వేపకాయల ప్రసాద్‌
94907 12967
ఇప్పుడు లేని మనుషుల స్మ ృతులను, వారు జీవించిన నాటి సంగతులను, సంస్క ృతులను, ఇప్పటి మట్టి పొరలలోంచి, వారు నిర్మించిన కట్టడాల శిథిలాలలోంచి, వారు సంతరించిన సాహిత్యం తదితరాల నుంచి వెలికి తీయాలని, వాటిపై వెలుగులు ప్రసరింపజేయాలని తపిస్తాడు చరిత్రకారుడు. చరిత్ర పరిశోధన ట్రీట్మెంట్‌ లేని అడిక్షన్‌. ఆ అడిక్షన్లో నుంచి చరిత్రకారుడు పుట్టుకొస్తాడు. ఆయా రాజవంశాల మీద సాగినంత లోతైన పరిశోధన మనదేశంలో స్థానిక చరిత్రల మీద జరగలేదు.
ఒకప్పటి రాజుల ఉనికికి, సామ్రాజ్యాల మనికికి ఆధారమైన- ఆర్థిక వనరులు, ఉత్పత్తి శక్తులు, అమ్మకందారులు, కొనుగోలుదారుల కార్యకలాపాలకు నిలువరమైన పట్టణాల చరిత్ర ఆయా పట్టణాల దాపునే ఉంటూ వాటి పరిపుష్టికి అవసరమైన వనరులు అందించిన పల్లెల చరిత్ర గురించి మనకు తెలిసింది చాల తక్కువ. హేతుబద్ధమైన దృక్పథంతో వెలువడిన స్థానిక చరిత్రలు అరుదుగా ఉన్నాయి.
ఉమ్మడి తూర్పు గోదావరి జిల్లాలోని ప్రాచీన పట్టణాల చరిత్రపై 10 - 15 ఏళ్లుగా రచనలు వస్తున్నాయి. భౌగోళికంగా ఈ జిల్లానే ఆనుకుని ఉన్న కేంద్రపాలిత ప్రాంతాన్ని కూడా పరిగణనలోకి తీసుకుని చెబితే... దాట్ల దేవదానం రాజు - యానాం చరిత్ర, బల్లోజు బాబా - యానాం విమోచనోద్యమం, ఫ్రెంచి పాలనలో యానాం, వంగలపూడి శివకృష్ణ - చారిత్రక పెద్దాపురం : కథలు - గాథలు , బండి రాజకుమార్‌ - మన పిఠాపురం పుస్తకాలు వాటిలో ముఖ్యమైనవి.
తూర్పు గోదావరి జిల్లాలో పలు రాజ్యాలకు ఒకప్పుడు రాజధానులుగా విలసిల్లిన రాజమండ్రి, పిఠాపురం వంటి పట్టణాలపై 50 ఏళ్ల కిందటే లోతైన పరిశోధనలు జరిగాయి. మంచి వ్యాసాలు వెలువడ్డాయి. అయినప్పటికీ ఆయా ప్రాంతాల విశేషాల్లో తెలియవలసిన పార్శ్వాలు ఇప్పటికీ మరుగునే పడి ఉన్నాయి. వాటి చీకటి కోణాలను తెలియ చెప్పడానికి ఆయా ప్రాంతాల్లో జరగవల్సిన పురావస్తు తవ్వకాలు ఈనాటికీ పూర్తిస్థాయిలో జరగలేదు. అందువల్ల దొరికిన వాటి ఆధారంగా తెలియని చరిత్రను ఊహించుకోవలసి వస్తుంది.
2021లో వెలువడిన బొల్లోజు బాబా గారి 'ప్రాచీన పట్టణాలు - తూర్పు గోదావరి జిల్లా' పుస్తకంలో 13 ప్రాచీన పట్టణాల వివరాలు ఉన్నాయి. వాటి శీర్షికలివి : ఒకనాటి ఆంధ్ర రాజధాని పిఠాపురం, అమరధామంలా శోభిల్లే రాజ మహేంద్రి, అపురూప ఆలయ సంపదకు నిలయం బిక్కవోలు, చరిత్ర పుటలలో కోరంగి మహా పట్టణం, ఆంధ్ర వేదాద్రి కోరుకొండ, ఆదుర్రు, చాళుక్య భీమవరం, సర్పవరం, దాక్షారామం, బెండపూడి, పలివెల, తొలి తిరుపతి, పెద్దాపురం.
పాఠకుడికి ఎక్కడా విసుగు కలుగనీయకుండా విషయాన్ని ఆసక్తికరంగా చెప్పటం, చెబుతున్న విషయంపై సాధికారత కోసం విస్తృత పరిశోధన చేసి, వివిధ ఆకరాలన్నిటినీ ఒకచోట కి చేర్చి, పుస్తకానికి మంచి ఆకారాన్నివ్వటంలో బాబా నిష్ణాతులని వారి గత రచనలు రుజువు చేసాయి. సాహిత్య నేపథ్యం ఉన్న కుటుంబంలో పుట్టిన బాబా గత 3 దశాబ్దాలుగా కవిత్వం రాస్తూ కవిగా, రచయితగా మంచి గుర్తింపు పొందారు. హేతుబద్ధమైన దృక్పథంతో సమాజాన్ని పరిశీలించటం అలవాటైన వారు కాబట్టి తనలోని బుద్ధిజీవిని సంతృప్తి పరచ టానికి ఆయన చరిత్ర రచనలోకి వచ్చి ఉంటారు.
ఈ పుస్తకంలో తొలి వ్యాసంలో పిఠాపురం విశేషాలను 3 భాగాలుగా వింగడించి, క్రీ.పూ 6వ శతాబ్దం నుంచి 1951 వరకు గల వివిధ విశేషాలను కాలక్రమంలో పొందుపరిచారు రచయిత. శాతవాహనుల కాలం నాటి కొడవలి శాసనం, సముద్ర గుప్తుని అలహాబాద్‌ ప్రశస్తి ఈ ప్రాంతం ఉనికిని తెలిపే ప్రాథమిక ఆధారాలు. ఒకనాటి కళింగ రాజ్యానికి దక్షిణంగా చివరి ప్రాంతమైన ఈ పట్టణాన్ని వివిధ కాలాల్లో చిన్న, పెద్ద రాజవంశాలెన్నో పాలించాయి. తూర్పు చాళుక్య సామ్రాజ్య స్థాపన జరిగింది. పిఠాపురం చాళుక్యులనే పేరుకి మాత్రం పరిమితమై, ప్రాభవాన్ని కోల్పోయింది కూడ ఈ పట్టణంలోనే!
తూర్పు చాళుక్యుల కాలం నుంచి జమీందారీ యుగం వరకు సాహిత్యానికి మంచి ఆదరణ లభించిన తెలుగు ప్రాంతాల్లో పిఠాపురానికున్న స్థానం ప్రత్యేకం. బౌద్ధం, జైనం, శైవం, శాక్తం, వైష్ణవం, గురు సంప్రదాయాల్లో దేశం మొత్తంలో ప్రాధాన్యమున్న అరుదైన ఆధ్యాత్మిక కేంద్రం పిఠాపురం. చరిత్రకారులకు పనికి వచ్చే విలువైన శాసనాలెన్నిటినో గర్భాన ధరించిన ఊరిది. ఈ పట్టణానికి సంబంధించిన అన్ని విశేషాలను చక్కగా అక్షరీకరించిన రచయిత - చారిత్రకంగా ఎంతో కీలకమైన విషయాలను అందించారు. జైన రాజు ఖారవేలుడు క్రీ.పూ.183లో తన హాథిగుంఫ శాసనంలో తెలిపిన 'పిథుండ పట్టణం', జైన గ్రంథం ఉత్తరాధ్యాయన సూత్రంలో చెప్పబడిన వ్యాపార కేంద్రం 'పిహుండ', టాలెమి సూచించిన 'పిటిండ్రా రేవు పట్టణం', ఇక్ష్వాకుల శాంతమూలుడి పాత గండిగూడెం తామ్ర శాసనంలో ప్రసక్తమైన 'పిథుండ బౌద్ధ క్షేత్రం' - పిఠాపురమేనని ఆధారాలు చూపించారు. హు యాన్‌ చాంగ్‌ తెలిపిన ఆంధ్రుల రాజధాని 'పింగ్‌ - కి - లో' కూడా పిఠాపురమేనని ఉన్న రుజువులు చూపారు.
రాజమండ్రిపై రాసిన వ్యాసంలో రాజమండ్రి నగర నిర్మాత .. అందరూ అనుకుంటున్నట్లు అమ్మరాజో, రాజరాజ నరేంద్రుడో కాదని, రాజమండ్రి కైఫీయతులో చెప్పబడినట్లు గుణగ విజయాదిత్యుడే ఆ నగరాన్ని నిర్మించాడని తెలిపారు. క్రీ.శ. 9 - 13 శతాబ్దుల నడుమ రాజమండ్రి నగరానికి 'జననాథ నగరమ'ని పేరుండేదని శాసనాధారాలు చూపారు. తూర్పు చాళుక్యుల చేతకాని తనం వల్ల, ఇక్కడి సంపద వందల ఏళ్ల పాటు తమిళదేశానికి ఎలా తరలిపోయిందో ఆధార సహితంగా వివరించారు. బిక్కవోలు గురించి రాస్తూ... ఆ ఊరి నిర్మాణాల వైశిష్ట్యాన్ని, గుణగ విజయాదిత్యుని గొప్పతనాన్ని చక్కగా వివరించారు. సాతలూరి శాసనం, ఇతర సమకాలీన ఆధారాలతో అక్కడి బృహత్‌ గణపతి విగ్రహం, కొన్ని ప్రాచీన ఆలయాలు గుణగుని నిర్మాణాలయి ఉంటాయని తేల్చారు. ఊలపల్లి వెళ్లే దారిలోని 9వ శతాబ్దపు ఆలయంపై కనిపించే లకులీశ శివుని శిల్పం బిక్కవోలులో పాశుపత శైవం వర్ధిల్లిందనటానికి నిదర్శనమని తెలిపారు.
వెయ్యేళ్లకు పైగా ఓడరేవుగా, గొప్ప నౌకా నిర్మాణ కేంద్రంగా విరాజిల్లి, ఆనాటి గుర్తులు మచ్చుకైనా లేకుండా మరుగున పడిపోయిన ఓ మహా పట్టణం, సముద్ర తీరపు మట్టిదిబ్బల అడుగు పొరల్లో దాగున్న సత్యాన్ని... 1787, 1839లలో వచ్చిన భీకర తుపానులు, పెను ఉప్పెన ఆ పట్టణపు మహా వైభవాన్ని తుడిచిపెట్టేసిన వైనాన్ని కళ్లకు కట్టారు 'కోరంగి మహా పట్టణం' వ్యాసంలో. కాకతీయుల తర్వాత స్వతంత్రులై, ఈ ప్రాంతపు రాజకీయాల్లో ప్రత్యేకతను సాధించిన కోరుకొండ పాలకులు కూనయ, ముమ్మడి, సింగయ, గన్నయ నాయకుల విశేషాలను, ముమ్మడి నాయకుడి కాలంలో రామానుజ సంప్రదాయం నెలకొని, కోరుకొండ వైష్ణవ క్షేత్రంగా రూపొందిన క్రమాన్ని కథనం చేశారు... 'ఆంధ్ర వేదాద్రి కోరుకొండ' వ్యాసంలో. అశోకుని కుమార్తె సంఘమిత్ర నిర్మింపజేసిన ఆదుర్రు బౌద్ధ స్తూపం విశిష్టతను, స్థానిక పాలకుడు పృథ్వీ మూలుడి విశేషాలను ఆదుర్రు వ్యాసంలో అందించారు. మొదటి చాళుక్య భీముడు నివసించిన చాళుక్య భీమవరం (సామర్లకోట ప్రాంతం)పై ఉన్న ఐతిహ్యాలతో పాటు కాడవ(ర్‌) వంశస్థుడైన కొప్పెరు చింగ శాసనాలు, మండయ సెట్టి నిర్మించిన రాజ నారాయణాలయ విశేషాలు అందించారు మరో వ్యాసంలో. తీరాంధ్ర దేశంలో వైష్ణవం విస్తరించడానికి దోహదపడిన ఆలయాల్లో సర్పవరం భావనారాయణ స్వామి ఆలయం ఒకటని, అద్భుత శిల్పంతో పాటు ప్రాచీన సంప్రదాయాన్ని చాటి చెప్పే విశేషాలు సైతం ఇక్కడి శాసనాలలో ఉన్నాయని చెబుతూ జల గడియారం గురించి ఆసక్తిదాయకంగా వివరించారు.
ఆలయాలు సంపద చలామణి సంస్థలుగా వ్యవహరించిన తీరును దాక్షారామం పట్టణంలో చూడవచ్చని దాక్షారామం ఓ మహా పట్టణంగా రూపుదిద్దుకోవడంలో 'భక్తి - వాణిజ్యం' ఎలా ఉపకరించాయో చెప్పడంతో పాటు - శాసనాల్లో, సాహిత్యంలో దాక్షారామం ప్రస్తావనలను ఆ ఊరిని గురించి రాసిన వ్యాసంలో చెప్పారు. కాకతీయులు, రెడ్డి రాజుల కాలం నాటి బెండపూడి విశేషాలను, పలివెల వారకాంతల అంతిమ సంస్కారాలకు పలివెల కొప్పు లింగేశ్వర స్వామి గుడి నుంచి అగ్నిని తీసుకువెళ్లే వింత ఆచారాన్ని, తిరుమల కంటే ప్రాచీనమని చెప్పబడే తొలి తిరుపతి (పెద్దాపురం మండలం) వృత్తాంతాన్ని, ఈవి - ఠీవి కలిగిన పెద్దాపురం రాజుల చరిత్రను తరువాతి వ్యాసాల్లో తెలియజేశారు. ఆయా ప్రాంతాలకు వేర్వేరు కాలాల్లో ఉన్న రాజకీయ, భౌగోళిక విభజనలను సూచించే... 'నాడు, స్థలము, విషయము' వంటి పేర్లు పాఠకులను గందరగోళానికి గురిచేస్తాయి కనుక వాటి జోలికి పెద్దగా పోకుండా అటువంటి వివరాలను అవసరమైన మేరకు పుస్తకం చివర్లో అనుబంధ వ్యాసాలుగా ఇచ్చారు.
అయితే వివిధ వ్యాసాల్లో రచయిత తెలిపిన విషయాలను చదువుతున్నపుడు కుతూహలంతో పాటు చిన్న చిన్న సందేహాలు కూడా కలుగుతాయి. ఆయా విషయాలపై సంపూర్ణ చర్చకు ఇది తగిన సందర్భం కాదని భావిస్తూ, ఈ వ్యాసం యొక్క పరిమితులను దృష్టిలో ఉంచుకొని వాటిని సంక్షిప్తంగానే చర్చిస్తాను. నా పరిశీలనలో కానవచ్చిన తూర్పు గోదావరి జిల్లా గ్రామాలు, పట్టణాల సాంస్కృతిక విశేషాలను మరింత విపులంగా మరొక వ్యాసంలో అందించే ప్రయత్నం చేస్తాను.
బాబా గారు ఈ పుస్తకంలో పిఠాపురంపై రాసిన వ్యాసంలో (పుట 14) 'పిథుండ' పట్టణాన్ని గురించి చెబుతూ 'ఖారవేలుడు గోదావరిని దాటి కృష్ణానదీ తీరం ప్రవేశించాలంటే అప్పటికే ఆ ప్రాంతాన్ని ఏలుతున్న శాతవాహనులను దాటుకుని వెళ్లాలి. అదే జరిగి ఉన్నట్లయితే అదొక చరిత్రాత్మక విశేషం అవుతుంది. శాతవాహనుల శాసనాల్లో కాని, ఖారవేలుని శాసనంలో కాని అలాంటి ప్రస్తావనలు కనిపించవు' అన్నారు. కాని ఖారవేలుడు తన రెండవ పరిపాలన సంవత్సరంలో శాతకర్ణిని లెక్క చేయకుండా పెద్ద సైన్యంతో కృష్ణానది వరకు వెళ్లి మూషిక నగరాన్ని నాశనం చేసాడని హాథిగుంఫ శాసనంలో ప్రస్తావన ఉంది. (ఎపిగ్రాఫియా ఇండికా - 20). ఈ శాసన లేఖనం స్పష్టంగా లేనందున చరిత్రకారుల్లో భేదాభిప్రాయాలు కలిగినప్పటికీ కె.పి.జయస్వాల్‌, ఆర్‌.డి.బెనర్జీ ప్రకటించిన శాసనపాఠం ప్రకారం మొదటి శాతకర్ణి కాలంలో ఖారవేలుడో, అతడి సైన్యమో శాతవాహన సామ్రాజ్యంలోకి ప్రవేశించారని అత్యధికులు ఆమోదించారు. గుంటుపల్లి గుహల్లో లభించిన స్తంభ శాసనం కూడా గోదావరి పరీవాహక ప్రాంతంలో ఖారవేలుడి ఉనికిని చాటుతోంది. (జీaఱఅ వీశీఅబఎవఅ్‌ర శీట Aఅసష్ట్రతీa - +.జీaషaష్ట్రaతీ ూaశ్రీ : ూaస్త్రవ 51)
మరో వ్యాసంలో... తూర్పు చాళుక్య వీరుడు గుణగ విజయాదిత్యుని విజయాల్లో కీలకంగా వ్యవహరించిన సేనానుల్లో ఒకరు కాదేయరాజు అని ఇచ్చారు రచయిత. అతడు కాదేయ రాజు కాడు! కడియరాజు బోయ కొట్టాలను సాధించిన పండరంగనికి తండ్రి ఈ కడియ రాజు. బహుశః అతడి పేరనే ఈనాటి కడియం ఏర్పడి ఉంటుందేమో. రాజమండ్రిపై రాసిన వ్యాసంలో పంచగిరులను పేర్కొంటూ గతంలో గుండవరపు లక్ష్మీనారాయణ, తల్లావజుల పతంజలి శాస్త్రి ఇచ్చిన వివరాలే దాదాపు యథాతథంగా ఈ పుస్తకంలోను ఇచ్చారు బాబా. వీరంతా ఊహించినట్లు ఈ గిరులలో 'రామగిరి, భద్రగిరి నగరానికి దూరంగా కాకుండా నగరం లోపలే ఉండి, తక్కిన గిరులలాగే అవి కూడా కాలక్రమాన నశించి ఉండవచ్చునని పిస్తోంది. స్థానికంగా ఇప్పటికీ వాడుకలో ఉన్న ప్రదేశాల పేర్లు, శ్రీనాథుని భీమఖండంలోని వివరాలూ ఈ ఆలోచనకు ఉప బలకాలు. రాజమండ్రిలోని గిరులు ఐదు కాదు, ఏడు (హేమగిరి, ధవళగిరి, రామగిరి, పుష్పగిరి లేదా కమలాచలం, భద్రగిరి, వేదగిరి, శేషగిరి) ఉండేవని భావించాల్సి ఉంటుంది.
ఈ పుస్తకంలోని 'ఆంధ్ర వేదాద్రి : కోరుకొండ' అనే మరొక వ్యాసంలో ముమ్మడి నాయకుడు పాలించిన ప్రాంతాలను పేర్కొంటూ కురవాట సీమ వేంగి సమీపంలోనిది లేదా కాకినాడ వద్ద ఉన్నది అని రాసారు రచయిత. మంగిపూడి ముమ్మడి నాయకుడి శాసనాలలోని 'కురవాట సీమ' కాకినాడ వద్ద ఉన్న కూరాడ కాదు. ఈ సీమ వేంగి సమీపంలోనిదే అనటానికి ప్రబలమైన ప్రమాణం క్రీడాభిరామంలోని మధుమావతి వృత్తాంతం. (ఆధారం : ప్రాచీనాంధ్ర భూగోళము - శ్రీ కుందూరి ఈశ్వరదత్తు)
సర్పవరం వ్యాసంలో రచయిత ... రాజరాజ నరేంద్రుని మనుమడు, చోళ చాళుక్య ప్రభువు అయిన వీరచోడుడు వైష్ణవాన్ని ఆదరించాడని, అతడే ఆ ఆలయ నిర్మాత అయి ఉంటాడన్న గత పరిశోధకుల నిర్ధారణను పునరుద్ఘాటిస్తూ... క్రీ.శ.1092లో ఆ రాజు వేయించిన పిఠాపురం శాసన విశేషాలను పొందుపరిచారు. ఈ శాసనం ద్వారా 'వీరచోడ చతుర్వేది మంగలం' పేరుతో వీరచోడుడు దానమిచ్చిన పొన్న తొఱ్ఱ, మాలవెల్లి, ఆలమి తదితర గ్రామాల సముదాయాన్ని తొండంగి మండలంలోని 'పెరుమాళ్ల పురం'గా (పెరుమాళ్‌ అంటే విష్ణువు, వీరచోడుని శాసనంలో ప్రస్తావించబడిన దాన గ్రహీతలలో వైష్ణవులున్నారు కాబట్టి) బొల్లోజు బాబా ఊహించారు. కాని ఈ ఊహ సరైనది కాదనిపిస్తోంది. ఉప్పాడ సమీపంలోని ఆ గ్రామాలు చిన్న చిన్న మార్పులతో దాదాపుగా 11వ శతాబ్ది నాటి పేర్లతోనే ఇప్పటికీ పిలువ బడుతున్నాయని నా పరిశీలనలో తేలింది. రచయిత కథనం చేయటంలో దిట్ట కావటం మూలాన... చరిత్రపై ఏ కొంతో పరిచయం, ఆసక్తి ఉన్న వారినే తప్ప సామాన్య పాఠకుల పఠనాన్ని - నేను పేర్కొన్న విషయాలేవీ అంతగా అడ్డ లేవు!
క్రీస్తుకు పూర్వం నుంచి ఎన్నో ఆధారాలున్న పిఠాపురం చరిత్రను కథనం చేయటంతో పుస్తకాన్ని మొదలుపెట్టి... చారిత్రకంగా, సాంస్కృతికంగా ప్రాధాన్యమున్న వివిధ పట్టణాల చరిత్రను సాధికారికంగా, ఆసక్తికరంగా చెప్పటంతో ఈ పుస్తకానికి ఉత్తమ పరిశోధక గ్రంథంగా ప్రత్యేక స్థానం దక్కినట్టే! కళింగ రాజ్యానికి దక్షిణ హద్దు పిఠాపురమని, పిఠాపురంలో వెలసిన శివుని పేరులో భాగమైన 'కుక్కుట', ఆ దేవాలయం లోపలి కొలనుకు పేరైన 'పాదగయ' అనే మాటలు కలిసిన... 'కుక్కుట పాదగిరి' (గుర్పా) అనే ప్రదేశం బిహార్‌లోని బోధ గయ సమీపంలో ఉందని, బుద్ధుని శిష్యుడైన మహా కాశ్యపుడి పార్థివ దేహం ఇప్పటికీ అక్కడే భద్రపరచబడి ఉందని తెలిసినపుడు- పిఠాపురం పాదగయ క్షేత్రానికి - బిహార్‌ బోధ్‌ గయతో ఉన్న బౌద్ధ ధర్మ పరమైన సంబంధం అర్థమవుతుంది. పిఠాపురం ప్రాచీన బౌద్ధ క్షేత్రం అయి ఉంటుందనే పరిశోధకుల మాట అక్షర సత్యమని తెలుస్తుంది. వేంగి సామ్రాజ్య పాలకులు చోళులకు విధేయులై ఇక్కడి నుంచి ఏటా 340 కళాంజుల బంగారాన్ని, లక్షా 10 వేల కాలమ్స్‌ వరి ధాన్యాన్ని తంజావూరు ఆలయ భాండాగారానికి తరలించుకు పోయేవారన్న వాస్తవం విస్మయం కలిగిస్తుంది. బిక్కవోలులోని కాంచన గుడి - గుణగ విజయాదిత్యుని విజయ చిహ్నమని, మన దేశంలో అరుదుగా కాన వచ్చే శిల్ప సంపదలోకి చేర్చదగిన శిల్పరీతులు బిక్కవోలు ఆలయాలపై కనిపిస్తాయని తెలిసినపుడు ఆశ్చర్యం కలుగక మానదు. సామర్లకోట, సర్పవరం, పిఠాపురం వైష్ణవ క్షేత్రాల విశేషాలు; బిక్కవోలు, దాక్షారామం, చాళుక్య భీమవరం, పిఠాపురం శైవ క్షేత్రాలు - ఈ ప్రాంతపు సంస్క ృతిలో తూర్పు చాళుక్యుల విశిష్ట పాత్రను తెలియజేస్తాయి.
ఇలాంటి ఎన్నో ఆసక్తి కలిగించే విషయాలను సందర్భో చితంగా చెబుతూ ఈ తరం పాఠకుల్లో కూడా చరిత్రపై మక్కువ పెంచే ప్రయత్నం చేశారు రచయిత. 142 పుటల్లో ఓ విజ్ఞాన సర్వస్వాన్ని ఇమిడ్చే సాహసం చేసిన రచయిత బాబా తన ప్రయత్నంలో కృతకృత్యులయ్యారనే చెప్పాలి. ముందుమాటలో డా.కె.ఎస్‌.కామేశ్వరరావు గారన్నట్టు... ఇది చరిత్రపై మక్కువ పెంచే రచన. ఇలాంటి మరిన్ని ప్రామాణిక రచనలు నుంచి వస్తాయని ఆశిద్దాం.