విశ్లేషణ
- రాచపాళెం చంద్రశేఖర రెడ్డి - 9440222117
'మైదానాల వాళ్లం మనం
వనాలనూ వన్య జీవులనూ తొలగించినట్లే
యిట్లాంటి అడవిజాతులను సంహరించకపోతే
మనమెలా విస్తరిస్తాం? ఎలా జీవిస్తాం చెప్పు''
''కృష్ణ స్వప్నం'' అనే కథ వివిన మూర్తి రాసినది. ఇది అన్వేషణ అనే వారపత్రికలో 1995 డిసెంబర్‌ 12 సంచికలో వచ్చింది. మూర్తి ఇంజనీరు. బెంగళూరులో ఉంటారు. శ్రీకాకుళం వాసి. ప్రవాహం, దిశ వంటి కథా సంపుటాలు, వ్యాపార సంబంధాలు వంటి నవలలు రాశారు. శ్రీకాకుళంలోని 'కథానిలయం' ను అభివృద్ధి చేయడంలో కీలకపాత్ర పోషిస్తున్నారు. తొలి తెలుగు కథలుగా చర్చలో నలిగిన ఏడు కథలను సంకలనం చేశారు. గురజాడ 'దిద్దుబాటు' కు ముందు 1879 నుండి వచ్చిన 92 తెలుగు కథలను సేకరించి 'దిద్దుబాటలు'గా సంకలనం చేశారు. ఇదొక మాన్యుమెంటల్‌ వర్క్‌.
'కృష్ణస్వప్నం' కథ 140 ఏళ్ళ తెలుగు కథా వికాసంలో చరిత్రలో లభించే అరుదైన కథలలో ఒకటి. ఇది సామ్రాజ్యవాదంలోని అవిచ్ఛిన్నతను చిత్రించింది. కాలాలకు, దిక్కులకు, సంస్క ృతులకు అతీతంగా సామ్రాజ్యవాదం ఎలా కొనసాగుతున్నదో ఈ కథ ఆవిష్కరించింది. జీవితాన్ని, సమాజ పరిణామాలను శకలాలుగా చూడడం అలవాటైన వారికి ఈ కథ కళ్ళు తెరిపిస్తుంది. అత్యాధునికత పేరుతో, ఆధునికానంతర వాదం పేరుతో మహా కథనాలకు కాలం చెల్లింది అనే వాదించే వాళ్ళకు సామ్రాజ్యవాదంలోని మహాకథన స్వభావాన్ని ఈ కథ ప్రదర్శింది. చూపిస్తుంది. ప్రపంచమంతా ఏదో మారిపోతూ ఉంది అని వాదించే వాళ్ళకు, మారని పీడన, హింసా దౌర్జన్యాలను ఈ కథ చూపిస్తుంది.
ఎనభై ఏళ్ళు పైబడిన అమెరికా అధ్యక్షుడు శ్వేతభవనంలో పడగ్గదిలో పడుకొని ఉంటాడు. నిద్రమాత్రలు వేసుకున్నా నిద్రపట్టని మగతలో పొర్లుతూ ఉంటాడు. ఉదయం మూడుగంటల సమయం. ఉన్నట్టుండి ఆ గదిలో వెలుతురు కనిపిస్తుంది. చల్లని గాలి వీస్తుంది. అధ్యక్షుడు కళ్లు తెరిచి చూస్తాడు. ఆ వెలుతురు నుండి శ్రీకృష్ణుడు ప్రత్యక్షమౌతాడు. ఆయన తలమీద నెమలిపింఛం, వంటిపైన పీతాంబరాలు, చేతిలో మురళి, వక్ష స్థలం మీద కౌస్తుభరత్నం, మెడలో వైజయంతి మాల, ముక్కుమీద మౌక్తికం ఉన్నాయి. అధ్యక్షుడు ఆ రూపాన్ని చూసి మొదట భయపడతాడు. ''ఎవరు నీవు'' అంటాడు. ''కృష్ణుడును'' అని సమాధానం వస్తుంది. ''అంటే''' అని అడిగిన అధ్యక్షునికి ''రేపు కలవబోయే భారత ప్రధానితో మాటలాడటం కోసం నువ్వు చూస్తున్న గీత ప్రవక్తను'' అని చెబుతాడు కృష్ణుడు. ''ఎందుకు వచ్చావు'' అన్న ప్రశ్నకు ''అభినందించాలని'' అని సమాధానం చెబుతాడు. ''ఏం చేశానని'' అన్న ప్రశ్నకు ''నా స్వప్నాన్ని సాకారం చేశావు'' అని చెబుతాడు. నాగరికుల స్వప్నం. యుగయుగాల స్వప్నం. నేతల స్వప్నం. విజేతల స్వప్నం.'' అంటూ ఇరాక్‌ యుద్ధంలో అధ్యక్షుడు గెలవటాన్ని గుర్తుచేస్తాడు. ఈ సందర్భంలో కృష్ణుడు మహాభారతంలోని ఖాండవ దహన ఘట్టాన్ని దృశ్యంగా అమెరికా అధ్యక్షునికి ప్రదర్శిస్తాడు.
పచ్చని ప్రకృతిలో అసంఖ్యాక జీవరాశి మధ్య సహజ జీవనం గడుపుతున్న మూలవాసులైన నాగజాతి ప్రజలు నివసించే అరణ్యాన్ని కృష్ణార్జునులు ఇంద్రప్రస్థపురం నిర్మించడానికి కాల్చిబూడిద చేస్తారు. వన్యప్రాణులు, మూలవాసులు మాడి మసైపోతారు. నీటివనరులన్నీ తాగడానికి పనికిరాకుండా పోతాయి. కృష్ణార్జునులకే దప్పిక అయితే తాగడానికి నీళ్ళు దొరకవు. తేనెతుట్టెలు కూడా కాలిపోయి ఉంటాయి. అంతా కాలిపోయాక కొమ్మలు పగులుతున్న శబ్దం తప్ప ఇంకేమీ వినిపించదు. అర్జునుని కాళ్ళకు ఒక శిశువు చుట్టుకుంటే, కృష్ణుడు చంపమంటాడు. అర్జునుడు చంపలేను అంటాడు. ఈ యిద్దరి మాటల మధ్య ''యుద్ధాల్లోకి అడుగు పెట్టకుండా యుద్ధ విజేతలయ్యే యుగం తప్పక వస్తుంది'' అంటాడు కృష్ణుడు. ''అది నీ స్వప్నం'' అన్న అర్జునునితో ''ఇది ఈనాడు స్వప్నం. భవిష్యత్తుకు సత్యం'' అంటాడు కృష్ణుడు.
ఈ దృశ్యమంతా చూపించిన కృష్ణుడు అమెరికా అధ్యక్షునితో ''నువ్వు దాన్ని సత్యం చేశావు నా వారసుడా..'' అని చెప్పి అదృశ్యమైపోతాడు. అప్పుడు అధ్యక్షునికి అలెగ్జాండర్‌, చంఘీజ్‌ఖాన్‌, తామర్లేన్‌, హిట్లర్‌ వంటి వాళ్ళ ఉపన్యాసాలు చెవులకు వినిపిస్తాయి. ఇంతలో సమయం ఉదయం ఆరు గంటలౌతుంది. అధ్యక్షుడు బల్ల మీద చేయి బెడ్తాడు. కాగితాలు తగులుతాయి. అవి ఆ రోజు ఇతర దేశాలలో మానవ హక్కుల మీదా, ప్రజాస్వామ్యం మీదా, కార్మిక జీవన ప్రమాణాల మీదా అధ్యక్షుడు చేయవలసిన ఉపన్యాసాలు. అవి ఆయా రంగాలలో నిపుణులు తయారుచేసి పెట్టినవి. వాటిని తీసుకుని అధ్యక్షుడు టారులెట్‌లోకి వెళతాడు. అవి చదువుతూంటే ఆయనకు నవ్వు వస్తుంది. ఆ నవ్వు పెరిగి పెరిగి దేశదేశాలకూ విస్తరిస్తుంది. విశ్వాంతరాళాన్ని చుట్టు ముట్టేస్తుంది. ఆ నవ్వులోంచి ఒక రూపం పుడుతుంది. అది భూమ్యాకాశాలనూ, నక్షత్రమండలాన్ని తాకుతుంది. అదొక విరాట్‌ స్వరూపం దానికింద కోటానుకోట్ల మానవులు నలిగిపోతున్నారు. ఒక బీభత్స వాతావరణం నెలకొంది. ప్రపంచ దేశాల అధినేతలూ, విద్యావంతులూ, శాస్త్రవేత్తలూ ఆ రూపానికి భజన చేస్తున్నారు. ఆ రూపం క్రమంగా కుంచించుకుపోయి ఒక చిన్న మాత్రగా మారింది. అది అధ్యక్షుని కడుపులో చేరింది. ఆయనకు సుఖ విరేచనమయ్యింది. ఆయన 'అమ్మయ్య' అనుకుంటూ టారులెట్‌ నుండి బయటకి వచ్చాడు. ఇదీ ఈ కథలో ఇతివృత్తం.
ఈ కథ 1995లో వచ్చింది. అప్పటికి మనదేశంలో ప్రపంచీకరణ మొలకదశలో ఉన్నది. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ ప్రధాన రూపం పరిణత రూపం సామ్రాజ్యవాదం. దాని అభివ్యక్తిరూపం ప్రపంచీకరణ. ప్రపంచీకరణ అంటే పాశ్చ్యాత్యీకరణ. ప్రధానంగా అమెరికకీకరణ. ప్రపంచ దేశాలలో ఎక్కడైనా ప్రజా హక్కులకు భంగం కలిగినప్పుడు అమెరికా ప్రశ్నిస్తుంది. తాను మాత్రం చిన్న చిన్న దేశాలమీద యుద్ధం చేస్తూ ఉంటుంది. ప్రపంచ దేశాలన్నీ తనకు ఒదిగి ఉండాలని అనుకోవడం, దానికోసం దౌర్జన్యంగా ప్రవర్తించడం, ప్రపంచం మీద తన పెత్తనాన్ని కొనసాగించడం సామ్రాజ్యవాద లక్షణం. అయితే ఈ కథ ఇంత మాత్రమే చెప్పి ఉంటే, ఇది మామూలు కథే అయి ఉండేది. సామ్రాజ్యవాదం పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలోనే కాదు, భూస్వామ్య వ్యవస్థలోనే ఉంది అని చెప్పడం వల్ల ఈ కథ విశిష్ట కథ, విభిన్నమైన కథ అయింది. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ కన్నా భూస్వామ్య వ్యవస్థ ముందటిది గనక, దానికి ప్రతినిధిగా శ్రీకృష్ణుని తీసుకొని ఖాండవ వన దహన కథను విస్తరణవాద కథగా వ్యాఖ్యానించారు. ఒక జాతిని మరొక జాతి పీడించే సాంఘిక ధర్మం ఎంత పురాతనమైనదో ధ్వని పూర్వకంగా చెప్పారు రచయిత. ఈ పీడక ధర్మం ఆధునిక కాలంలో రాలేదని, పూర్వం నుంచే వచ్చిందని చెప్పడం ద్వారా ఈ కథకు ఐతిహాసిక గుణం, స్వభావం చేకూరాయి. వ్యవస్థలు మారుతున్న కొలదీ సామ్రాజ్యవాదం రూపం మార్చుకుంటూ, ప్రపంచీకరణ దశకు చేరుకుందని ఈ కథ సూచిస్తుంది.
ఇప్పటిదాకా లభిస్తున్న చరిత్రంతా వర్గపోరాటాల చరిత్ర అనే కమ్యూనిస్టు మ్యానిఫెస్టో చెప్పినదానిని ఈ కథ సమర్థిస్తున్నది.
''గతమంతా తడిసె రక్తమున/ కాకుంటే కన్నీళులతో''/నరజాతి చరిత్ర సమస్తం/ పరపీడన పరాయణత్వం/ నరజాతి సమస్తం/ పరస్పర హరణోద్యోగం''
'దేశచరిత్రలు' అనే శ్రీశ్రీ కవిత్వంలోని వాక్యాలు ఎంత నిజాలో ఈ కథ తెలియజేస్తున్నది. పీడన రూపం ఎలా తనను తాను మార్చుకుంటూ కొనసాగుతున్నదో కూడా ఈ కథ రుజువు చేసింది. భూస్వామ్య వ్యవస్థలో పీడకులు స్వయంగా సాయుధులై యుద్ధాలు చేసేవారు. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో పీడకులు కాలు కదపకుండానే యుద్ధాలు జరిపిస్తున్నారు. కృష్ణుడు ఖాండవ వన దహనం పూర్తి కాగానే అధ్యక్షునికి భవిష్యత్తులో రాబోయే మార్పును చెప్పాడు. ఖాండవ వన దహనంలో ఏమి జరిగిందో ఇవాళ ఉత్తరాంధ్రలో అదే జరుగుతున్నది. బహుళజాతి కంపెనీలు పెట్టుబడులు రూపంలో, పరిశ్రమలు రూపంలో మూలవాసుల నివాసప్రాంతాలలోకి ప్రవేశించి, అక్కడి జీవితాన్ని సంక్షోభంలోకి నెట్టి వేస్తున్నారు. ప్రశ్నించిన వాళ్ళను, ప్రతిఘటించిన వాళ్ళను అణచి వేస్తున్నారు పాలకులు. ఈ హింస, ఈ పీడన అనాదిగా ఉందని సామ్రాజ్యవాదం మూలాలను రచయిత బహిర్గతం చేశారు. ప్రపంచీకరణను అమలు చేయడంలో భారతదేశం అగ్రస్థానంలో నిలిచి, ప్రపంచ బ్యాంకు విధానాలను అమలు చేయడంలో బషీర్‌బాగ్‌ సంఘటనల వంటి వాటికి కూడా వెరవకపోవడంలో ముందుండడం, అమెరికాకు అంటకాగడం అనే సందర్భాన్ని శ్రీకృష్ణ, అమెరికా అధ్యక్షుల సమావేశం ద్వారా కవితాత్మకంగా చిత్రించారు.
ప్రపంచం మీద పెత్తనం చేసేవాళ్ళు ఇతర దేశాలలో పౌరహక్కులను గురించి, కార్మిక జీవితాల గురించి ప్రసంగాలు చెయ్యడం అసంబద్ధమైన అంశం. ఆ ప్రసంగాలు కూడా అగ్రరాజ్యం నియమించుకున్న అధికారులు రాసిపెట్టినవి కావడం విశేషం. ఈ అసంబద్ధాంశాన్ని చెప్పడానికి రచయిత అధ్యక్షుడు టాయిలెట్‌లోకి వెళ్ళి బయటకి తిరిగిరావడం లోపల జరిగిన దానిని చిత్రించి ప్రదర్శించారు. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా తాను చేసే హింసా ప్రవృత్తి అంతా నానా బీభత్వం చేసి ఒక చిన్న మాత్రగా మారి కడుపులోకి వెళ్ళిన తర్వాత అధ్యక్షునికి సుఖ విరేచనమై శరీరం తేలికపడింది అని చెప్పడం గొప్ప అధిక్షేపం. ఈ ముగింపు పాఠకునిలో సామ్రాజ్యవాద హింస మీద ఏవగింపు కలిగిస్తుంది. రూపంలో ప్రజాస్వామ్యం గానూ, సారంలో నిరంకుశత్వంగానూ సాగుతున్న రాజనీతి మీద పాఠకులను ఆలోచింపజేస్తుంది. ఒక సామాజిక సమస్యను పైపైన కాకుండా దాని మూలాలలోకి పోయి ఆలోచించిన కథ 'కృష్ణస్వప్నం'. చరిత్రలో కొనసాగుతున్న ఒక అవిచ్ఛిన్నతను రచయిత దర్శించి చిత్రించారు. సమాజంలో వచ్చే మార్పులను చాలా కథలు చెప్పాయి. మార్పులకు కారణాలనూ చాలా కథలు చెప్పాయి. మార్పులను చరిత్ర నేపథ్యంలో చిత్రించే కథలు తక్కువగానే వచ్చాయి. 'కృష్ణస్వప్నం' వాటిలో గొప్ప కథ. కృష్ణార్జునులను పాత్రలుగా ప్రవేశపెట్టడం వల్ల ఈ కథ పౌరాణికమూ కాదు, ఫాంటసీ కాదు, మరేదో కాదు. ఇది అచ్చమైన వాస్తవిక వాద కథ.
''ప్రపంచీకరణకున్న సామ్రాజ్యవాద స్వభావాన్ని అద్భుతంగా చిత్రించే ఉహాకల్పన 'కృష్ణస్వప్నం'. ఖాండవ వనాన్ని బూడిద చేసి, నాగుల వంటి 'తక్కువ రకం' మనుషుల్ని నిర్మూలించి సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించిన కృష్ణ భగవానుడు అమెరికా ప్రెసిడెంటుకు దర్శనమిచ్చి ఈ కాలంలో తన స్వప్నాన్ని సాకారం చేసినందుకు అభినందించడం క్రూరమైన గొప్ప చమత్కారం. విజేతలు ఎప్పుడూ అలాగే పరస్పర గౌరవంతో, ఆత్మీయంగా ఉంటారు'' (వల్లంపాటి వెంకటసుబ్బయ్య: ముందుమాట - దిశ)