కథ
- విజయ్‌ - 9490122229
అది కటారుపల్లె.
వేమన నడయాడిన పల్లె. ఇప్పుడక్కడ వేమన సమాధి ఉంది. సమాధి చుట్టూ వేమన చెప్పిన పద్యాలు గోడలపై చెక్కినారు. ఆయన సమాధి చూసేందుకు రోజూ ఎవరోఒకరు వచ్చిపోతుంటారు. వేమనను గుర్తుచేసుకుంటూ ఉంటారు.
ఆ రోజు ఓ స్కూలు బస్సు వచ్చి ఆగింది. బస్సులోంచి పిల్లలందరూ దిగుతున్నారు.
''జాగ్రత్తగా దిగండి. అందరూ క్యూలో వేమన సమాధి దగ్గరకు వెళ్ళండి'' సంధ్య టీచరు జాగ్రత్తలు చెపుతోంది. పిల్లలందరూ క్యూలో లోపలికి వెళ్లారు.
సమాధికి దగ్గర్లో ఉన్న ఇళ్ళలోని వాళ్ళు వచ్చి తొంగిచూస్తున్నారు. వాళ్ళలో ఒకాయన సంధ్య టీచరును గుర్తుపట్టినాడు.
''ఏమ్మా! సంధ్యా బాగున్నావా? ఊరువదిలాక ఊరునే మరచిపోయినావు కదమ్మా'' అన్నాడు కామ్రేడ్‌ వెంకటరెడ్డి. వెంకటరెడ్డి గతంలో కమ్యూనిస్టు పార్టీలో పనిచేసేవాడు. అందుకాయన్ను కామ్రేడ్‌ వెంకటరెడ్డి అని పిలుస్తుంటారు.
ఇంతలో వేమన సమాధి ఆవరణలోకి పోయిన పిల్లలంతా చుట్టూ శిలాఫలకాలపై రాసిన వేమన పద్యాలు చదువుతున్నారు.
ఒక పిల్లకాయ మాత్రం
''భూమిలోన బుట్టు భూసారమెల్ల
తనువులోన బుట్టు తత్వమెల్ల
శ్రమములోన బుట్టు సర్వంబు తానౌను
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ! అంటూ గట్టిగా చదువుతున్నాడు. అందరూవింటున్నారు. ఇలా తలా ఒక్కరు ఒక్కోపద్యం చదువుతున్నారు.
''లేదంకుల్‌! నేనిప్పుడు కర్నూలులో ప్రైవేటు స్కూలులో పనిచేస్తున్నాను. అక్కడే ఉంటున్నా. మన ఊరిని చూసినట్లుంటదని ఇట్లా స్కూలు పిల్లలను పిలుచుకొని వచ్చినా. తిమ్మమ్మ మర్రిమాను కూడా చూపించాలి'' అన్నది.
''మీ అమ్మనాన్న పోయినాక మీ అన్న, నువ్వు ఈ ఊరే వదిలిపోతిరి. మీ నాయన చానా కష్టపడతావుండే. మంచిరైతు. వానలు రాక సేద్యం బాగా కష్టమైపోతాందమ్మా'' అన్నాడు కామ్రేడ్‌ వెంకటరెడ్డి.
'ఆంటి! కిశోరన్న ఎట్లా వున్నారంకుల్‌' అడిగింది ఆప్యాయంగా సంధ్య.
''ఏంబాగోలేమ్మా! కిశోర్‌కూ అనారోగ్యమే. మీ చిన్నమ్మకు ఆరోగ్యమూ అంతంత మాత్రమే. పల్లెనొదల్లేక పట్నంలో బతకలేక ఇలా పోతాంది బతుకు'' భారంగా అన్నాడు.
ఆకాశంలో మబ్బులు కమ్ముకుంటున్నాయి. ముంగారు కార్తె వచ్చింది. వానలు పడతాయమో నని ఆశ. ఒక్కో సినుకు వంటిమీద పడినపుడల్లా వళ్ళు పులకరిస్తోంది. ''అమ్మా! వానస్తాదేమో పిల్లల్లకు వేమనను చూపించమ్మా, ఇంట్లో పనుంది వస్తానమ్మా'' అంటూ వెళ్ళిపోయాడు వెంకటరెడ్డి.
ఒక్కోసినుకు పడేకొద్ది మట్టి వాసన పెరుగుతోంది. కమ్మగా నేతిగుట్టువాసనలా వుంది. ఆ చుట్టూ పక్కల ఇళ్ళలో హడావిడి వుంది. 'ఒరే పైన వడియాలు వేసినామురా తడిసిపోతాయేమో తీసుకురాపోరా' అంటోంది ఒక పెద్దమ్మ తన కొడుకుతో.
'వానాడెస్తాదమ్మా! అన్ని పై పై మోడాలు. ఎక్కడో వూర్లు కొట్టుకపోతావుంటే మనకు వానొస్తాది. ఆ మోడాలేమైన కురిసేటివా పాడా!' అంటున్నాడు కొడుకు.
ఆమె బతిమాలింది. అయిష్టంగా మిద్దెమీదకు పోయినాడు. నల్లటి రగ్గుమీద రాత్రిపూట నక్షత్రాల్లా మెరుస్తున్న వడియాలను చూస్తూ వడియాల రగ్గును మడచి తీసుకొస్తున్నాడు.
సినుకులు పెరుగుతున్నాయి.
''వానవస్తావుంది, తొందరగా సమాధి చూచి నమస్కారం చేసిరండి'' అంటూ పిల్లలందరికీ బిగ్గరగా చెప్పింది సంధ్య.
పిల్లలందరూ బస్సు ఎక్కడానికి మళ్ళీ క్యూలో వస్తున్నారు. పిల్లలందరూ బస్సు ఎక్కినారోలేదో చూసుకొని తానూ ఎక్కింది. బస్సు కదిలింది. వర్షం పడటం మొదలైంది. ఆమె మదిలో జ్ఞాపకాల వరద మొదలైంది.
్జ్జ్జ
''ఒరే శివా వానొచ్చేటట్లు ఉంది. ఆకాశం నిండా మబ్బులు నిండాయిరా మిద్దెపైన ఎండేసిన శనిక్కాయలు మూటల్లోకి కట్టేయరా'' అన్నాడు వేమారెడ్డి తన కొడుకుతో.
''యాడపడతాయి నాన్నా, నీభ్రమగాని, మబ్బులు వస్తాయి. పెద్దగాలి వీస్తేచాలు పోతాయి. కదిరి తాలూకాలో వాన పడతాందా! నాన్నా. నువు ఊరక కొన్నావు, డబ్బుదండగ''.
''శివా! మబ్బుచూడరా! ఎట్లా ఉరుముతాందో! వాన కచ్చితంగా వస్తాదిరా! రేపు భూమి దుక్కిదున్ని రెడీచేసుకుని గుంటకు పాయాలిరా''
''పోనాన్న! ''అంటూ అయిష్టంగానే కదిలాడు శివ.
అప్పుడే బడి నుంచి వచ్చిన సంధ్య హోంవర్క్‌ చేసేందుకు కూర్చుంది. కానీ కరెంటు పోయింది. దాంతో వాటిని వదిలిపెట్టి అమ్మ దగ్గరకు పోయింది.
శివ మూటల్ని గబాగబా కట్టేసి పై నుండే గదిలోనే వాటిని పెట్టేసి వచ్చినాడు. తుంపర మొదలైంది. కిందికి వచ్చినాడు. ''ఇప్పుడు తుంపర పడతాంది. వాన వచ్చేదిలేదు. పోయేదిలేదు పైమోడాల వాన. నీ తాపత్రయంగాని. ఆభూములు అమ్మేద్దాం నాన్నా. కదిరిలో ఒక చిన్న అంగడి పెట్టుకొని బతకొచ్చు. ఎప్పుడు అప్పులేతప్ప ఏమన్నా పైసా ఆదాయం ఉందా?'' అన్నాడు శివ.
కొడుకు చెప్పేదాంట్లో నిజం లేకపోలేదు. తనకు తన నాయనద్వారా వచ్చిన ఐదెకరాలు తప్పితే అదనంగా సంపాదించింది ఏమిలేదు. ఇన్నేండ్లలో తాను చేసిందేముంది. ఆరుగాలం రెక్కల కష్టం తప్ప. ఇంటర్‌ చదివే కొడుకు మధ్యలో చదువు మానేసినాడు. ఇప్పుడిప్పుడే పనిలోకి వస్తున్నాడు. కూతురునైనా బాగా చదివించాలని అనుకుంటున్నాడు. కొడుకు చెప్పిందానికి ఏంచెప్పాలో తోచక మౌనంగా ఉన్నాడు తను.
అప్పుడే అటువైపు పోతున్న కొండారెడ్డి, ''వేమారెడ్డి బాగున్నావా?'' అని గట్టిగా పిలుస్తూ పలకరించాడు.
బయటకు బయలుదేరిన వేమారెడ్డి మసకవెలుతురులో కొండారెడ్డి గొంతు గుర్తుపట్టి ''ఏం కొండారెడ్డి ఏప్పుడు వచ్చావు పులివెందుల నుంచి. రారా! బోంచేసి పోదురా!''
నాకు టైంలేదు వేమారెడ్డి అంటూనే ఇంట్లోకి ప్రవేశించాడు కొండారెడ్డి.
ఇంతలో లోపల్నించి వేమారెడ్డి భార్య రమణమ్మ వచ్చింది. 'ఏమన్నా! బాగున్నారా! అని పలుకరించింది కొండారెడ్డి.
''కాఫీ తెస్తానుండన్నా!'' అంటూ మరోమాట మాట్లాడకుండా లోపలికి పోయింది.
కొండారెడ్డి లోపలికి వచ్చి నులక మంచం మీద కూర్చొన్నాడు.
''సేద్యం ఎట్లావుంది'' అనడిగాడు కొండారెడ్డి.
''ముందునుయ్యి వెనక గొయ్యి లాగుంది కొండారెడ్డీ. వానలు రావటంలే. వచ్చినా టైంకు పడవు. నీకు తెలీందేముంది. ఈడంతా కరువేగదా! పిలస్తేపలుకేది కరువు. పిలువకపోయినా వస్తాది ఈడకరువు. మా కొడుకేమో వద్దు నాన్నా వ్యవసాయం అంటాడు. భూములమ్మేసి కదిరిలో ఏదన్నా వ్యాపారం పెడదామంటాడు. అదేందిరా తాతల కాలం నుండి వచ్చిన భూమిని అమ్మితే ఎట్లరా! అంటూ భూమినే నమ్ముకొనివుండా. ఈసారి దేవుడు ఏంచేస్తాడో ఏమో!'' అన్నాడు భారంగా వేమారెడ్డి.
''నిజమే నన్నా వస్తావుంటే చూసినాగదా! కేవలం చాలా అధ్వాన్నంగా వుంది. ఇక్కడున్నంతా కరవు నేనెన్నడూచూడలే. పులివెందుల్లో ఇంతవుండదు వేమా!'' అన్నాడు.
మౌనంగా వింటున్నాడు వేమారెడ్డి.
''మీ ఎమ్మెల్యేలు అంతోఇంతో పోరాడుతాండారు. మీకు హంద్రీనీవా నీళ్ళు వస్తాయంటాండారు. సైన్సు సిటి కూడా వస్తాదంటాండారు. అదొస్తే కొన్ని ఉద్యోగాలన్నా వస్తాయిలే''.
ఇంతలో కాఫీ తీసుకొని వచ్చింది రమణమ్మ ''ఏందన్నా వచ్చేది ఉద్యోగాలు'' మొన్నటికి మొన్న అదేదో సైన్సు సిటి అంటాఉండిరి. అదంతా ఒట్టిదంట గదన్నా'' అది ఎత్తపోయిందంటండారు. మా కదిరికి అది వచ్చేదా అయ్యేదా? యానాకొడుకన్నా అడుగుతాంటే కదన్నా'' రమణమ్మ గొంతు కలిపింది వాళ్ళతో.
కాఫీ తాగడం పూర్తి చేసి, ''అప్పుడే అనుకున్నా! ల్యాకుంటే మా పులివెందులోల్లు ఇప్పటికే భూముల్ని కొనేసే వాళ్ళు. కొనలేదంటే ఇది ఎత్తిపోయేదే అని అందరు అంటూ వున్నార్లే''. అన్నాడు కొండారెడ్డి. ''నీకొడుకు చెప్పేదే రైటనిపిస్తాంది వేమా, ఒకసారి ఆలోచించు'' అంటూ లేచి చెప్పులు తొడుక్కుబోయాడు.
''మబ్బులో ఏం పోతావులేన్నా! రాత్రికి వుండి రేపు పోదువులేన్న'' రమణమ్మ ఆప్యాయంగా చెప్పింది.
''లేదమ్మా! మీకు తెలీందేముంది. చానా పన్లున్నాయి. మళ్ళీ వస్తా'' అంటూ చెప్పులు తొడుక్కొని గబాగబా వెళ్ళిపోయాడు.
్జ్జ్జ
బస్సు గాండ్లపెంటలో పోలీసుస్టేషను దగ్గరున్న స్పీడుబ్రేకరును మెల్లిగా దాటుతోంది.
పొద్దున్నే రమణమ్మ పొత్తికడుపులో నొప్పి అని చెప్పింది. అమెను కదిరికి గవర్నమెంటు ఆసుపత్రికి తీసుకుపోయినాడు వేమారెడ్డి. పరీక్షలన్నీ చేసి మందు రాసిచ్చినారు. వచ్చేటప్పుడు డాక్టరు ఏమిచెప్పినాడో ఏమో దిగులుగా వచ్చినాడు.
సాయంత్రం బడినుంచి ఇంటికి రాగానే ''సంధ్యా! నువు రేపట్నించి మీ మామయ్య ఇంట్లో వుండు. రెండురోజులు మీ అమ్మకు కర్నూలు డాక్టరు దగ్గర చూపించాల! అన్నాడు తండ్రి.
సరే అని తలూపింది తను.
ఇంతలో శివ వచ్చినాడు బయట నుంచి.
''శివా! నువు చెప్పినట్లు శెనిక్కాయలు అమ్మేయిరా!'' అన్నాడు వేమారెడ్డి.
శివ ఆశ్చర్యంగా, ప్రశ్నార్థకంగా చూసినాడు.
''మీ అమ్మకు బాగలేదురా! ఆపరేషను చేయాలంట. కర్నూలుకు పోవాలంట. కదిరిలో డాక్టరు చెప్పినాడు. అర్జంటుగా పోవాలంట. గర్భ సంచికి కాన్సరు వచ్చిందంటరా! మీమామ రాజారెడ్డి దగ్గర ఏమన్నా డబ్బు ఉంటాదేమో అడిగొస్తా.'' అంటూ వెళ్ళిపోయాడు.
గంటలో తిరిగొచ్చాడు.
''సంధ్యా నువు మామింట్లో జాగ్రత్తగా ఉండమ్మా! రెండ్రొజుల్లో మళ్ళీ వస్తాము'' ప్రేమగా చెప్పింది అమ్మ.
''శివా! నువు కూడా రారా! ఆపరేషనంటే ఒక మనిషి తోడుండాలిగదా! పోదాంరా!'' తండ్రి చెప్పగానే శివ కూడా బయలుదేరినాడు.
రెండ్రోజులు వారం రోజులయింది. ఈటెస్టులు, ఆటెస్టులు అంటూ వారంరోజులు చేసినారు. ఆఖరుకు వారం కాస్త పదిరోజులైంది. అప్పటికే తెచ్చుకొన్న డబ్బైపోయింది. ఎంతఖర్చయ్యేది డాక్టర్లు చెప్పలేదు. నువ్వీడే వుండు. నేను పల్లెకుపోయి చిన్నరామప్ప దగ్గర డబ్బు ఇప్పించుకొనివస్తా'' అని పోయినాడు తండ్రి.
మరుసటిరోజు సాయంత్రం వచ్చినాడు.
డాక్టర్లు ఆపరేషన్ను చేయాలని చెప్పినారు. రెండు లక్షలవుతుందన్నారు. అది ప్రైవేటు ఆసుపత్రి. అయితే ఆ డాక్టరు ఆపరేషను ప్రభుత్వ ఆసుపత్రిలో చేయిస్తాడు. ఆపరేషను అయినాక మళ్ళీ తన ఆసుపత్రిలో మందులిస్తూ చూసుకుంటాడట. అంతా కలిసి లక్షన్నా కట్టమన్నారు. సరేలే, ప్రాణం మీదకొస్తే తప్పుతుందా? తెచ్చిన డబ్బులు కట్టేసినాడు.
రెండ్రోజుల్లో డిశ్చార్జి చేస్తారనంగా ఊపిరితిత్తుల్లో ఏదో అయింది. శ్వాస పీల్చటం కష్టం అయింది. డాక్టరు నేనేమీ చేయలేనని చేతులెత్తేసినాడు.
ఆమె తుది శ్వాసవిడిచింది.
భార్య మరణించినప్పటి నుంచి వేమారెడ్డికి మనసులో మనసులేదు. ఇంట్లో ఆడతోడు వుంటేనే మగవాడికి ధైర్యం. ఆమె పిల్లలను చూసుకుంటుంది. టయానికి అన్నం చేసిపెడుతుంది. ఏమైనా సమస్యలొస్తే సలహాలిస్తుంటూంది. ఇప్పుడవన్నీలేవు.
కూతురును ఎలా సాకాలా అనుకుంటూ తనలోతాను బాధపడతా ఉన్నాడు వేమారెడ్డి. ఎవరితో మాట్లాడినా సానుభూతి మాటలు వింటున్నాడు. ''ఆయ్యో! వేమా ఎంతపనైపాయ. భగవంతుడు ఆమెను ఇంత తొందరగా తీసుకుపోవాల. దేవుడెప్పుడూ మంచోళ్ళనే ముందు తీసుకుపోతుంటాడు. ఏమిచేస్తాం.'' వేమారెడ్డికి అనుదినం ఎవరోఒకరు సానుభూతి మాటలు వినిపించేవారు.
ఒకరోజు రాత్రి పక్కింటి సిద్దప్ప చేను దగ్గరకు పోతున్నానంటూ కొడుకు శివతో చెప్పి బయలుదేరినాడు.
సంధ్య హోమ్‌వర్క్‌ పూర్తిచేసి, భోంచేసి నిద్రించింది.
శివ ఆ వూరి లైబ్రరీ నుంచి తెచ్చుకున్న సన్నపురెడ్డి వెంకటరామిరెడ్డిరాసిన 'ఒక్క వానచాలు' నవల చదువుతున్నాడు. నిద్రరాగానే పుస్తకం పక్కన పెట్టి నిద్రపోయాడు.
రోజులాగనే తెల్లవారింది. పక్కన మంచం మీద చూస్తే నాన్న లేడు. రాత్రి సిద్దప్ప చేను దగ్గరికి పోయిన నాన్న రాలేదా? లేదా అప్పుడే పొద్దున్నే లేచి బయటకు పోయినాడా! అనుకుంటూ ఇంట్లోబయటా చూచినాడు శివ.
నాన్న కనిపించకపోయేసరికి బయట దూరంగా చెట్టుకింద పండ్లుతోముకుంటున్న సిద్దప్పతో అడిగినాడు.
''సిద్దప్పన్నా! మా నాయన రాత్రి మీచేను దగ్గరికి వచ్చినాడే కనిపించలేదా!''
ఏమోరా! రాత్రి నేను పోలే, నాకొడుకు పోయినాడు. అయినా ఆడచేసే పనేముంది. పక్కన రామిగాని తోట దగ్గర పడుకొనుంటాడేమో చూడు''
గబాగబా సిద్దప్ప చేను దగ్గరకి పోయినాడు. రామిగాడు రొప్పుకుంటూ వస్తూ 'శివన్నా!' 'శివన్నా! మీనాన్న అక్కడ పడిపోయుండాడు'' అని గట్టిగా అరచినాడు.
శివ గుండెలు గుభేలుమన్నాయి. ఏమైంది నాయనకు అంటూ అటువైపు పరుగెత్తాడు. తన తండ్రి ఈ లోకం విడిచినాడు. నోట్లో నురగ వచ్చింది. రామిగాడు చూసి 'ఏదన్నా పురుగు కరిచిందేమో శివన్నా'' అన్నాడు.
దు:ఖం లావాలా ఎగచిమ్మింది శివకు. ఏమిచేయాలో పాలుపోలేదు. తనబతుకు నడిసముద్రంలో విడిచిపోయారిద్దరూ. అందరూ సాయం చేసినారు. దహన సంస్కారాలు అయినాక ఒక నిర్ణయానికొచ్చాడు తన అన్న శివ.
ఒకెకరా మినహా మిగతా భూముల్ని అమ్మేసి కదిరికి పయనమయ్యాడు. అక్కడ మెయన్‌రోడ్డులో బాడుగింట్లో సరుకులంగడి పెట్టుకున్నాడు. సంధ్యను డిగ్రీదాకా చదివించాడు. బిఎడ్‌ పూర్తయ్యాక కర్నూలులో ప్రైవేటు స్కూలులో చేరింది. ఈరోజు మళ్ళీ ఇలావచ్చింది తనవూరుకు.
్జ్జ్జ
కన్నీరు జ్ఞాపకాల వరదలా ఉబికాయి.
ఒక కన్నీటి చుక్క రాలి తనచేతి మీద పడటంతో ఈ లోకంలోకి వచ్చింది సంధ్య. అప్పుడే పిల్లలు టీచర్‌ టీచర్‌ 'తిమ్మమ్మ మర్రిమాను వచ్చింది' అంటూ ఆనందంలో అరుస్తున్నారు.
కళ్ళు తుడుచుకుంటూ బస్సు దిగింది సంధ్య.
అప్పుడే ఆకాశంలో సూర్యుడు తేజోవంతంగా తనకాంతిని వెదజల్లుతున్నాడు. మబ్బు తునకలంతా చెల్లాచెదరయ్యాయి. ఎక్కడో వాన తుంపర్లు పడుతూ మట్టివాసనల మకరందం ముక్కుపుటాల్ని తాకుతోంది. దూరంగా ఆకాశంలో హరివిల్లు ఏర్పడింది.
వేల ఎకరాల్లో పరుచుకున్న ప్రపంచ ప్రసిద్ధిచెందిన 'తిమ్మమ్మ మర్రిమాను' విశాలంగా కరువునేలపై పరుచుకొని వందల సంవత్సరాల కరువుకు సాక్ష్యంగా నిలిచివుంది.
కరువు మేఘం మళ్ళీ అలుముకుంటోందని ఆ పిల్లలకు ఏ మాత్రం తెలీదు, ఒక్క సంధ్యకు తప్ప.