విశ్లేషణ
- రాచపాళెం చంద్రశేఖర రెడ్డి - 9440222117
''మన్నించు మహాకవీ...
దేశమంటే యిపుడు మట్టీకాదు మనుషులూ కాదు
దేశమంటే యిపుడు
మల్టీనేషనల్‌ కంపెనీ మాత్రమే...'' ( మట్టిరంగు బొమ్మలు)
వలసపాలనతో భారతదేశంలోకి ప్రవేశించిన పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ పరిపక్వ రూపమే నేటి ప్రపంచీకరణ.
ప్రారంభంలో భారతదేశంలో ఆహ్వానించదగినదిగా, ప్రజాస్వామ్య సాధనకు పూర్వరంగంగా కనిపించిన పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ క్రమ క్రమంగా వలసపాలకులు వెళ్లిపోయినా, వలసబుద్ధులు మారకుండా చేసి, ఇవాళ ప్రపంచీకరణ అవతారంలో భారతదేశ ప్రజల మూలుగులను పీల్చివేస్తున్నది. ప్రపంచీకరణ, రామాయణంలో మాయలేడి వంటిదే. ప్రపంచీకరణ, ప్రపంచమే ఒక కుగ్రామంగా తయారవుతుందని నమ్మించి, ఆ గ్రామం అమెరికా అని రుజువు చేస్తున్నది. ఆఖరికి అది భస్మాసురహస్తమే అవుతున్నది. మూడు దశాబ్దాల క్రితం, భారతదేశ ప్రజలతో నిమిత్తం లేకుండా దేశంలోని పాలకులు ప్రవేశపెట్టిన ప్రపంచీకరణ, అన్ని ప్రాదేశిక విలువను, వ్యవస్థలను, ధ్వంసం చేసేస్తున్నది. విద్య, ఉపాధి, వ్యవసాయం, చేనేత, సంస్క తి, మానవ సంబంధాలు, అన్నిటిని తలక్రిందులు చేసేసింది. అత్యల్ప సంఖ్యాకులకు స్వర్గంగా, అత్యధిక సంఖ్యాకులకు నరకంగా మారిపోయింది ప్రపంచీకరణ. అవినీతిలో కునారిల్లుతున్న సమాజాన్ని మరింత అవినీతిలోకి నెట్టివేసింది. ప్రైవేట్‌, రహస్య వ్యాపారంగా ఉన్న అవినీతిని పబ్లిక్‌ వ్యాపకంగా మార్చివేసింది. పర్యావరణాన్ని ధ్వంసం చేసింది. పంటభూములు, నదులు, ఏరులు, వాగులు, వంకలు, కాలవలు, అడవులు, మైదానాలు దేన్నైనా మింగేయడమే ప్రపంచీకరణ. అడిగినవాళ్లను, ప్రశ్నించినవాళ్లను, ప్రతిఘటించినవాళ్ళను, దేశీయ పాలకులచేత, దేశీయ ముఠాలచేత చంపిస్తుంది. ఇంతచేసి ప్రపంచీకరణ భారతదేశ భూస్వామ్య మూలాలను మాత్రం ఛేదించలేకపోయింది.
ఈ ప్రపంచీకరణ ప్రవేశించింది మొదలు భారత దేశంలో అనేక సంక్షోభాలను స ష్టిస్తూనే ఉంది. వాటిని తెలుగుకవులు కవిత్వరూపంలో ప్రతిఘటిస్తూనే ఉన్నారు. ప్రపంచీకరణ పట్ల తెలుగు కవిత నిరంతరమూ నిరసనగళమే. అలా నిరసనగళం విప్పిన కవులలో సిరికి స్వామినాయుడు ఒకరు . ప్రపంచీకరణ మహారాక్షసి ఉక్కుపాదాల క్రింద చితికిపోతున్న ఉత్తరాంధ్ర మైదాన, అటవీప్రాంత ప్రజాపక్షం వహించిన స్వామినాయుడు, దాని రాక్షసరూపాన్ని ''మట్టిరంగు బొమ్మలు'' లో ఆవిష్కరించారు. దాని విధ్వంసక పాత్రను కళ్లకు కట్టారు.
''కవిత్వమొక నిరసన జెండా
కవిత్వం నిరంతర ప్రజాపక్షం''
అనే నిబద్ధతగల కవి స్వామినాయుడు. ఈ కావ్యం నిండా ప్రపంచీకరణ, కార్పోరేట్‌ వ్యవస్థ, మల్టీనేషనల్‌ కంపెనీల దోపిడీలను, విధ్వంసాలను వాస్తవికంగా విమర్శనాత్మకంగా చిత్రించారు. ప్రపంచీకరణ వ్యతిరేక తెలుగు కవిత్వచరిత్రలో ఈ కావ్యానిది పెద్ద స్థలమే.
ప్రపంచీకరణ వచ్చినాక, భారతీయ వ్యవసాయరంగం సంక్షోభంలో మునిగిపోయింది. రైతులకు పాలకుల అండ అద శ్యమైపోయింది. వ్యవసాయం ఖర్చులు పెరిగి, ఆదాయం తగ్గి రైతులకు అప్పులు మిగిలాయి. వాళ్ళు అనివార్యంగా ఆత్మహత్యలు చేసుకునే స్థితిని కల్పించారు. ప్రజలకు ప్రత్యామ్నాయ ఉపాధి చూపకుండానే, మానవశ్రమతో ముడిపడిన రంగాలలోకి యంత్రాలను ప్రవేశపెట్టి శ్రామికులను వీధిలోకి నెట్టివేసింది. విద్యావ్యవస్థను, మానవీయ సామాజిక శాస్త్రాల అధ్యయనం నుంచి దూరం చేసి, కంప్యూటర్‌ వైపు, ఇన్‌ఫర్మేషన్‌ టెక్నాలజీ వైపు మళ్లించింది. ఉపాధి కల్పన నుంచి ప్రభుత్వాలను దూరం చేసింది. ప్రాదేశిక మాధ్యమాలను చంపి ఆంగ్ల మాధ్యమంతో విద్యా వ్యవస్థను నింపేసింది. కొంతమంది మేధావులను ఆంగ్లమాధ్యమ వ్యామోహితులుగా మార్చి, ఆంగ్లమాధ్యమమే అన్ని సమస్యలకూ పరిష్కారమనే భ్రమల్లోకి నెట్టివేసింది. ప్రాదేశిక వ త్తులను కబ్జాచేసి వాటిని నమ్ముకున్న వాళ్లను నట్టేట ముంచింది. పర్వావరణ విధ్వంసక ఫ్యాక్టరీలను గ్రామ ప్రాంతాలలో నెలకొల్పి ప్రజల జీవితాలతో చెలగాటమాడుతున్నది. ఇందుకు పాలకులు, బహుళజాతి కంపెనీలకు రక్షణగా నిలబడుతున్నారు. అడవులలో, కొండలలో తమవైన పద్ధతులతో, సాంప్రదాయాలతో బ్రతుకుతున్న ఆదివాసీప్రజలను కూడా వదిలిపెట్టకుండా వాళ్లదగ్గరికి కుడా పోయి వాళ్ళ జీవితాలను పరాయికరిస్తున్నది ప్రశ్నించిన వాళ్లను ఏదో ముద్ర వేసి పాలకులచే చంపిస్తున్నది. స్థానిక ప్రజల ప్రయోజనాలను లెక్కచేయకుండా, ముంపు ప్రాంతాలను
సష్టించి, స్వస్థానభ్రష్టులను చేస్తున్నది. సంపదను, ధనాన్ని పెంచుకోవడమే జీవితానికి పరమావధి అనే భ్రమను కల్పించి, మానవ సంబంధాలన్నిటినీ ఆర్థిక సంబంధాలుగా మార్చి, మానవీయ విలువలను నాశనం చేస్తున్నది. డబ్బు ముందు మనిషి పలచనైపోతున్నాడు. మానవ సంబంధాలలో అనాగరికమైన పరిణామాలను తీసుకొస్తున్నది. శారీరక శ్రమకు విలువను తగ్గించి, దొంగతెలివికి పెద్దపీట వేస్తున్నది. సారాంశంలో ప్రపంచీకరణ అత్యల్ప సంపన్నవర్గానికి కొమ్ముకాస్తూ, అత్యధిక శ్రామిక జనానికి శత్రువుగా మారిపోయింది.
స్వామినాయుడు ఈ దుర్మార్గమైన శత్రువు మీద కవిగా యుద్ధం ప్రకటించారు. ప్రపంచీకరణ ఏయే రంగాలను, ఏయే సమూహాలను ఎలా నాశనం చేస్తన్నదో, బలమైన భావుకతతో, కఠినమైన కంఠస్వరంతో, తీవ్రమైన ప్రజాపక్షపాతంతో విమర్శించారు. ఈ కావ్యంలోని కవితలన్నీ 21వ శతాబ్ది రెండవ దశాబ్దంలోనివే. ఇందులోని కవితలన్నీ 20వ శతాబ్ది ప్రారంభంలో వలసపాలనను వ్యతిరేకిస్తూ వచ్చిన స్వాతంత్య్రోద్యమ కవితలను తలపిస్తున్నాయి. తెలుగుకవి నిర్వహించే సామాజిక బాధ్యతకు ఈ కావ్యం ఒక చారిత్రక ఆధారం.
ప్రపంచీకరణ ప్రవేశించి వ్యవసాయాన్ని, వ్యవసాయ వ త్తులను, వ్యవసాయానికి చెందిన రైతులు, రైతుకూలీలు, చేనేత కార్మికులు జీవితాలను కోల్పోయి వీధిన పడ్డారు. రైతులు ఆత్మహత్యలు చేసుకోవడం, వ్యవసాయేతర కూలీలుగా మారడం, వలసలు వెళ్లడం వంటి పరిణామాలకు లోనయ్యారు. స్వామినాయుడు ఈ పరిణామాల మీద తీవ్రంగా స్పందించారు. వ్యవసాయేతర కూలీగా మారి బయటకు వెళ్లి చీకటిపడినా ఇంటికి తిరిగిరాని భర్త కోసం ఎదురు చూసే భార్య వేదనను 'నాగళ్లమొనల మీద' కవితలో ఇలా వ్యక్తం చేసారు.
''భువనానికి బువ్వపెట్టాల్సిన వాడు
ఎక్కడ ఏ భవంతులకు పునాదులేస్తున్నాడో...!
అతడొస్తే బావుణ్ణు , బతుకుపోరులో గెలిచి
నాగళ్లమొనలమీద ఒక దేశాన్ని నిలబెట్టడానికి...!''
అదే రైతు, ప్రభుత్వ నిరాదరణకు గురై అప్పుల భారం మోయలేక ఆత్మహత్యకు గురౌతూ ఉండడం మన దేశంలో చాలా కాలంగా నడుస్తున్న సత్యం. నాగలి భుజాన వేసుకొని , పొలానికి వెళ్లి ఆత్మహత్య చేసుకున్న రైతుభార్య కంఠస్వరం నుంచి కవి 'ఎదురీత' కవిత రాసారు. కానీ ఆమె రైతు మరణించ కూడదని కోరుకోవడం విశేషం.
'' ఆదుకోవాల్సిన రాజ్యం
రైతుపక్షం కాదని తేలిపోయాక...
యింకా ఎడారికళ్ల ఎదురుచూపు
యింకెంత కాలమనుకున్నావో...
చెర తెంచుకుని పారిపోయావు !
దుర్భరమైనా..పోరాడి నిలచిన బతుకు చాలా గొప్పది !
రైతు వ్యవసాయేతర కూలీగా మారకముందు, విధిలేక ఆత్మహత్య చేసుకునేముందు వ్యవసాయం చేసాడు. పంట పండించాడు. కానీ పంటకు విలువకట్టే హక్కు రైతుకు లేదు. అది వ్యాపారి చేతిలో ఉంది. అందుకే కవి 'ఆశతో' కవితలో పంటనుచూసి మురిసిపోతున్న రైతు దగ్గరికి వ్యాపారి రావడాన్ని
'' గెద్దల గుంపొకటి/ కళ్లం మీద రెక్కలు విప్పారుస్తుంది !'' అని విమర్శించారు.
మైదాన ప్రాంతంలో రైతుల తర్వాత అనేక వత్తులలో నివసించే ప్రజలున్నారు. రైతును మింగేసిన ప్రపంచీకరణ, ఆ వ త్తులవాళ్లను కూడా కబళించేసింది. వీళ్లలో చేనేత కార్మికులు ప్రధానం. స్వామినాయుడు 'ఉరికొయ్య' అనే చిన్నకవితలో చేనేత కార్మికుని మరణాన్ని ఆర్ధ్రంగా వర్ణించారు.
''పడమటచెట్టుకు పూసిన ముద్దమందారమా...అది''
మళ్లీ అడిగాన్నేను సూరీడ్ని చూపిస్తూ...!
'కాదు, మగ్గంఉరికొయ్యకు ఉయ్యాలలూగుతున్న
మా అయ్య నెత్తుటి శిరస్సు' అన్నాడతడు !''
సముద్రంలో, నదులలో, గుంటలలో చేపలు పట్టి పొట్ట పోసుకునేవాళ్లు బెస్తలు. ఆ వ త్తిలోకి కూడా కార్పోరేట్‌ శక్తులు ప్రవేశించి, వాళ్లను వాళ్ల వ త్తి నుంచి పరాయికరిస్తున్నాయి. ఈ దుర్మార్గం మీద స్వామినాయుడు 'జాలరివాడ మీద నీలిజెండా' 'గోడకు ఆవల సముద్రం' కవితలు రాసారు. జాలరుల జీవితాలను, వాళ్ల సంస్కతిని, కార్పోరేట్‌ వ్యాపారులు ధ్వంసం చేయడంమీద ఆగ్రహిస్తూ...
'' ఇంకెంత కాలం ?
కార్పోరేట్‌ విహంగాలు కడలిని తన్నుకుపోతున్నచోట
ఎడారి ఇసుక తిన్నెలమీద ఏడ్చేదింకెంత కాలం ?
సముద్రం , మా జాలరివాడ మీద ఎగిరే నీలిజెండా !''
అని కవి జాలరుల పక్షాన మాట్లాడారు. ఉత్తరాంధ్రలో మైదానప్రాంత పేదప్రజలు బ్రతుకుతెరువు వెతుక్కుంటూ కోస్తాంధ్రకు వలసపోతుంటారు. అక్కడా మోసానికి గురౌతుంటారు.
''కళింగ తీరంలోని/ యే పల్లెసీమల నుండి ఎగిరొస్తారోగానీ.../ యీ కోనసీమ కాలువగట్లమీద / కూలిపిట్టలై వాలతారు !'' అని వర్ణించిన కవి అక్కడ ఆ కూలీలు గడిపే దుర్భర జీవితాన్ని చిత్రించారు .
మైదానప్రాంత ప్రజా జీవితం ప్రపంచీకరణ తాకిడి వల్ల ఎన్ని రకాలుగా సంక్షోభంలో పడిందో వర్ణించిన స్వామినాయుడు అడవులలో, కొండలలో నివసించే గిరిజన ఆదివాసీ ప్రజల జీవితాల్లోకి ప్రపంచీకరణ చొచ్చుకువచ్చి, వాళ్లను ఎలా పరాయికరించిందో చాలా కవితలలో చిత్రించారు. దుర్ల , శిశిరం నడచిన జాడలు, మోదుగు పూలు, వెదురుపొదల యుద్ధరహస్యం, నిత్యగాయాల నెలవంక మొదలైన కవితలలో ప్రపంచీకరణ సమ్మెటదెబ్బలకు విలవిలలాడే అడవిబిడ్డలు మనకు కనిపిస్తారు. గిరిజన జీవితాల్లోకి పెట్టుబడిదారులు ప్రవేశించి వాళ్ల జీవన మౌళికత నుంచి దూరం చేసిన దుర్మార్గాన్ని గిరిజనులు గ్రహించి జాగరూకులు కావడం 'దుర్ల' కవిత.
''అడవి అంగడైపోతున్న వేళ/ ఆనాటి జీవితాలిపుడు పురాస్మ తులు !'' అని గ్రహించి జాతాపు జాతీయులు
''మా అడవికి మమ్మల్ని దూరంచేసే/ మీ ఆకుపచ్చని పన్నాగానికొక దండం !/ సుజల సెలయేటి వాగుల్ని/ కలుషిత కాసారాలుగా చేయటమే నాగరికత అయితే/ మీ నాగరికతకొక దండం !/ అదిగో...చినుకు చినుకూ కురిసి వాగైనట్టు/ పదం పదం కలసి జనజాతరై దుర్ల కదలబారుతోంది !/ మీకు తెలుసో లేదో / ఆదినుండీ అడవి ఒక యుద్ధక్షేత్రం !''
ఉత్తరాంధ్ర అడవులలో పోడు వ్యవసాయం చేసుకునే ఆదివాసీల జీవితాల్లోకి పెట్టుబడిదారీ దళారీలు ప్రవేశించి వాళ్లను ఎలా నాశనం చేసారో కవి వర్ణించారు. ఆ అడవి బిడ్డలను కవి
''ఘనమైన యీ దేశపు రాజ్యాంగం విస్మరించిన/ ఆదిమకాలపు అవశేషాలు !'' అని నిర్వచించారు. వాళ్ల జీవితాల్లోకి గుంటనక్కల్లా సంచరిస్తూ దళారీలు చేసే దుర్మార్గాన్ని ఇలా వర్ణించారు.
''నూకల్ని చల్లినట్టు పచ్చని చిల్లర జల్లి/ అడవి పావురాల్ని మచ్చిక వేసుకుంటుంది!''
ప్రపంచీకరణ అడవుల్లోకి ప్రవేశించి స ష్టించిన బీభత్సం కవికి బాగా తెలుసు.
''బతుకుపచ్చని అడవి బహుళజాతి సంతయ్యాక /
అభివ ద్ధి వధ్యశిల మీద /ఆదివాసీయే తొలి బలిపశువు !'' అని నిర్వచించారు .
స్వామినాయుడు సామ్యవాది. అందువల్ల పెట్టుబడిదారీ సామ్రాజ్యవాద ప్రపంచీకరణను ఆయన కించిత్‌ కుడా ఆమోదించరు. 'పెట్టుబడి ఒక ఎలుగుబంటి'(పుట:54) అనడమే ఆ వ్యవస్థమీద ఆయన అవగాహన ఏమిటో చెబుతున్నది. భారతీయ విద్యావ్యవస్థలోకి కార్పోరేట్‌ శక్తులు దూసుకొచ్చి చేసిన విధ్వంసాన్ని 'శిక్ష', 'మరబొమ్మ' కవితలలో ఆవిష్కరించారు.
''ఏ పాపం చేసానని నాన్నా/ నన్నీ బందిఖానాలోకి నెట్టేసావు?'' అన్న ప్రశ్నకు కార్పోరేట్‌ విద్యా వ్యవస్థ మోహితులైన మేధావులు, తల్లిదండ్రులు సమాధానం చెప్పాలి. విద్యార్థి తనేమికావాలో అతన్ని నిర్ణయించుకోనివ్వని వ్యవస్థమీద ఏమి ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసారు ! కార్పోరేట్‌ విద్య కలెక్టర్‌, డాక్టర్‌, ఇంజనీర్‌, లాయర్లను తయారుచేస్తున్నది. విద్యార్థులను మనుషులుగా తయారుచేయడం లేదు అన్నది కవి అధిక్షేపం.
పల్లెల్ని నాశనం చేసిన ప్రపంచీకరణ మీద స్వామినాయుడు ఎప్పుడు కవిత రాసినా ఒంటికాలు మీద లేస్తాడు. సుడిగాలి, మాయాబజారు, మూగవోయిన జీవనగీతం, దుఃఖపునీడలు, నేల ఒక అద్దెగర్భం, మట్టిరంగు బొమ్మలు, జనంలోంచి మొదలైన కవితలలో ప్రపంచీకరణ విరాట్రూపాన్ని కవి ప్రదర్శించారు. పంటపొలాలలో సెజ్‌ లు నిర్మించి, పాలకులు పెట్టుబడిదారీ వ్యాపారానికి పునాదులు వేసారు. ఫలితంగా భూములు అంగడి సరుకులయ్యాయి.
''రియల్‌ ఎస్టేట్‌ వెంచర్‌ల ఇనుపకంచెల్లో / నా పంటపొలం చిక్కిపోయాక/ చెట్టూలేదు, పుట్టాలేదు, చేరడు మట్టీలేదు !/ మనుషులిపుడు మారకపు సరుకులు/ పల్లెలిపుడు బహుళజాతి సంతలు !'' అని నిర్వచించి కవి, ప్రపంచీకరణ వికత ఫలితాలను ఎత్తిచూపారు. భారతీయ వ్యాపార రంగంలోకి బహుళజాతి కంపెనీలు ప్రవేశించి సష్టించిన బీభత్సాన్ని కవి 'మాయా బజారు' అని నిర్వచించారు. తిండిగింజలు పండే భూమి ప్రపంచీకరణ దుర్మార్గం వల్ల సరుకు మారిపోయి 'కాలపురుషుడి కన్నీటిబొట్టులా' (పుట: 92) అయిపోయిందన్న కవి మాట వింటే గగుర్పాటు కలుగుతుంది.
''చిరుగాలికి పైరు కదలాడుతుంటే - ఆమెకు
కడుపులో బిడ్డ కదలాడుతున్నట్టే ఉండేది !''
అలాంటి భూమి వ్యాపారుల కబంధహస్తాల్లోకి పోగానే 'పంటచేను మీద మిడతలదండు వాలి' నట్టయిందన్నారు కవి.
ప్రపంచీకరణ, స్త్రీ పురుష సంబంధాలలో కూడా
వికత వాతావరణం కల్పిస్తున్నది. ఇటీవలి కాలంలో సినిమాలు, రియాల్టీ షోలు, స్త్రీలను మాంసపు ముద్దలుగా ప్రదర్శించి యువకులను రెచ్చగొడుతున్నాయి. అసలే మన సమాజంలో భూస్వామ్య విలువల ప్రభావంతో మొగాడికి స్త్రీ మీద చిన్నచూపు. పెట్టుబడిదారీ వ్యాపారం ఆ చిన్నచూపును దౌర్జన్యానికి ప్రేరేపిస్తున్నది.
''పైట కనిపిస్తే చాలు / పశువులు రంకెలేస్తున్న కాలం !'' అని కవి అధిక్షేపించారు. ఒక చిన్న అమ్మాయిని పెద్దవయసు గల పురుషులు గుడిలో నిర్బంధించి నాశనం చేయడం దేనికి సూచన ?
''గుడిలో అత్యాచారం/ బడిలో అత్యాచారం/ నడివీధిలో అత్యాచారం'' ఏమిటి కారణం దీనికి? స్త్రీల మీద జరిగే అఘాయిత్యాలను, అత్యాచారాలను స్వామినాయుడు ఆవేదనతో ఖండించారు.
పెట్టుబడిదారీ స్త్రీ పురుష సంబంధాలను వ్యతిరేకించి, శ్రామిక వర్గ స్త్రీ పురుష సంబంధాలను కీర్తించారు స్వామినాయుడు. అతడు ఆమె అడవి, హరితనేత్రాలై, ఒంటెద్దుబండి వంటి కవితలలో శ్రామిక వర్గ స్త్రీ పురుష సంబంధాలను చిత్రించారు. అది ఆయన వర్గపక్షపాతం .
''అతడు గొడ్డలి చేతపట్టి/ ఎండినకొమ్మల్ని ముట్టె కట్టి / నుయ్యి తీసినట్టు నిలువెత్తు గొయ్యి తీసి/ కుచ్చిరి పేరుస్తాడు ! / ఆమె పోడు ముట్టినట్టు/ బట్టీ ముట్టించి మట్టి కప్పుతుంది !'' ఎంత అందమైనదీ ద శ్యం .
స్వామినాయుడు కుటుంబ సంబంధాలమీద కూడా కవితలు రాసారు. దళిత సమస్యలమీద రాసారు. లక్ష్మీపేట, వాకపల్లి, ఉద్దానంల మీద శక్తివంతమైన కవితలు రాసారు. స్వేచ్ఛావాణిజ్యం రాజ్యమేలడం గురించి రాసారు. ప్రకతి అందాలను గురించి రాసారు. మంచి మానవ సంబంధాల గురంచి రాసారు. రాజధానిని గురించి రాసారు. ఏదిరాసినా స్వామినాయుడుది ప్రజాపక్షం. ప్రపంచీకరణ వ్యతిరేక పక్షం. వస్తుపరంగా నిజాలనిప్పులమీద నడిచాడు. శిల్పపరంగా భావకవితా బాటల మీద నడిచాడు. ఉత్తరాంధ్ర మైదాన, అటవీప్రాంత శ్రామిక మూలవాసీ గిరిజన ఆదివాసీ జనాలపై, కార్పోరేట్‌ రాబందుల, పుచ్చిపోయిన మతశక్తుల దాడుల, దోపిడీల నగ్నదశ్యాలను గుండెలు పిండే భాషలో, గుండెలు రగిలే ప్రతీకలతో వర్ణించిన స్వామినాయుడుకు జేజేలు. ఈ కావ్యం కవిత్వంతో పరిమళిస్తున్నది. కవిత్వం శాశ్వత ప్రజాపక్షం. ఇందుకు ''మట్టిరంగు బొమ్మలు'' సాక్ష్యం.
''బతకలేం
తల్లిఒడి తీరానికి దూరమై బతకలేం
యిక యీ గోడను పడగొట్టాల్సిందే
తూరుపు సముద్రం మీద రేపటి సూర్యోదయానికి
ఆహ్వానం పలకాల్సిందే !!''