌరవిస్తే మంచిది అంటారు. ఇక్కడ విగ్రహారాధన అని సంస్కృతపదం వాడకుండా, అచ్చతెలుగు మాట చిలిపి రాళ్ళపూజ' అని ప్రయోగిస్తారు. అందరూ దేవుళ్ళుగా భావించే విగ్రహాలను రాళ్ళు అంటారు. ఇంతటితో ఆయన ఆగ్రహం
ఉపశమించలేదు. చిలిపి రాళ్ళపూజ' అని చురకత్తిలాంటి వ్యంగ్యాస్త్రాన్ని ఉపయోగించారు.
మనిషి కష్టపడి పనిచేసి ఫలితాన్ని పొందకుండా, ప్రాణంలేని విగ్రహాలను పూజిస్తారెందుకు, మతం, సమాజం ఎందుకిలాంటి భావాల్ని ప్రోత్సహిస్తున్నాయి? ప్రతి సంవత్సరం శ్రీరామనవమికి రాముడి పెళ్ళి అంటూ ఎంతో డబ్బు ఖర్చు పెడతారు పాలకులు, ప్రజలూ కానీ ఆ డబ్బుపెడితే
పేదవాళ్ళు పిల్లలకు పదిమందికి పెళ్ళిళ్ళు చేయవచ్చును. అభిషేకాల పేరిట దేవుడికి పాలతో, తేనెతో, పెరుగుతో అభిషేకాలు చేస్తూ ఎంతో ధనవ్యయం చేస్తుంటారు. గుక్కెడు పాలు లేక గొంతుతడారిపోయి మరణించిన బీదపిల్లలు ఎందరో వీటన్నిటినీ చూసి చలించిన బ్రహ్మంగారు తన తీవ్ర విమర్శనాస్త్రాలను సంధించారు. ''వన్నెలైదుగల్లు ప్రతిమలకై గుళ్ళు గోపురాలు కూడుగుడ్డలిచ్చి /ప్రాణమున్నవారి పట్టించుకోరేమి'' ప్రాణంలేని విగ్రహాలకు గుళ్ళుకట్టి పట్టుబట్టలు కట్టి, నైవేద్యాలు పెట్టి ప్రాణమున్న మనుషుల కష్టాలు పట్టించుకోరేమిటి అని విగ్రహారాధకులు ఉలిక్కిపడేలా ముక్కుసూటిగా ప్రశ్నిస్తారు.
ఈ సందర్భంలో ఇలాంటి పద్యం లాటిదే జాషువా పద్యం ఒకటి
''ప్రతిమల పెండ్లి సేయుటకు వందలువేలు వ్యయించుగాని దుః
ఖితమతులైన పేదల పకీరుల శూన్యములైన పాత్రలన్‌
మెతుకు విదల్పదీ భరతమేదిని ముప్పది మూడుకోట్లదే
వతలెగవడ్డ దేశమున భాగ్యవిహీనుల క్షుత్తులాఱునే '' గుర్తుకు వస్తుంది.
జాషువా 20 దశాబ్దపు కవి.జాఘువాకంటే 5,6 శతాబ్ధాలకు ముందే ఇలాంటి పద్యం రాసాడంటే బ్రహ్మంగారెంతటి అభ్యుదయవాదో ఎంత ఆలోచనాశీలో తెలుస్తుంది. ఉన్నాడో, లేదో అనే సంశయాత్ముడైన దేవుణ్ణి పూజించకుండా కష్టపడి పనిచేయమంటాడు. సకల సద్గుణ సంపన్నుడైన గురువుని గౌరవించమంటాడు. గురువుకి సేవ చేయమంటాడు. అతణ్ణే నమ్మమంటాడు. గురువుగూడ శిష్యునికి కలిగే అనుమాలను తీర్చగలని అంటాడు. ''శిష్యునకును బోధ చేసెడి గురుమూర్తి / సంశయములనెల్ల సమయజేయ / తత్వమెరిగి యతడు ధన్యోస్మియనవలె'' గురువు నిత్య విద్యార్థి, నిరంతరం అతడు జ్ఞాన సముపార్జన చేస్తుంటేనే శిష్యుని అనుమానాలు తీర్చగలడు. శిష్యుని సందేహాలు తీర్చినపుడే గదా అతనిలో జ్ఞానదీపం వెలుగుతుంది.
గురువు గొప్పదనాన్ని తెలిపే ఎన్నో పద్యాలు ఈ కాళికాంబా సప్తశతిలో వున్నాయి. ''చెట్టు పుట్టలకు చెయ్యెత్తి మ్రొక్కుచు / వట్టి మాటలిట్లు వదరనేల / దిట్టమైన గురుడు దేదీప్యమైయుండు'' అన్ని విషయాలు తెలిసిన అసలైన గురువుండగా చెట్లకు పుట్లకు నమస్కారం చెయ్యడమెందుకు అని అంటారు. మనదేశంలో రావిచెట్టుకు, వేపచెట్టుకు పెళ్లి చేస్తారు. నాగులచవితినాడు పుట్టలో పాలుపోసి ప్రదక్షిణలు చేస్తారు. ఇవన్నీ ఎందుకు మీలోని అజ్ఞానాన్ని పోగొట్టే గురువుండగా అని బ్రహ్మంగారు అంటారు.
సందర్భం వచ్చినప్పుడల్లా మనుషుల్లో నాటుకుపోయిన కులమతాల జాడ్యం గురించి, మూఢవిశ్వాసాల గురించీ తన కలంకత్తిని ఝళిపించారు. ఇది ఇరవై ఒకటో శతాబ్దం. అత్యంత ఆధునికకాలం. ఐనా మానవులు మాత్రం ఆదిమయుగానికి వారసులు. సాంకేతికంగా అత్యంత అధునాతన పరికరాలు కనిపెట్టారు. కానీ మానసికంగా కులమతాల రొచ్చుగుంటలో దొర్లే వరహాలు. సమస్త ప్రపంచాన్ని అరచేతిలో చూస్తే సాధనాలు కనిపెట్టాడు. అంతరిక్షం యానం చేస్తూన్నాడు గానీ సంకుచితమైన జాతుల, కులాల నాలుగ్గోడల మధ్య ఊపిరాడకుండా నలిగి పోతున్నాడు.
విస్మరించాల్సిన కులం, మతం, జాతి విశ్వరూపం దాలుస్తున్నాయి. పేర్ల చివర కులాల ముద్రలు. కుల సంఘాలు, మతసంఘాలు, జాతుల సమూహాలు ఎవరికి వారే ఒక గుంపుకు పరిమితమై భావాలు వెర్రితలలు వేస్తూన్నాయి. ప్రతి ఒక్కరు ఆలోచనా నేత్రాల్ని మూసివేసి అంధులై నడుస్తున్నారు. సమాజాన్ని చీకటిలో ముంచేస్తున్నారు.
వైజ్ఞానిక యుగంలోనూ గ్రహణం పట్టినప్పుడు, పట్టువిడుపుల స్నానాలు చేసే సైన్సు టీచర్లు, ఇళ్ళు కడిగే విద్యావంతుల్ని చూసినపుడు ముందుకు నడవాల్సిన సమాజం వెనక్కి వెళ్ళడానికి పోటీ పడుతుందేమిటి అని బాధ కలుగుతుంది.
పరీక్షలకు ముందు హాల్‌ టిక్కట్లు దేవుడి ముందుపెట్టి పూజచేసే విద్యార్థులు, ఉపగ్రహ ప్రయోగానికి ముందు దేవుడిగుళ్ళో పూజలు చేసే శాస్త్రవేత్తలు, ఫ్రిజ్‌లు కూలర్లు కొన్నపుడు కుంకుమబొట్లు పెట్టి, పసుపురాసి కొబ్బరికాయలు కొడుతున్న విద్యాధికులు, కొత్త వాహనాలు కొన్నప్పుడు గుళ్ళో పూజలు చేయించే భక్తులను చూచినపుడు మన చదువు కేవలం డిగ్రీలకు మాత్రమే పరిమితమా అని ఆవేదన గలుగుతుంది.
దసరా వస్తే ఎర్రబట్టలతో భవానీలు, కార్తీకమాసంలో నల్లని బట్టల అయ్యప్పలు వీధుల్ని భక్తిరసప్రవాహంతో ముంచెత్తుతారు. ఆ సందర్భంలో వాళ్ళను పిలిచే ప్రత్యేకమైన పిలుపులు. విద్యార్థులు కూడ అదే బట్టలతో పాఠశాలకు వెళ్ళడం ఇవన్నీ చూసినపుడు 16,17వ శతాబ్దంలో బ్రహంగారు అభ్యుదయ భావాలతో రాసిన ''వదలవలయు జాతి వర్ణవ్యవస్థలు / పట్టవలయు గురుని పాదయుగము/'' పద్యాలను చదివినపుడు ఆయనలో కులమతాల కతీతంగా ఆలోచించే మానవతా వాదం మన మనసులను తాకుతుంది.
కులమత భేదాలతో కొట్టుకొంటున్న సమాజాన్ని మార్చగలవాడు సద్గురువుకే ఉంది అంటారు. ఈ సప్తశతిలో ''గురుని బోధ వినక కోట జన్మములెత్తి / ఎంత చదువతత్వ మెఱుకపడదు. గురువు చెప్పింది సరిగ్గా వినకపోతే ఎన్ని జన్మలెత్తినా ఆ బోధనలు అర్థంకావు అని నగ్న సత్యాన్ని కుండబద్దలు కొట్టినట్లు చెప్పారు.
ఆధునిక విద్యా విధానంలో ఆడియో వీడియోలు, డిజిటల్‌ పద్ధతులు ఎన్నో వచ్చాయి. గైడ్‌లు, క్వశ్చన్‌ బ్యాంకులు ఎన్నో ఉన్నాయి. ఎన్ని ఉన్నా గురువు చెప్పినపుడు వింటేనే ఎంత జటిలమైన విషయాలైనా అర్థమౌతాయి.
ఇలాంటి గురువుదగ్గర శిష్యుడెలా వుండాలో ఈ పధ్యంలో వివరిస్తారు. గురుని సేవ శిష్యపరమాణు దొనరుప / చెలగి గురుని యంత శిష్యుడగును / గురుడశిష్యుడన్న గురుతు శూన్యమౌను|| గురువుకి శిష్యుడు త్రికరణ శుద్ధిగా సేవచేస్తే గురువుగారంత గొప్పవాడవుతాడు. పూర్వం గురుకులాలుండేవి. రాజకుమారుడైనా గురువుదగ్గరకు వెళ్ళి చదువుకొనేవాడు. గురువుకి సేవ చేసి మెప్పించేవాడు. దానికి గురువు కటాక్షించి తన విద్యలన్నీ నేర్పేవాడు. కచుడు
శుక్రమహర్షి దగ్గర అలాగే చదువుకొని మృతసంజీవనీ విద్య సంపాదించాడు. ఉదంకుడు గురుపత్ని కుండలాల కోసం పాతాళ లోకానికి వెళ్ళి తెచ్చి గురువుకి ఇస్తాడు.
ఈ సప్తశతిని చదువుతుంటే బ్రహ్మంగారు కేవలం ఆథ్యాత్మిక విషయాలకే పరిమితమైన వారుకాదని, సమాజంలోని అన్యాయాలను, అక్రమాలను నిశితంగా పరిశీలించడమేకాక వాటిమీద తన ఆధునిక భావాల ఆయుధాలను ప్రయోగించాడని అర్థమౌతుంది.
ఏకాలమందైనా ప్రజలు సుఖంగా జీవించాలంటే మంచిరాజులుండాలి కానీ అలాంటి రాజులు ఎప్పుడూ తక్కువే. అందరూ భోగలాలసులు. స్వార్థపరులు, అధికారమదాంధకారులు, అలాటివారిని గురించి ''నాల్గుయుగములందు న్యాయమ్ముగా జాడ / నెన్నదగిన రాజులెవరు గలరు/ అని నాలుగు యుగాల్లో న్యాయంగా పాలించిన రాజులేడని ఉన్నమాట చెప్పారు. ఇక్కడ అలాంటి రాజులు లేరంటే ప్రజలు ఎన్నో బాధలు పడ్డారని ఆ బ్రహ్మంగారి భావన. ఎలాంటి కష్టాలు లేకుండా ప్రజలు సంతోషంగా ఉండాలని ఆయన కోరిక.
ఈ సప్తశతిలోని పద్యాలు చదివాక ఒక కొత్త సమాజం కోసం ఆయన పడిన తపన ప్రతి అక్షరంలోను కనబడుతుంది. మూఢనమ్మకాలను వ్యతిరేకించడానికి ఆయన పడిన తపన ప్రతి అక్షరంలోను కనబడుతుంది. మూఢనమ్మకాలు, కుల, మత బేధాలు లేని సమ సమాజంకోసం ఆయన పడిన ఆరాటం, ఆవేదన ఎంత తీవ్రమైనదో అర్థమౌతుంది. న్యాయమైన పరిపాలన కోసం ఆయన కలవరించారు. ప్రజల పక్షాన నిలిచే పాలకుల కోసం కలలు కన్నారు. ప్రజలు మూఢవిశ్వాసాల ఊబిలో దిగకుండా, హేతుబద్ధంగా ఆలోచించి, అభ్యుదయ పరంగా, ముందుకు నడవాలని, కులమతాల వైషమ్యాలకు లోనుకాకుండా పరస్పరం మానవతా పరిమళాల విరిమాలలను అందించుకోవాలని, ఆలోచనాలోచనలు తెర్చి అభ్యుదయ పథంలో ఆనంద రహదారులలో పయనించాలని ఆయన కోరిక ఎన్నో శతాబ్దాలకిందటే బ్రహ్మంగారు ఇంతటి అభ్యుదయభావాలతో ఇలాంటి పద్యాలు రాసినందుకు ఎంతో ఆశ్చర్యం కలుగుంది. ఆయన రాసిన ఇంతకాలానికి పరిస్థితులు మారనందుకు సిగ్గుతో తలవంచక తప్పడంలేదు.
కాళికాంబా సప్తశతిలో బ్రహ్మంగారు చెప్పిన కులమత భేదాల్లేని సమాజం కోసం ఎదురు చూద్ధాం. సకల ప్రజల సుఖం కోసం, అభ్యుదయం కోసం పాటుపడే గురువులు ఈ సంఘంలో గౌరవింపబడాలని, అలాంటి రోజుకోసం మనమంతా ఎదురుచూద్దాం.
కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారాలు
కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ 2019 సంవత్సరానికి గాను బాల సాహిత్య పురస్కారాన్ని, యువ పురస్కారాన్ని జూన్‌ 14న ప్రకటించింది. తెలుగులో 'తాత మాట వరాల మూట' కథల సంపుటికి గాను ఈ పుస్తక రచయిత బెలగాం భీమేశ్వరరావుకు 2019 బాల సాహిత్య పురస్కారం వచ్చింది. ఈ పురస్కార ఎంపికలో ప్రముఖ రచయితలు దాసరి వెంకటరమణ, దీర్ఘాసి విజయభాస్కర్‌, దర్భశయనం శ్రీనివాసాచారిలు జ్యూరీ మెంబ
ర్స్‌గా వ్యవహరించారు. బెలగాం భీమేశ్వరరావు గారిది విజయనగరం జిల్లా పార్వతీపురం. ఉపాధ్యాయులుగా పనిచేశారు. 'వజ్రాల గుహ'ను 'స్వతంత్ర భారతం', 'పనసపళ్లు' గేయాలు, 'తేనె చినుకు' ''చుక్‌చుక్‌ రైలు', 'కొంగల తెలివి' 'ఎగురలేని పక్షులు', 'మంచికి మంచి', 'పాపం బంగారయ్య', 'తీరిన అనుమానం', 'లేగదూడ సంరక్షణ', 'వ క్షపురాణం' మొదలైన బాలల కథలు, గేయాలు, గేయ కథలు రాశారు. కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ యువ సా హిత్య పురస్కారాన్ని తెలుగులో 2019 కి 'కొంగవాలు కత్తి' నవలకు గాను గడ్డం మోహన రావుకు లభించింది. ఈ పురస్కార ఎంపికకు ప్రముఖ రచయితలు జూకంటి జగన్నాథం, డా|| సి. మృణాళిని, రావికంటి వసు నందన్‌లు జ్యూరీ మెంబర్స్‌గా వ్యవహరించారు. 'కొంగవాలు కత్తి' రచయిత గడ్డం మోహన్‌రావు యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా బొమ్మల రామారాం మండలం ఆజీపూర్‌ గ్రామానికి చెందినవారు. ప్రస్తుతం హైదరాబాద్‌లోని కోఠి ఉమెన్స్‌ కాలేజీలో పార్ట్‌టైం అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేస్తున్నారు. చిందుల ఎల్లమ్మ, చిందుల హంస, రేణుకా ఎల్లమ్మ కథ (మచ్చయ్య దాసు విరచితం) నేను చిందేస్తే, చిందు జాంబవ పురాణం , కడియం డేవిడ్‌తో కలిసి 'అతడు అబ్రహాం' నవల తదితర పుస్తకాలు రాశారు.
బాల సాహిత్యం - కొడవటిగంటి కుటుంబరావు (విశ్లేషణ)
మనదేశంలో బాలసాహిత్యమంటూ ఇప్పుడిప్పుడే వస్తున్నది. బెంగాలీ, హిందీ మొదలైన భాషలలో రెండవ ప్రపంచ యుద్ధానికి పూర్వం కూడా బాల పత్రికలుండినట్టు తెలుస్తుంది. తెలుగులో మాత్రం బాలపత్రికలు స్వాతంత్య్రం వచ్చే రోజులలోనే బయలుదేరాయి.
నా చిన్నతనంలో బాలసాహిత్యమంటూ వేరే లేదు. నాకు చదవటమూ, రాయటమూ రాగానే సుమతీ శతకం కంఠస్తం చెయ్యమన్నారు. వావిల కొలను వారు రచించిన పాకెట్‌సైజు కథల పుస్తకాలేవో ఉండేవి. భాగవతం నుంచి కుచేలోపాఖ్యానం, రుక్మిణీ కళ్యాణం, ప్రహ్లాద చరిత్ర, గజేంద్రమోక్షం లాంటి కథలు చదివాను. వాటిలోని కొన్ని పద్యాలు నాకిప్పటికింకా జ్ఞాపకం ఉన్నాయి.
అర్ధ శతాబ్దం క్రితం ఇదే బాలసాహిత్యం. నిజానికిది పిల్లలకోసం ప్రత్యేకించి రాసిన సాహిత్యం కాదు. పెద్దల సాహిత్యమే. పెద్దల సాహిత్యంలో పిల్లలకు పనికి వచ్చేదంతా పిల్లల సాహిత్యంగా చలామణీ కావటం మన సంప్రదాయం. ఈ కారణంచేతనే మనం ఈ రోజు బాలసాహిత్యం గురించి పాశ్చాత్యుల అభిప్రాయాలు అరువు తెచ్చుకొని లాభం లేదు.
ఇంచు మించు ఇరవై ఏళ్లుగా బాలసాహిత్యంలో నాకు గల సంబంధాన్ని బట్టి బాలసాహిత్యం ఎలా ఉండాలి. ఎలా ఉండకూడదు అన్న అభిప్రాయాలు కొన్ని ఏర్పరుచుకున్నాను. కొంతకాలమయాక వీటికి కాలదోషం పట్టవచ్చు. ప్రస్తుతానికి ఈ నా అభిప్రాయాలు సముచితమయినవని భావించి వాటిని ఇక్కడ చెబుతున్నాను.
పశుపక్ష్యాదులు పాత్రలుగాగల నీతికథలూ; దేవతలూ, రాక్షసులూ, మాంత్రికులూ, అతీతశక్తులూ మొదలైన వాటితో కూడిన దేవతా కథలూ (ఫెయిరీ టేల్స్‌); గడిచిపోయిన యుగాలకూ, సమాజానికీ సంబంధించిన జానపద కథలూ బాల సాహిత్యంలో ప్రముఖస్థానం కలిగి ఉంటాయి.
వాస్తవికత
పైన చెప్పిన కథలలో వాస్తవికతలకు చోటు లేదు. ''బుల్లి చేపలచేత మాట్లాడించటంలోనే ఉన్నది చిక్కంతా'' అన్నాడట ఆలివర్‌ గోల్డ్‌స్మిత్‌. చేపలూ, కాకులూ, ఎలుకలూ మాట్లాడటం వల్ల వాస్తవికత పోతుందని అతను భయపడి ఉంటాడు. కాని బాల సాహిత్యంలో అలాటి వాస్తవికత అనవసరం. పిల్లలు తాము వినే (చదివే) కథలలోని సన్నివేశాలనూ, సంఘటనలనూ తమ పరంగా అన్వయించుకోనవసరం లేదు. వాళ్లు వాటికి ఎడంగా ఉండే ఆనందం పొందాలి. అనగనగా ఒకరాజు. ఆ రాజుకు ఏడుగురు కొడుకులు. ఏడుగురు కొడుకులూ వేటకు వెళ్ళి ఏడు చేపలు తెచ్చి ఎండవేశారు... ఏ రాజు? ఏడుగురు చేపల వేటకు పోయి ఏడు చేపలేనా తెచ్చారు? ఏడు చేపలు ఎండవేస్తే ఎవరి ముక్కులోకి? ఇలాంటి సందేహాలు వేటికీ కథలో తావు లేదు.
కొన్ని నీతికథలను ఆధునికం చెయ్యాలని కొందరు ప్రయత్నిస్తారు. ఇది పొరపాటు. మాంసంముక్క నోట కరుచుకున్న కాకిని నక్క, ''కాకి బావా, కాకి బావా! ఒక పాట పాడు!'' అనగానే ఈ ఆధునిక కాకి మాంసం ముక్కను కాలికింద పెట్టుకొని, పాట పాడి నక్కను ''పూల్‌'' చేస్తుంది. ఇది నీతికథ కాదు. జర్నలిజం.
పిల్లల కథలు వర్తమాన జీవితానికి సంబంధించి ఉండాలనీ, అందులో వాస్తవికతకు చోటు కలిగించాలనీ కొందరు కొన్ని రకాల రచనలు చేస్తారు. మాటవరుసకు ''సీత పుట్టినరోజు పండుగ'' అనుకోండి. సీతకు పుట్టినరోజు పండుగ చేస్తారు. బామ్మ తలంటి పోస్తుంది. నాన్నారు తెచ్చిన కొత్త పూల పరికిణీ కట్టుకుంటుంది. మామయ్య తెచ్చిన పూల జాకెట్టు వేసుకుంటుంది. అన్నయ్య తెచ్చిన కొత్త రిబ్బను, ఎంచక్కా పెట్టుకుంటుంది. అమ్మ పూరీలూ. జిలేబీలూ. మైసూరుపాకూ, బాదం హల్వా చేసి పెడుతుంది. ఇదే విధంగా తంతు జరిగిపోతుంది. ఇది పిల్లల కథ కాదు. పెద్దవాళ్లు నెలల పిల్లలతో (వాళ్ళ కర్థమవుతుందనుకునీ. వాళ్ళ భాషే మాట్లాడుతున్నామనుకునీ) ''ఓంతిలా! అయి కావాలా?'' అన్నట్టుగానే ఉంటుంది ఇలాంటి కథ కూడాను. ఇటువంటి కథలు మరీ జాస్తిగా చదివితే పిల్లలకు తమ పరిసరాల మీద చాలా రోత పుడుతుంది. సినిమాలో చూపే ప్రేమ నిజమనుకున్నవాడు వాస్తవ జీవితంలోని ప్రేమ చూసి అనుకున్నట్టుగా పిల్లలు పెద్దవాళ్ళయాక. వంచింప బడ్డామనుకోగలరు. ఎందుకంటే ఈ కథల్లో ఉండేది ''స్టెరిలైజ్‌'' చేసిన జీవితం. వాస్తవంగా ఉన్నట్టు భ్రమ గొల్పే అవాస్తవం. చేపలూ, కొంగలూ మాట్లాడే కథలు ఇలా మోసం చెయ్యవు.
మౌలిక భావాలు
బాల సాహిత్యం పిల్లల మెదడులో కొన్ని మౌలికమైన భావాలను బలంగా నాటాలి. ధైర్య సాహసాలూ, నిజాయితీ స్నేహ పాత్రత, త్యాగబుద్ధీ కార్యదీక్షా, న్యాయమూ మొదలైనవి జయించటం ద్వారా సంతృప్తిని కలిగించే కథలు. ఎంత అవాస్తవికంగా ఉన్నా, పిల్లల మనస్సులకు చాలా మేలు చేస్తాయి. దురాశా, ఓర్చలేనితనమూ, అధికార గర్వమూ, క్రూరత్వమూ, కృతఘ్నతా, అధర్మమూ, స్వార్థమూ మొదలైనవి శిక్షించబడటం కూడా పిల్లలకు తృప్తి నివ్వాలి.
కొన్ని కొన్ని సద్గుణాలు ఒక్కొక్క సమయంలో దౌర్భల్యంగా పరిణమించటమూ. ప్రమాదం తెచ్చి పెట్టటమూ జరుగుతుంది. భూతదయ చాలా మంచిదే. నిస్సహాయులపట్ల దయ చూపటం వరకూ ఇబ్బందిలేదు. కాని దుర్మార్గులపట్ల చూపే దయ ప్రమాదాలకు దారి తీస్తుంది. అందుచేతనే, బోను నుంచి పులిని విడిపించిన బ్రాహ్మడి కథలో ముఖ్యాంశం బ్రాహ్మడి జాలి కాదు. అది తెచ్చిపెట్టే ప్రమాదమే. ఆ ప్రమాదాన్ని నక్కయుక్తిగా తప్పిస్తుంది. యుక్తి కథలకు బాల సాహిత్యంలో మంచి స్థానం ఉంది.
స్థూలంగా చెప్పాలంటే, పిల్లలలో దౌర్భల్యాన్ని పెంపొందించేది మంచి బాలసాహిత్యం కాదు. మహాసత్వుల కథలు ఉత్తమ బాలసాహిత్యం. ఒక లక్ష్యం పెట్టుకున్నాక మహాసత్వుడైనవాడు ఎన్ని ప్రమాదాలనూ లక్ష్య పెట్టడు. అటువంటి పాత్రలు గల కథలు ఎంత హెచ్చుగా చదివితే పిల్లలకు ''కారెక్టర్‌'' అంత బాగా ఏర్పడుతుంది. మన దేశాలలాంటి పేద దేశాలలో పిల్లలకు డబ్బుమీద దృష్టి ఏర్పడటంకన్న ''కారెక్టర్‌'' ఏర్పడటం చాలా అవసరం.
రాక్షసులను మనుషులు జయించటమూ, ధనికులను వాళ్ళ సేవకులు భంగపరచటమూ, అతి సామాన్యమైన వ్యక్తులలో అసాధారణ శక్తులుండటమూ లేదా వారికవి లభ్యం కావటమూ - ఇలాటి ఇతివృత్తాలుగల జానపద కథలు ప్రపంచమంతటా ఉన్నాయి. వాస్తవ సంప్రదాయాలకు ఎదురు వెళ్లే ఈ కథలు చదవటం వల్ల కూడా పిల్లలకు కొంత లాభం ఉన్నది. ముఖ్యంగా, చిన్న పిల్లలకు దొంగల భయమూ, దయ్యాల భయమూలాటివి అతి తేలికగా అబ్బుతాయి. ఆ భయాలను తగ్గించే దొంగల కథలూ, దయ్యాల కథలూ పిల్లలు చదివి ఉండటం మంచిది.
దేవుడిమీద భక్తినీ, మత విశ్వాసాలనూ ప్రచారం చెయ్యటానికే రచించిన కథలు పిల్లలకు చెప్పటం అంత మంచిదికాదు. కథల్లో దేవతలూ, భక్తులూ ఉండరాదని కాదు. దేవుణ్ణి నమ్ముకుంటే అన్ని సుఖాలూ ఒనగూడతాయన్న అభిప్రాయాన్ని పెద్దలు కలిగి ఉండటం ఎంత తప్పో. పిల్లలకు యివ్వటం అంతకు పదింతలు తప్పు. కథలో నెగ్గవలసినది మనుష్య యత్నమూ. మనిషి సద్బుద్ధీనూ. ఇది చాలా ముఖ్యం.
రచనా విధానం
బాలసాహిత్యం రాసేటప్పుడు కథనం పెద్దవాళ్ళు పిల్లలతో మాట్లాడుతున్నట్టుండాలనుకోవటం నా బుద్ధికి చాదస్తంగా కనిపిస్తుంది. ''అప్పుడేమయిందనుకున్నారూ?'' ''రాజుకో కూతురుందనుకున్నాం కాదూ?''.... ''చూశారా. వాడి దుర్మార్గం వాణ్ణి ఏ స్థితికి తెచ్చిందోనూ?'' ఇలా అడుగడుగునా బాల పాఠకులను తట్టుతూ ఉండటం అనవసరం అనుకుంటాను.
రచనలో వ్యర్థపదాలూ, ప్రకృతి వర్ణనలూ, సౌందర్య వర్ణనలూ పిల్లలను అంతగా ఆకట్టవు. ''కీకారణ్యం'', ''కటిక చీకటి'', ''పండు వెన్నెల'', ''పెద్ద కెరటాలతో ఉప్పెన'' ఇలాటి మాటలతో వాళ్లు ఎంతైనా ఊహించుకోగలరు.
పాత్రలు చాలా మంచివాళ్లయినా కావాలి. చాలా చెడ్డవాళ్లయినా కావాలి. చాలా తెలివిగల వాళ్లయినా కావాలి. వట్టి మూర్ఖులైనా కావాలి. చాలా అందంగానైనా ఉండాలి. వికారంగానైనా ఉండాలి. ఓ మాదిరి మంచీ, సుమారైన తెలివీ, ఎటూగాని అందమూ బాలసాహిత్యానికి అనవసరం. పాత్రల అంతస్సంఘర్షణలు కూడా అంతే.
పిల్లల కోసం రాయటం ఒక గొప్ప కళ. తెలుగులో ఆ కళను చెప్పుకోదగినంతగా వృద్ధి చేసిన వారెవరూ ఉన్నట్టు కనబడదు. కొందరు పాత్రోచితభాష ప్రవేశ పెట్టాలని హీన పాత్రల చేత యాసగా మాట్లాడించటం లాటి ప్రయోగాలు చేస్తారు. నా దృష్టిలో ఇది కూడా ఈనాటికి పొరపాటే. కథల్లో సంభాషణలు ఉండక తప్పదు. కాని వాటిలో అంత వాస్తవికత నిరుపయోగం.
బాల గేయాలు, ఇతర రచనలు
అదృష్ట వశాత్తు ఈనాడు మనలో చక్కని బాలగేయాలు రాసేవారున్నారు. నిజానికి పెద్దవాళ్ళకన్న పిల్లలు గేయాలను ఎక్కువగా ఆనందించగలరు. బాలగేయ రచనలు పిల్లలకు ఎంతగా అందుతున్నాయో నాకు తెలీదు. కొన్నిటికి బహుమతులు కూడా లభించాయనుకుంటాను.
పిల్లలకు విజ్ఞానం కూడా కొంతవరకు అవసరమే. ఈ స్ఫూత్నిక్‌ హైడ్రోజన్‌ బాంబు యుగంలో వాళ్లు తెలుసుకోదగిన వైజ్ఞానిక విషయాలు ఎన్నో ఉన్నాయి. ఆకాశానా, భూమిమీదా, సముద్రం అడుగునా ఎన్నో పరిశోధనలు జరుగుతున్నాయి. ఆరోగ్య సంబంధమైన అంశాలు చిన్నతనం నుంచీ తెలుసుకోదగినవి ఎన్నయినా ఉన్నాయి. అడివిలో చెట్లలాగా ఈనాటి పిల్లలు వీటిని గురించి ఏమీ తెలుసుకోకుండా పెరగటం చాలా తప్పు.
బాల గ్రంథాలు
బాల గ్రంథాలు చూడటానికి అందంగా ఉండాలి. అచ్చు చక్కగా ఉండాలి. బొమ్మలు ఊహలను కదిలించేవిగా ఉండాలి. వాటిలో ఎలాటి అచ్చు తప్పులూ ఉండరాదు.
అవి చవగ్గా కూడా ఉండాలి.
పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో ఈ రెండూ కుదరవు. అందుకని కమ్యూనిజం వచ్చేదాకా ఈ సమస్యను తడిపి ఉంచటానికీ వీల్లేదు.
ఈ సమస్యను పరిష్కరించటానికి ప్రస్తుతం ఉన్న మార్గాలు ఏవంటే:
ఒకటి, పిల్లలకోసం వేసే పుస్తకాలకు ప్రభుత్వం, లేక ప్రభుత్వాలు సబ్సిడీలు యివ్వటం.
రెండు, ప్రచురణ కర్తలు ఈ పుస్తకాలను అనేక వేల సంఖ్యలో ముద్రించటం (లక్షల సంఖ్యలో కాకపోతే).
పుట్టిన రోజు పండుగలకూ, ఇతర పండుగలకూ పెద్దవాళ్ళు పిల్లలకు మిఠాయి వగైరాలతో బాటు చక్కని పుస్తకాలు కూడా బహుకరించటం. ఇతర దేశాలలో ఇరవై అయిదు రూపాయల ఖరీదుచేసే పిల్లల పుస్తకాలు సైతం అచ్చవుతున్నాయి. పెద్దవాళ్ళు బహూకరించక పోతే నిత్య ఖర్చులో నుంచి పిల్లలు అలాటి పుస్తకాలు కొనటం సాధ్యమా?
పిల్లల పుస్తకాల ప్రచురణ ఆంధ్రలోనే చాలా వెనకపడి ఉన్నట్టు కనబడుతుంది. మంచి ముద్రణాలయాలు లేకపోవటమూ. బాల పుస్తకాల ప్రచురణ పెట్టుబడిదార్లను ఆకర్షించక పోవటమూ అందుకు కారణాలు కావచ్చు. పిల్లలకు తగినట్టుగా బొమ్మలు వేసే చిత్రకారులు కూడా చాలా తక్కువగానే ఉన్నట్టు కనిపిస్తారు.
పిల్లల పుస్తకాలకు గిరాకీ రాగానే అందరూ బొమ్మల రామాయణాలూ, బొమ్మల భారతాలూ ప్రచురించారు. రామాయణ భారతాలు పిల్లలకు అనవసరమనను గానీ, వాటికన్న చాలా మంచి బాలసాహిత్యం ఉన్నది - రాసేవాళ్ళూ, వేసేవాళ్ళూ ఉంటే.
(సంవేదన త్రైమాసిక పత్రిక, అక్టోబర్‌ 1968 సంచిక నుండి. సంపాదకులు: రాచమల్లు రామచంద్రారెడ్డి)
సాంస్క ృతిక యోధుడు గిరీష్‌ కర్నాడ్‌ - డాక్టర్‌ హెచ్‌. పల్లవి (నివాళి)
మనసులోని మాటలకు తెరలఖ్ఖర లేకుండా పుసుక్కున మాట్లాడితే జీవితం గిరీష్‌ కర్నాడ్లా ఉంటుందేమో..
భారత బ్రిటిష్‌ రచయిత వి.ఎస్‌. నైపాల్‌ జీవన సాఫల్య పురస్కారం తీసుకొబోతుంటే, అంతలేసి రచయితలూ ఉన్న నిండు సభ లో ఆయన ముస్లిం వ్యతిరేక భావజాలాన్ని తిట్టగలిగిన వాడు,
గౌరి లంకేశ్‌ వర్ధంతి రోజు, నాదీ అదే దారి, నన్నూ చంపండన్నట్టుగా మెడలో బోర్డు తగలేసుకొని కూర్చోగలిగినవాడు...
నాటకాలు వ్రాసి సమాజంలోని అజ్ఞానపు కలుపును పెరికివేయాలనుకునే అమాయకుడో..మూర్ఖుడో..
తాను వ్రాసిన నాటకం కనీసం 200 ఏండ్లు జనం చదవాలనుకునే స్వార్ధపరుడు...
పని తప్ప పదవులంటె లెక్కలేనివాడు..
ట్రోఫీలు, మొమెంటోలు, ఫోటోల వంటి చెత్తని ఇంట్లో పోగు చేసుకోవడం ఇష్టం లేని అతి శుభ్ర పరుడు...
తన నాటకాలు గొంతు చించుకుని అరుస్తున్నా, ఇంకా ఎవరికైనా తన గురించి అర్ధం కాలేదేమోనని చేతిలో పలక పట్టుకుని ప్రతి అణగారిన ఆశకూ ఊపిరూడినవాడు.. కొనఊపిరితో కూర్చోగలిగినవాడు..
గీతాంజలి గొప్పదైతే అయ్యింది గాని రవీంద్రుడు గొప్ప నాటకకర్త ఏంకాదు అని అలవోకగా అనగలిగినవాడు..
అన్నన్ని మాటలు అనకూడని వాళ్ళని అని కూడా పద్మశ్రీలు, పద్మభూషణులు, జ్ఞాన పీఠ్లూ అందుకోగలిగిన వాడు...
సంప్రదాయం ఒక నిశ్చలమైన జడపదార్ధమని భావించి పూజించేవారికి...మన సంప్రదాయం లో హేతువు, ప్రశ్న అంతర్భాగమని, తర్కం తోనే మన సంప్రదాయం జీవనది గా భాసిల్లుతోందనీ తన రచనల ద్వారా చేరవేసే ప్రయత్నం చేసినవాడు...ఆ ప్రయత్నం చేసినందుకు హిందుత్వ ద్వేషి అని పేరు పడ్డ వాడు..
భగవద్గీత, ఉపనిషత్తులు కొందరికి రాతి పై చెక్కిన శాసనాలు కావచ్చు కానీ, ఈయనకు మాత్రం అవి వ్యక్తిత్వానికి నిచ్చన మెట్లు..
స్త్రీ ని గౌరవం, జాలి, దయ, వంటి బంధనాలలో కాకుండా తప్పొప్పులు చేయగల ఒక మామూలు మనిషిగా చిత్రించి, వారి పైనున్న బరువును దింపిన మనిషితనం..
'హయవదన' లో కాళికాదేవినే వాంగ్యోక్తులకు
ఉపయోగించుకునే నైపుణ్యం..
ూఞటశీతీస రషష్ట్రశీశ్రీaతీ కావచ్చు, బహుభాషా ప్రజ్ఞాశాలి కావచ్చుగాని ... మాట్లాడిన భాష పేరు నిర్భీతి..
స్వేచ్ఛను చొక్కాలా తొడుక్కొని...
నిజమనే కళ్ళజోడు పెట్టుకొని...
ప్రశ్ననే సిరా గా పోసుకొని ...జానపద ఇతిహాస పాత్రలతో రంగస్థలం పై ఆయన ఆడించిన ఆటలు సమాజాన్ని దులిపేవే... ఆలోచన నేర్పేవే..
సమాజం లో హేతువాద స్ఫూర్తిని వ్యాపింపచేయడానికి కళలకంటే గొప్ప మార్గమేది?
సమాజం పట్ల స్పందన ఒక బాధ్యతగా కలిగిన విశిష్టమైన కళా విప్లవకారుల కుటుంబం ఇక మరికాస్త చిక్కిపోయింది.
తానొకరిని విమర్శించినా.. తననొకరు విమర్శించినా.. ఆటలో అరటిపండులా తీసుకోగలిగినవాడు..
నచ్చని పుస్తకాలను కాల్చేయాలని... అర్ధం కాని మనుషులను చంపేయాలని అనుకునే కొత్త జాతి మనుషుల మధ్య ఆయనొక ఏకాకి తరం...
'చావు పుట్టుకలు వ్యక్తిగత విషయాలు... ఆ మధ్య లో ఏమి చేస్తామన్నదే ముఖ్యం' అని తానే ఎప్పుడో అన్నట్టుగా గొప్పగా బ్రతికి.. నిశబ్దంగా వెళ్ళిపోయినవాడు..
నాటక రంగానికి చాలా దశాబ్దాలుగా దూరమైన తెలుగువారికి పొరుగు రాష్ట్రం లోని గిరీష్‌ కర్నాడ్‌ తన నాటక రచన ద్వారా పంపిన సందేశాలు దురద ష్టవశాత్తు అపరిచితాలే.
అయినా అడపా దడపా వేసే సినిమా పాత్రలు, ఎప్పుడో వేసిన మాల్గుడి కథల లోని స్వామి తండ్రి పాత్ర, అప్పుడెప్పుడో దూరదర్శన్‌ లో వచ్చిన 'టర్నింగ్‌ పాయింట్‌' లో పిల్లపెద్దలను సమంగా టీవీ ల ముందు కూర్చోపెట్టి చెప్పిన విజ్ఞాన విశేషాలు...ఇవన్నీ కాక ఆయన స్ఫుÛరద్రూపం, కంచు కంఠం అన్నిటివలన గిరీష్‌ కర్నాడ్‌ మనకు చిరపరిచితులే.
కాకతాళీయంగా బ్రతుకుతున్న మనుషులకు జీవించడమంటె ఏమిటో చూపించి పోయిన ఎనభై ఒక్క ఏండ్ల స్వతంత్ర గమనం ..ధిక్కారానికి స్వరం అరువిచ్చిన గిరీష్‌ కర్నాడ్‌ .... ఇక ప్రతి స్వతంత్ర స్వరం లోనూ జీవించి
ఉంటారు.
కవితలు
ప్రాణం ఓ ప్రహసనం - మూని వెంకటాచలపతి - 7396608221
అక్షాంశాలు రేఖాంశాలుగా ఊహలతో
భూమిని కొన్ని భాగాలుగా విభజించి
వసంతానికి ఓ కాలాన్ని కనిపెట్టి
కోయిల కంఠానికి ఒక రాగాన్ని
స్వర పరచ గల మానవుడు
విశ్వ శాంతికి మాత్రం అతనొక
కాందిశీకుడు..!
మాత స్తన్యంలో జీవధార ప్రవహిస్తున్నా
మనిషి హ దయంలో మాలిన్యం చొరబడి
మానవత్వం ప్రశ్నార్థకంగా మారుతుంటే
ఎక్కడ వెతకాలి దయార్థ చిహ్నాన్ని..?
ఎనాఫిలస్‌ దోమల్లాంటి కొందరు మనుషులు
ప్రజా జీవనంలో యుద్ధాలను గుచ్చుతుంటే
శాంతి కపోతాలను ఎగరవేసే చేతులు
పరిశోధనా గుహల్లో హైడ్రోజన్‌ విస్ఫోటాల
తయారీలో తమ వంతు పాత్ర పోషిస్తున్నాయి
దేశాల మధ్య గోడలను ఎత్తుగా నిర్మించి
ఖండాల మధ్య ఆంక్షలను చల్లుతుంటే
అభద్రతా భావం రావిచెట్టులా నిల్చున్నప్పుడు
భవిష్యత్‌ కాలం బుద్ధుడు కాంక్రీట్‌ భవంతిలో
జీవ సమాధి అవుతాడు..!
దేశాలు స్మశానాలకు ప్రతీకలౌతున్నప్పుడు
ప్రపంచం నిర్జీవమైన నిజాలు ఆవాసవమైనప్పుడు
నాయకుల చేతుల్లో అణ్వాయుధాలు మాత్రమే
శాంతి మంత్రాలు జపిస్తుంటాయి.!
కవిత
జీవన గతులు - వారణాసి భానుమూర్తి రావు - 99890 73105
ఆకాశం పాలి పోవడం లేదూ
ఒంటరిగా కునారిల్లుతున్న ఎడారి దిబ్బలాగా
రోడ్లు బిత్తర పోవడం లేదూ
క్లీనరు నడిపిన బస్సు లాగా
సముద్రం క్రుంగి పోవడం లేదూ
జాలర్లు మింగిన చేపల్లాగా
చంద్రుడు నాకయితే కాళ్ళు తెగిన
ఒంటె లాగా కనబడ్డం లేదు
నల్లని అడవిలో తెల్లని కుందేళ్ళ
సమూహం లా ఉన్నాడు
జీవితం చక్కర్లు కొడుతోంది
వింత సంత ల్లాంటి సామూహికాల్ని
కలిపేసుకొంటూ
ఫిలసాఫికల్‌ కాంప్లెక్సిటీస్‌ ఆఫ్‌ లైఫ్‌
విచిత్ర సంబంధ బాంధవ్యాలతో
రాటు తేలడం లేదూ ?
కెరటానికీ గమనం ఉంది
గమ్యం ఉంది
ఎగిరి గంతేసి మళ్ళీ మళ్ళీ
ముందుకు ఉరుకు తూనే ఉంటుంది
అమాంతం సునామీల సమస్యలు
తీరాల్ని మింగినా
జీవితం పొద్దు పొడుస్తూనే ఉంది
గత్యంతరం లేక సూర్యుడు
ఉదయిస్తున్నాడా ?
క్షీణించిన చంద్రుడూ
పున్నమిని చేరుకొంటున్నాడు గదా ధీమాగా !
మాట్లాడకండి.....
మౌనంగా కాలం చెప్పే కబుర్లు వినండి
మనం గూడా కాల చక్రానికి
ఇరుసులై పోతాం !!
తెలుగు వెలుగు - ఆవుల చక్రపాణి యాదవ్‌ -9963350973
తేనెలొలుకు తీపి తెలుగు
అమ్మంటే తళుకుమంటు వెలుగు
సోయగాల తెలుగు జిలుగు
పల్లెటూరి పదములందు వెలుగు
పిల్లల ఆటల్లో తెలుగుంది
పొడుపు కథలుగా వెలిగింది
పెద్దల మాటల్లో నిగూఢమైంది
సామెతలుగా చమక్కుమంది
అలసట తీర్చేటి ఆనందం
జనులు మెచ్చేటి జానపదం
పదము పాడేటి యాసతనం
తెలుగు వెలిగేటి చక్కదనం
పల్లె పడచుల పేరంట పాట
గంగిరెద్దుల కథనాల ఆట
తోలుబొమ్మల్లో జుట్టు పోలి మాట
కోటలు దాటే పిట్టలదొర మాటలూట
పద్యమ్ము తెలుగుకు ప్రాణమ్ము
అదే అదే తెలుగుకు జీవమ్ము
పద్యమ్ము రాని వాడాంధ్రమ్ము
లేడు లేడు ఇది కడు సత్యమ్ము
నన్నయ్య సరిపేర్చిన తెలుగు
శివకవుల జానుతెలుగు వెలుగు
తిక్కన కలమందు వెలుగు జిలుగు
పోతన ప్రసరించె భక్తి భావ వెలుగు
శ్రీనాథుని శ ంగారాల తెలుగు
రాయలవారింట మరింత వెలుగు
అన్నమయ్య పదాల సొబగు
త్యాగయ్య తమిళనాట వెలుగు
వేమన పద్యపు తెలుగు సొబగు
బ్రౌన్‌ శోధన క షితో వెలుగు
గురజాడ వ్యవహారికపు తెలుగు
గిడుగు తీసుకొచ్చెను వెలుగు
పసిపాపను నేను - కమ్మరి శ్రీనివాస్‌ చారి -9177324124
నవమాసాలు అమ్మ కడుపులో
రక్తమాంసాల మధ్య పరిచయం
లేని ఒంటరి జీవితాన్ని గడిపిన పసిపాపను నేను
కొత్త ప్రపంచంలోకి అడుగు పెట్టి
నవమాసాల పాలబుగ్గ వయసులో
పాపాత్ముడి చేతిలో బలైన పసిపాపను నేను
పరాయివాడైనా పాపాయిలా నన్ను నవ్విస్తాడనుకున్నాను కాని కామంతో
కాటేస్తాడని కలలో ఊహించని పసిపాపని నేను
అమ్మఒడికి దూరమై ఆడి పాడే
వయసులో అందమైన ప్రపంచం
నుండి నేడు అదశ్యమైన పసిపాపను నేను
కామంతో కళ్లు మూసుకుపోయి
సిగ్గులేని సభ్యసమాజంలో తలదించి
తనువును చాలించిన పసిపాపను నేను
ఏ ఘడియలో నిద్ర లేచానో కాని
మలి ఘడియ రాకముందే కానరాని
లోకానికి చేరుకున్న కన్నీటి పసిపాపను నేను
పాలబుగ్గల నా పసి బాల్యం
తల్లిదండ్రుల సాక్షిగా కామాంధుడి
చేతిలో స్మశానానికి దగ్గరైన పసిపాపను నేను
మిథ్యాభివృద్ధి - మామిడిశెట్టి శ్రీనివాసరావు - 7386030717
ఎటు చూసినా అభివృద్ది ప్రచారాలే
గట్టు తెగిన గోదారిలా
అదేంటి చిట్టి తల్లీ!
నువ్వు ఆకలితో చచ్చిపోయావంటారేంటి?
ఇది ప్రతిపక్షాల కుట్ర కాదు కదా
ఎక్కడైనా మట్టి నుంచి అన్నం పండించుకుని
తినడం విన్నాం కానీ
ఇలా మట్టినే అన్నంగా తిని
అసువులు బాయడం ఇప్పుడే వింటున్నాం
అయినా పోయిన దానివి నిశ్శబ్ధంగా రెండో కంటికి
తెలియకుండా పోవాలి కానీ ఇలా శబ్ధమై
మా గుండెల్లో యుద్ధమై మోగుతావేంటి?
ప్రతి రోజు డప్పులు కొట్టుకుని మరీ గొప్పలు చెప్పుకునే
మా నాయకులేమైపోవాలి?
వాళ్ళ మోచేతి నీళ్ళు తాగి తెగ బలిసిన
మా మీడియా పులులేమై పోవాలి?
మీలాంటి ఎందరికో అతీతంగా మేము నిర్మించుకున్న
ఈ నాగరికత నగరాలు ఒక్కసారిగా
భళ్ళున బ్రద్ధలై పోవా?
ధనాన్ని తప్ప దైన్యాన్ని కనలేని
ఈ అభివృద్ధి సమాజాలు సమాధులుగా మారిపోవా?
గుప్పెడు మెతుకుల కోసం వెతికీ వెతికీ
కృంగి కృశించి సెలవంటూ బురఖాలు కప్పుకున్న
మా బ్రతుకుల మీద ఉమ్మేసి వెళ్ళిపోయావు
మట్టిలో పుట్టి మట్టినే తిని చివరకు ఆ మట్టిలోనే
కలిసిపోయి నిఖార్సైన మట్టి మనిషిగా మిగిలావు
మేము మాత్రం ఏనాడో మట్టితో ప్రేగుబంధాన్ని
తెంచేసుకుని వట్టి మనుషులుగా మిగిలిపోయాం
కాంక్రీట్‌ జంగిల్‌లో కరెన్సీ నోటులైపోయాం
నీ ఆకలి కేకల్ని ఆర్పలేని మా మిథ్యాభివృద్ధిని
ఎప్పటికైనా నిండు మనస్సుతో క్షమిస్తావు కదూ!