కెపి అశోక్‌ కుమార్‌
97000 00948
ప్రముఖ విమర్శకుడిగా పేరుగాంచిన చందు సుబ్బారావు కవి, కథకుడు, నవలాకారుడు కూడా. చదివింది సైన్స్‌ అయినప్పటికీ, మొదటినుండి చందు సుబ్బారావు సాహిత్యం పట్ల ఎక్కువ ఆసక్తి కనబరిచేవారు. క్రమంగా అతనిలో సాహిత్యాభిలాష పెరగడంతో చివరకు ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయంలో చదువుతున్నప్పుడు తన క్లాసు పుస్తకాలు పక్కనబెట్టి, అక్కడి గ్రంథాలయంలో వున్న తెలుగు సాహిత్యాన్ని అంతా క్షుణ్ణంగా మధించి శోధించాడు. తనపై గురజాడ, శ్రీశ్రీ, గుర్రం జాషువాల ప్రభావం వుందని చెప్పుకునే చందు సుబ్బారావు దాదాపుగా అన్ని సాహిత్య ప్రక్రియల్లో కృషి చేశాడు. కవిత్వం రాశాడు. నలభైకి పైగా కథలు, ఎనిమిది నవలలు, అయిదు విమర్శా గ్రంథాలు వెలువరించారు. విషయ నిపుణుడిగా అతను రాసిన పరిశోధనాత్మక వ్యాసాలు జాతీయ, అంతర్జాతీయ పత్రికల్లో ప్రచురింపబడ్డాయి.
ముప్పయి, నలభై ఏళ్లుగా ఆంధ్రా యూనివర్శిటీతో గల సంబంధం - విద్యార్థిగా, హోస్టరుగా, రీసెర్చి స్కాలర్‌గా, లెక్చరర్‌గా, ప్రొఫెసర్‌గా, డిపార్టుమెంట్‌ హెడ్డుగా చందు సుబ్బారావు అనుభవాలు, అనుభూతులను తమ నవలా రచనలో ఇమిడ్చి, వాటికి శాశ్వతత్త్వం కలిగించారు. ముఖ్యంగా యూనివర్శిటీ విద్యార్థుల కాలేజీ జీవితాన్ని, హాస్టల్‌ జీవితాన్ని, వాళ్ళ ప్రవర్తనలను, మనస్తత్వాలను కళ్లకు కట్టినట్లుగా చిత్రీకరించిన నవలలున్నాయి. హైడ్రాలజీ ప్రొఫెసర్‌గా నేపాల్‌, హంగేరి దేశాల పర్యటనలను చక్కటి యాత్రా నవలలుగా మలచడం విశేషం. పత్రికా రంగంలో చోటుచేసుకున్న అవాంఛనీయ ధోరణులను అందులో 'ఎడిటర్‌' పాత్రను విశ్లేషిస్తూ రాసిన నవల కూడా వుంది.
ప్రాథమిక విద్యావిధానాన్ని నేపథ్యంగా తీసుకుని చందు
సుబ్బారావు రాసిన నవలే 'ఇండియన్‌'. ఇందుకు ప్రభుత్వ పాఠశాలను కేంద్రంగా తీసుకోవడానికి బదులుగా పట్టణంలో పేరుపొందిన ఒక కాన్వెంటు స్కూలును నేపథ్యంగా తీసుకోవడం వల్లనే ఈ నవల వైవిధ్యంగా తయారైంది. అన్ని విషయాల్లో క్రైస్తవులను దూరంగా ఉంచే మనుషులు తమ పిల్లల చదువుల కోసం, మంచి భవిష్యత్తు కోసం కాన్వెంటు చదువులనే కోరుకుంటారు. మంచి బోధన, క్రమశిక్షణ అలవడుతుందని వారి నమ్మకం. వాళ్ళు వసూలు చేసే ఫీజులు, డ్రెస్సులు ఇతర హంగులన్నీ ఉన్నవాళ్ళ కోసమే తప్ప పేదవాళ్ళకు ఇందులో చోటులేదు. ఛైర్మన్‌ కూతురిననే అహంకారంతో పదవ తరగతిలోని శైలజ, పొగరుమోతుతనంతో శరత్‌ క్రమశిక్షణను ఉల్లంఘించడానికి ప్రమత్నిస్తారు. ఆ కాన్వెంటులో క్రమశిక్షణకు మారుపేరైన పి.డి.మైకెల్‌, శైలజను నిలదీయడంతో ఆమె అవమానంగా భావించి ఛైర్మన్‌కు చెప్పగా, అతను వచ్చి స్కూల్లో మైకెల్‌పై చేయి చేసుకుంటాడు. దాంతో శైలజకు టి.సి. ఇచ్చి పంపించారని తెలిసి మైకెల్‌, శైలజను తీసుకువచ్చి ప్రిన్సిపల్‌ను బతిమాలి తిరిగి సీటు ఇప్పిస్తాడు. ఫీజు కట్టలేక శరత్‌ బడికి రావడం లేదని తెలిసి తన సొంత డబ్బు ఇచ్చి ఆదుకుంటాడు. ఆడపిల్లలను అల్లరి చేసే రౌడీలకు మైకెల్‌ తగిన బుద్ధి చెప్పడంతో వారు సమయం కోసం ఎదురుచూసి రిపబ్లిక్‌ డే సంబరాల్లో కరెంట్‌ తీసేసి నానా గలాటా సృష్టిస్తారు. కలెక్టర్‌ క్రమశిక్షణా చర్యగా మైకెల్‌ను సస్పెండ్‌ చేస్తాడు. శరత్‌ తండ్రి హెడ్‌ కానిస్టేబుల్‌ సహాయంతో ఆ గూండాలను పట్టుకుంటారు. ప్రిన్సిపల్‌ మైకెల్‌ను బెంగుళూరు బ్రాంచికి పంపుతూ, మైకెల్‌ను గాఢంగా ప్రేమించే దేవిని అతనికిచ్చి పెళ్ళి చేయడానికి నిశ్చయిస్తారు. అందరూ వీడ్కోలు చెబుతుండగా మైకెల్‌ బెంగళూరు వెళ్ళడంతో నవల ముగుస్తుంది. అమాయకుడు, అందగాడు, వృత్తికే అంకితమైన పి.డి. మాష్టారు మైకెల్‌ - అతడ్ని అమితంగా ఆరాధించే దేవీ టీచరు, గాసిప్స్‌ ప్రచారం చేసే వెంకట్రావు, మేరీ టీచర్‌ వెనకాల పడుతుంటాడు. శ్రీనివాసాచారి మాష్టారు అక్రమ సంతానమే మేరీ అని ఎవరికీ తెలియకుండా జాగ్రత్తపడతాడు. విద్యార్ధులను, సిబ్బందిని ఆత్మీయంగా చూసుకునే ప్రిన్సిపల్‌ మిరండా, స్టాఫ్‌కు, ప్రిన్సిపల్‌కు మధ్య వారధిగా నిలిచిన వైస్‌ ప్రిన్సిపల్‌ జార్జిరెడ్డి కలిసి ఆ స్కూల్‌ను బాధ్యతాయుతంగా నిర్వహిస్తుంటారు. ప్రతి స్కూల్లో బోధనా సిబ్బంది మధ్య వుండే అపార్ధాలు, అనుమానాలు, ఆప్యాయతలు వేధింపులు ఈ కాన్వెంట్‌ స్టాఫ్‌లో కూడా కనిపిస్తాయి. చివర్లో వెంకట్రావు దుర్మార్గం బయటపడి అతను మారిపోవడం, శ్రీనివాసాచారి తన కూతురు రహస్యాన్ని ప్రిన్సిపల్‌కు తెలియజేసి క్షమార్పణ కోరడం, దేవి మనసెరిగి ప్రిన్సిపల్‌ ఆమెకు మైకెల్‌తో పెళ్లి నిశ్చయించడం ఇందులో చూడవచ్చు. ఇందులో విద్యార్ధినీ విద్యార్ధులు కౌమార ప్రాయంలో వారిలో పొడచూపే ఆకర్షణలు, ఆసక్తులు ధ్రిల్లింగ్‌గా వుండి వాటిని ఎంజారు చేయాలనే మనస్తత్వం వున్నా, స్కూల్‌ డిసిప్లిన్‌కు లంగి, బుద్ధిగా వుండడాన్ని చాలా చక్కగా చూపించారు. ఈరోజు అంతా కాన్వెంటు చదువులకోసం ఎగబడటానికి కారణం ప్రభుత్వ పాఠశాలలన్నీ రోజురోజుకు నాసిరకంగా తయారు కావడమేనని తేల్చడం, చదువుకోవడంలో, విజ్ఞానం ఆర్జించడంలో మీడియం ప్రసక్తి అవసరమని వివరించిన విధానం బాగుంది.
యూనివర్శిటీ జీవితం ఎంత అందంగా, ఆకర్షణీయంగా వుంటుందో ''అచంచలం'' నవలలో వివరించారు. మగపిల్లల హాస్టల్లో, ఆడపిల్లల హాస్టల్లో వారు ఎలా ప్రవర్తిస్తారో ఎలా ఆలోచిస్తారో చెబుతారు. కాలేజికి కాలక్షేపానికి వచ్చేవారు వుంటారు. చదువుల కోసమే వచ్చేవారు వుంటారు. అసూయతో ఆత్మన్యూనతతో బాధపడేవారుంటారు. నిబద్ధతతో, ఒక ఆశయంతో చదువులు కొనసాగించే వారుంటారు. మరికొంతమంది అవకాశవాదులుగా, అనుచరులుగా మారిపోవడానికి సిద్ధంగా వుంటారు. అమ్మాయిల్ని ఆకర్షించడానికి, అందర్నీ హడలగొట్టడానికి తమ హీరోయిజాన్ని ప్రదర్నించే వాళ్ళుంటారు. రకరకాల మనస్తత్వాలు గల విద్యార్ధులను, వారి వారి డిపార్ట్‌మెంట్ల నేపథ్యంలో వారి ఆలోచనా విధానాన్ని వివరిస్తారు. ఇవే కాకుండా యువతీ యువకుల మధ్య ఏర్పడే ఆకర్షణ, ప్రేమలు, విరోధాలు, ఎగ్జిబిషనిజం, హిపోక్రసీని చాలా చక్కగా పట్టుకున్నారు. క్యాంపస్‌, క్యాంటీన్‌, లైబ్రరీ, హాస్టల్‌, బీచ్‌, థియేటర్లు వారు నిరంతరం సందర్శించే ప్రాంతాలు. ఎన్నికలు విద్యార్ధులను వైరి వర్గాలుగా చీలుస్తాయి. ఈ నవలలో ప్రధాన పాత్రధారిణి 'ఏడు వారాల నగలు' అనే నిక్‌నేమ్‌ గల అరుణ నిర్భయంగా తిరగడం, అబ్బాయిలతో చనువుగా చొరవగా కలిసి వుండటం, తన భావాలను, అభిప్రాయాలను నిష్కర్షగా వెల్లడించడం.. ఇవన్నీ ఆడవాళ్ళలో అసూయను, మగవాళ్ళలో ఆరాధనా భావాన్ని కలుగజేస్తాయి. కాలేజిలో తన హోదాను ప్రదర్శించే సుందరం, కమల, మహేష్‌, సుల్తానా, సురేష్‌, అరుణ మావయ్య కార్మిక నాయకుడైన చక్రవర్తి, వార్డెన్‌ సూర్యకుమారి, సుబ్బారావు, భాస్కరం లాంటి ఆలోచనాపరులు - వీళ్ళందరి జీవితాల్ని, వాళ్ళ మనస్తత్వాల్ని, ప్రవర్తలను వివరంగా ఆసక్తికరంగా ఇందులో చిత్రీకరించారు. ఇందులో ఫ్యాక్టరీ క్లబ్‌ పేరిట వున్న స్టాఫ్‌రూంలో అధ్యాపకుల ధోరణి, ప్రవర్తన, వారి రాజకీయాలు, విద్యార్థుల పట్ల వారి అభిప్రాయాలను, సంకుచిత ధోరణులను కూడా ఇందులో తెలియజేశారు. క్లాసులు, పరీక్షలు తప్ప మొత్తం యూనివర్శిటీ జీవితాన్ని యథాతథంగా ఇందులో చూపగలగడంలో రచయిత చక్కని ప్రతిభ కనబరిచారు.
హాస్టల్‌ విద్యార్థుల జీవనాన్ని, వారి ఆలోచనా విధానాన్ని, వారి సరదాలు - సరాగాలను అత్యంత సహజంగా చిత్రీకరించిన నవల ''అగ్గిపుల్లలు''. చదువు మీదకంటే ఎంజారు చేయడం కోసమే యూనివర్శిటీలో చేరే శేఖరం లాంటి విద్యార్థులు వున్నారు. ఇక పాలిటిక్స్‌్‌ చదివే శాస్త్రికి అంతా రాజకీయమే. 'లా' చదివే వెంకట్రావు మంచి చదువరి. ప్రతి విషయాన్ని క్షుణ్ణంగా చర్చించిగాని వదలడు. ఇంకా సంగీతం పిచ్చి వున్న బుచ్చిబాబు, బాడీ బిల్డర్‌ రామం, క్రికెట్‌ ఆడే కిరణ్‌కుమార్‌ లాంటి విద్యార్థులు వున్నారు. ఏదో ఒక దాంట్లో ప్రవేశం వున్న విద్యార్థులు ఇటు హాస్టల్లో అటు యూనివర్శిటీల్లో ముఖ్యంగా విద్యార్థినుల్లో ప్రత్యేక గుర్తింపునకు నోచుకుంటారు. వారితోపాటు ఏ ప్రత్యేకతలూ లేని ప్రసాదం లాంటి యావరేజ్‌ స్టూడెంట్స్‌ కూడా వుంటారు. డబ్బు, పర్సనాల్టీ, చొరవ లేని ప్రసాద్‌లాంటి వాళ్లు శేఖర్‌ విచ్చలవిడితనాన్ని, నిర్లక్ష్యాన్ని చూసి ఆత్మమ్యానతకు లోనవుతారు. అమ్మాయిల గురించి మాట్లాడుకోవడం, అమ్మాయిలతో మాట్లాడాలనుకోవడం, పరిచయాన్ని స్నేహంగా మార్చుకొని లేడీస్‌ హాస్టళ్లకు వెళ్ళడం, వాళ్ళతో సినిమాలు, షికార్లు అంతా ఒక రంగుల కలలా తయారవుతుంది. సెమిస్టర్‌ సిస్టమ్‌ను తీసేయాలని విద్యార్థులంతా నిరవధిక సమ్మెకు పిలుపునిస్తారు. సమ్మె పేరుతో చదువులకు ఆటంకం కలుగుతుందనో, క్లాసుల బారుకాట్‌ అనవసరమనడంతో వివాదం చెలరేగుతుంది. విద్యార్థులు రెండు వర్గాలుగా విడిపోయి కొట్టుకుంటారు. శేఖర్‌, శాస్త్రి తరపున నిలిచి వెంకట్రావు, డేవిడ్‌ను కొడతాడు. క్యాంపస్‌లో శాంతిభద్రతల దృష్ట్యా 15 రోజులపాటు కాలేజీలను మూసివేస్తారు. మెస్‌ కూడా మూసివేయడంతో విద్యార్థులంతా తమ స్వస్థలాలకు వెళ్ళిపోతారు. రైలులో లలిత, ప్రసాదం కలుసుకున్నప్పుడు శేఖర్‌, సుధ అక్కడే వుండిపోయారని తెలుస్తుంది. శేఖర్‌, సుధను బార్సు హాస్టల్‌కు తీసుకురావడం, ఆమెతో గడపడం అందరికీ తెలిసిపోతుంది. సుధ, శేఖరంతో రెండు రోజులు సింహాచలం వెళ్ళడం హాస్టల్‌ అంతా గుప్పుమంటుంది. వార్డెన్‌ నిలదీయడంతో ఆత్మాభిమానంతో సుధారాణి ఆత్మాహత్యా ప్రయత్నం చేస్తుంది. దాంతో ఆమె తల్లిదండ్రులు వచ్చి, చదువు మాన్పించి ఇంటికి తీసుకెళతారు. దాంతో క్రుంగిపోయిన శేఖరం పరీక్షలకు ప్రిపేర్‌ కూడా కాలేకపోవడంతో, పరీక్షలు రాయలేక ఇంటికి వెళ్ళిపోతాడు. వాళ్ళ సంగతి తెలిసిన పెద్దవాళ్లు సుధ, శేఖరం పెళ్ళి నిశ్చయం చేస్తారు. వాళ్ళ మేనమామ ఫ్యాక్టరీలో మేనేజర్‌గా పనిచేయడానికి ఒప్పుకుంటాడు. ప్రసాదం పరీక్షలు బాగా రాయాలని, క్లాసు తెచ్చుకుంటే తమ కాలేజీలోనే హిస్టరీ లెక్చరర్‌గా వేయిస్తానని మాటిస్తాడు. లలితను పెండ్లి చేసుకుంటే బాగుంటుందని సూచిస్తాడు. శేఖరం - వెంకట్రావు, డేవిడ్‌కు క్షమాపణలు అందజేయడంతో ఇప్పుడంతా కాలేజ్‌, హాస్టల్లో గడపిన రోజులన్నీ జ్ఞాపకం వస్తున్నాయని బెంగటిల్లుతారు. పరీక్షలు రాసిన విద్యార్థులు అన్నింటినీ వదిలేసి తమ మధురానుభూతులను నెమరువేసుకుంటూ ఇళ్ళకు వెళ్ళిపోతారు.
యూనివర్శిటి కాలేజీలు వేసవి సెలవులనంతరం తెరిచిన తర్వాత పట్టుమని పదిహేను రోజులు కూడా పనిచేయలేదు. అంతలో యూనియన్‌ ఎలక్షన్లు. వాటి తర్వాత హాస్టల్‌ యూనియన్‌ ఎన్నికలు. ఆ తర్వాత ఆటల పోటీలు. ఆపైన వారం రోజులకు రీ సెమిస్టర్‌ గొడవలు, కొట్లాటలు. ఇందులో విద్యార్థులకు చదువులు తప్ప రాజకీయాలు, వినోదాలతోనే కాలం గడిచిపోతుంది.
యూనివర్శిటీిల్లో రిసెర్చి పేరిట జరిగే తతంగం, రిసెర్చి స్కాలర్ల అగచాట్లు, డిపార్ట్‌మెంట్‌ రాజకీయాలను రచయిత 'శాస్త్రీయం'గా తెలియజేశారు. 'రీసెర్చి అంటే బానిసత్వం. రీసెర్చి చెయ్యడమంటే మనసు చంపుకోవడమే. వాడికి రీసెర్చి పూర్తయిందంటే, పూర్తిగా జీవచ్ఛవం అయ్యాడన్నమాట. డాక్టరేట్‌ డిగ్రీ వచ్చిందంటే కట్టు బానిసత్వంలోకి ఈడ్చివేయ బడ్డాడన్నమాట' అనే భావనలు, భయాలు విద్యార్థిలోకంలో ప్రచారంలో ఉంటూనే ఉంటాయి. ఇందులోని నిజానిజాలను నిగ్గుతేల్చడానికి చేసిన మంచి ప్రయత్నమే ఈ నవల. టాపిక్‌ ఎంపిక, సమాచార సేకరణ, పరిశోధనా పద్ధతులు, చివరకు ఏం చేయాలో, ఏం రాయాలో కూడా గైడ్‌, హెడ్‌లే నిర్దేశిస్తారు. వాళ్ళ అజ్ఞానాన్ని, మూర్ఖత్వాన్ని రీసెర్చి స్కాలర్ల మీద రుద్దుతారు. వాళ్ళ పాట వినకపోయినా, ఎదిరించినా రీసెర్చి పూర్తి కాదు. పూర్తయినా ఓకే కాదు. వాడ్ని ముప్పుతిప్పలు పెట్టి ఎందుకూ పనికిరాకుండా చేస్తారు. తమ తెలివితేటలను మరుగు పరుచుకుని, వారికి బానిసలా పడివున్న వాళ్ళకే పట్టాలు, ఉద్యోగాలు దొరుకుతాయి. తెలివైన రీసెర్చి స్కాలర్లను అస్సలు భరించలేరు. వాడ్ని ఎలాగైనా తరిమేయాలని కంకణం కట్టుకుంటారు. కుల, మత, ప్రాంత జెండర్ల పరంగా ఆలోచించి తమ వారిని పైకెత్తడం, వాళ్ళకు అవకాశాలు కలిగించడం మామూలైపోయింది. ముఖ్యంగా ఈ నవలలో తెలుగు విభాగాన్ని కేంద్రంగా తీసుకుని, రీసెర్చి పేరిట జరిగే భాగోతాన్ని బట్టబయలు చేశారు. డిపార్టుమెంట్‌లో బాగా చదివిన పండితులు, పరిశోధకులు అన్నమాటే గాని వెన్నెముక లేని జీవుల్లా ప్రవర్తిస్తారు. ప్రజలకందని ఎత్తున ఏదో పలవరిస్తుం టారు. ఉపాధ్యాయులు పుస్తకాల్లో పుట్టి, పుస్తకాల్లో పెరిగి, పుస్తకాల్లోనే వుండిపోతారనిపిస్తుంది. అంతా కృత్రిమ ప్రపంచం లా వుంటుంది. ఇందులో పాండిత్యం కలిగి సంప్రదాయవాదిగా, లౌక్యం తెలియకుండా ముక్కుసూటిగా పోయిన పార్వతీశ్వర శాస్త్రి అనే రీసెర్చి స్కాలర్‌ ఎదుర్కొన్న సంఘటనలు, అనుభవాలు అతని జీవితంలో, వ్యక్తిత్వంలో తెచ్చిన మార్పులను ఇందులో ఆసక్తిగా మలిచారు. సాంప్రదాయ వాదులు, అభ్యుదయవాదులు విద్యార్థుల్లో వున్నప్పటికీ, వారు కొట్టుకోకుండా కలిసి వుండటం విశేషం.
'హిమపుత్రి' ఒక భగ ప్రేమికుడి కథ. ఆంధ్ర యూనివర్శిటీ లో జియాలజీ చదవడానికి వచ్చిన నేపాల్‌ యువతి కృష్ణసుధ ఆకర్షణకు పడిపోతాడు ప్రకాశరావు. ఎల్లవేళలా ఆమెకు తోడుగా వుంటూ, ఆమె ఒంటరితనాన్ని పోగొడుతూ తన ఆరాధనా భావాన్ని వ్యక్తపరిచే ప్రకాశరావు పట్ల ఆమెకున్నది అభిమానం, కృతజ్ఞత తప్ప ఇంకేమీ లేదు. నిలదీసిన ప్రకాశ రావుతో తాము నేపాల్‌ రాజవంశీకురాలినని, సామాన్యులతో ఎలాంటి సంబంధాలు పెంచుకోకూడదని, ప్రేమలాంటి భావనలను దగ్గరికి రానివ్వ కూడదని ఖరాఖండిగా చెబుతుం ది. ప్రకాశరావు ప్రేమను గుర్తించి తనను తను అర్పించుకోవడానికి సిద్ధపడినా, ఆమెపట్ల తనకున్నది పవిత్ర ప్రేమయనే దేహవాంఛ కాదని ఆమెను తృణీకరిస్తాడు. కోర్సు అయిపోయిన తర్వాత ఎవరి దారిన వారు వెళ్ళిపోతారు. ప్రకాశరావు తండ్రి చెప్పిన సంబంధం చేసుకుని, యూని వర్శిటీలో రీసెర్చి పూర్తిచేసుకుని ప్రొఫెసర్‌గా చేరతాడు.
కాలం గడుస్తున్నా ప్రకాశరావు మనసులోంచి కృష్ణసుధ చెరిగిపోలేదు. అతను ఎన్ని ఉత్తరాలు రాసినా సమాధానం ఉండదు. ఒకసారి అనుకోకుండా ప్రకాశరావును మిగతా ఇద్దరు ప్రొఫెసర్లతో కలిపి, ఖాట్మండులో జరిగే అంతర్జాతీయ సెమినార్‌కు పంపిస్తారు. ముగ్గురు ప్రొఫెసర్లు తమ భార్యలతో ఖాట్మండుకు బయల్దేరతారు. ప్రకాశరావుకు ఎలాగైనా కృష్ణసుధను కలవాలనే కోరిక అతడ్ని స్థిమితంగా వుండకుండా చేస్తుంది. కృష్ణసుధ నేపాల్‌ రాజు గారి ప్రత్యేక రక్షణాధికారి, పోలీసు డైరెక్టర్‌ జనరల్‌ నారాయణ ఖరేల్‌ భార్య అని, వాళ్ళు రాజాంతపురంలోనే వుంటారని, వారిద్దరి పిల్లలు అమెరికాలో చదువుతున్నారని, ప్రస్తుతం కృష్ణసుధ, భర్తతో జపాన్‌ యువ రాజు పట్టాభిషేకానికి టోక్యో వెళ్ళారనే సంగతి తెలుస్తుంది. ప్రకాశరావు ఖాట్మండుకు వచ్చిన సంగతి తెలుసుకుని కృష్ణసుధ టోక్యో నుంచి వెంటనే తిరిగివస్తుంది. అతడ్ని ఆప్యాయంగా కలుసుకుని కాలేజి ముచ్చట్లు, తమ ప్రేమ సంగతులను నెమరేసుకుంటారు. ఆమె జీవితం ఏమంత సుఖంగా లేదని ప్రకాశరావు గుర్తిస్తాడు. ఆమె ఇచ్చిన వీడ్కోలు విందులో, ఆమె హృదయంలో తనకు ఒక స్థానముందనే విషయాన్ని గమనించి నా, ఎవరి కుటుంబ బంధనాల్లో వారు చిక్కుకుపోవడం వల్ల ఒక విధమైన నిస్సహాయత, దాని వెనుక తొణికిసలాడే వారి ప్రేమ మన మనసులను కదలిస్తాయి. 'ఈ స్వప్నం కొద్ది నిముషాల్లో కరిగిపోతుంది. కృష్ణమాయ విడి పోతుంది. శాశ్వత ఏకాంతంలోకి హృదయం మరలిపోతుంది. ఇది అనిత్యం. ఈ కలయిక అశాశ్వతం. నిరక్షణే సత్యం. ఆరాధనే మనిషికి స్థిర సౌందర్యం. బాధే సౌఖ్యమయం' అన్న ప్రకాశరావు ఆలోచన లతో, వారి తిరుగు ప్రయాణంతో ఈ నవల ముగుస్తుంది. ప్రేమ అంటే ఏమిటి? ప్రేమికుల మనస్తత్త్వాలను, ఒక భగ ప్రేమికుడి అంతరంగాన్ని అద్భుతంగా చిత్రీకరించిన ఈ నవల, ప్రేమ అంటే రెండు దేహాలను సంబంధించినది కాదు. రెండు మనసులకు సంబంధించినదని తెలియజేస్తుంది. దీన్నే పవిత్ర ప్రేమ అనో, అమలిన శృంగారమనో రకరకాలుగా చెప్పు కోవచ్చు. ఈ నవల చదివిన వారికి 'వలపెరుంగక బ్రతికి మురిసే కన్నా, వలచి విఫలమొంది విలపించుటయే మేలురా' అనే బసవరాజు అప్పారావు కవిత జ్ఞాపకం రావడంలో ఆశ్చర్యమేమున్నది?
'ఎరికా' ఒక మంచి యాత్రా నవల. హైడ్రాలజీ డిపార్ట్‌ మెంటులో పనిచేసే ప్రకాశరావు విదేశీయాత్రలు చేయాలని ఉవ్విళ్ళూరుతుంటాడు. అదే డిపార్ట్‌మెంటల్‌ ట్రైనింగ్‌ కింద సహోద్యోగులు అన్ని విదేశాల పట్ల మక్కువ చూపితే, ప్రకాశరావు మాత్రం సోషలిస్టు దేశాలనే ఎంపిక చేసుకోవడం వల్ల అతనికి ఓ పట్టాన విదేశీ ప్రయాణ అవకాశం దొరకదు. చివరకు హంగేరీ వెళ్ళటానికి అనుమతి రాగా ఎగిరి గంతేసి ప్రయాణం కడతాడు. అదొక చలి దేశమని తెలియక, సరియైన దుస్తులు తీసుకురాకపోవడంతో, అక్కడి వాతావరణ పరిస్థితులకు అడ్జస్టు కాలేక దెబ్బతింటాడు. ఎయిర్‌పోర్ట్‌లో రిసీవ్‌ చేసుకున్న ఇంటర్‌ప్రిటర్‌ ఎరికా, అతనికి వసతి కల్పించిన లాండ్‌లేడీ మార్గరెట్‌ సాహచర్యంతో కోలుకుంటాడు. హంగేరీలోని భారతీ యుల్ని కలుసుకుంటాడు. అక్కడి మనుషులతో పరిచయాలు, వాళ్ళ మనస్తత్వాలు, ప్రవర్తన, వాళ్ళతో స్నేహాలు, ప్రేమలు, ఆప్యాయతలు, విందులు, విలాసాలు అన్నీ కలిపి జీవితంలో మరిచిపోలేని విధంగా కొన్ని మధురానుభూతుల్ని మిగులుస్తాయి. కల్లాకపటం లేకుండా ఓపెన్‌గా హాస్యంగా మాట్లాడే మార్గరెట్‌, గైడ్‌గా వ్యవహరించిన ఎరికా చెరగని ముద్ర వేస్తారు. ఏదైనా కొత్త ప్రదేశంలో కొత్తవాళ్ళు చేసిన సహాయాలు, వారి పరిచయాలను ఆత్మీయతగా మలచుకుని ప్రేమభావన ఏర్పరచుకునే ప్రకాశరావు లాంటివాళ్లు, సెంటిమెంటల్‌ ఫూల్‌గా కనిపిస్తారు వాళ్ళ దృష్టికి. ఈ నవల చదువుతుంటే ప్రకాశరావు తో కలిసి మనమంతా హంగేరీ తిరిగి వచ్చినట్లుగా అనుభూతి చెందుతాం. నిజానికి ఈ ట్రావెలింగ్‌ను యాత్రా నవలగా తీర్చిదిద్దిన విధానం చాలా బాగుంది.
పత్రికారంగంలో వస్తున్న మార్పులు, పెడధోరణులను 'ఎడిటర్‌' నవల చిత్రీకరించింది. ఒకప్పుడు సామాజిక సేవలో భాగంగా పత్రికలు నెలకొల్పిన వారున్నారు. తాము నమ్మిన ఆశయాలు, విలువలకు అంకితమైన సంపాదకులున్నారు. కాలం మారింది. డబ్బు సంపాదనే ముఖ్యంగా పత్రిక సర్క్యులేషనే విజయంగా భావించే పత్రికా యజమానుల దృష్టిలో సంపాదకులకు విలువే లేదు. పత్రిక సర్క్యులేషన్‌ పెంచడానికి నీచాభిరుచులను రేకెత్తించే సాహిత్యాన్ని ప్రచురించడానికి పత్రికలన్నీ పోటాపోటీగా తయారవుతుంటే, విలువలు అంటూ పాకులాడేవాళ్ళకు పత్రికా రంగంలో స్థానం లేకుండా పోతున్నది. మారిన కాలంలో మారుతున్న పాఠకుల అభిరుచులు, పత్రికల మధ్య పోటీ, రచయితల దిగజారుడు తనం, కవుల అసూయ, పత్రిక నిర్వహణలో యజమానుల జోక్యం, సర్క్యులేషన్‌ పెంచమని సంపాదకులపై ఒత్తిడి, కాపీ రచయితలు, పరిశోధనాత్మకమైన జర్నలిజం, ఆశ్రిత పక్షపాతం వల్ల అసమర్థుల చేరిక.. ఇలాంటి పరిస్థితులను వివరించాలను కునే నిబద్ధత గల సంపాదకులు - వీటన్నింటినీ చిత్రీకరించడం ద్వారా రచయిత నేటి పత్రికా రంగంలో చోటు చేసుకుంటున్న అవాంఛనీయ ధోరణులను పాఠకులకు తెలియజేయగలిగారు. ఇందులో సంపాదకుడైన భాస్కర్‌ వివాహ వైఫల్యం, అతని ఒంటరి జీవితం, అతని పట్ల ఆకర్షితురాలైన ఉప సంపాదకు రాలు జ్యోతి ప్రేమ చివరకు ఫలించి వివాహంతో ఈ 'ఎడిటర్‌' నవల సుఖాంతమవుతోంది.
ఒక విషయాన్ని సమస్యగా మార్చి, ఆ సమస్య పరిష్కారం కోసం చేసిన అన్వేషణ 'రెండు ప్రశ్నలు' నవలగా పరిణమిం చింది. ఆహార నిద్రా భయ మైథునాలు ప్రాణికి సహజ ధర్మాలు. ఎటచ్చి మనిషికున్న ఆలోచనాశక్తి మనిషిని, జంతువు నుంచి వేరుచేస్తున్నది. సామాజిక కట్టుబాట్ల వెలుగులు ఈ సహజ ధర్మాలను మనిషి తనను తానుగా నియత్రించుకున్నాడు. అలాగే చతుర్విధ పురుషార్ధాల్లో కామం ఒకటిగా వర్గీకరించిన పూర్వులు 'కామిగాని వాడు మోక్షగామి గాడు' అని నిర్ధారించిన సంగతి మనకు తెలిసిందే.
అన్నం ప్రాణాధారం నిజమే అన్నం కోసం నానా అగచాట్లు పడ్డట్లే, అబద్దాలాడినట్లే, అష్టకష్టాలు భరించినట్లే 'దాని' కోసం కూడా ప్రతి మనిషి తాపత్రయపడతాడు. క్షుణ్ణంగా ఇదే భాస్కరం కథల్లో ఇతివృత్తం. ఈ కాలంలోనైనా, ఏ కాలంలోనైనా శృంగారానికి నీతులు, పరిమితులు విధిస్తూనే ఉన్నారు. ఈ నియమాల్ని త్రోసిరాజని హాయిగా బతికేస్తున్న వాళ్ళు ఎందరో వున్నారని భాస్కరం వాదన. సిద్ధాంతరీత్యా తన కాలనీలో ఉత్తమ మేధావిగా, రచయితగా చెలామణి అవుతున్న భాస్కరం తన భార్యతో, పొరుగువాళ్ళతో, ఆఫీసులో తాను రాసిన బూతు కథల మీద చర్చ జరిపి, వాళ్ళ ప్రతిస్పందనలు తెలుసు కోవడానికి, వారిని ఇబ్బంది పెట్టడానికి కూడా వెనుదీయడు. శృంగార జీవితంలో పవిత్రమూ, రహస్యమూ ఏమీలేవు అని వాదించే భాస్కరం ఆలోచనలు, వెంపర్లాటను చూసి అతని భార్య, సెక్స్‌ మానియాక్‌ అని ఈసడించుకున్నా పట్టించుకోడు సరికదా.. చలంతో పోల్చుకుని సంతృప్తి పడతాడు. భాస్కరానికి ఫ్రాయిడ్‌ థియరీని పరీక్షించాలని, శృంగారం పట్ల మానవ మనస్తత్వాలను అధ్యయనం చేయాలని ఒకటే తపన. నిజానికి భాస్కరం ఆలోచనల వెనుక ఉన్నదేమిటి? భాస్కరం భార్య వేసిన 'రెండు ప్రశ్నలు' ద్వారా భాస్కరం కథావస్తువు కోసం ప్రయత్నా లు చేస్తున్నాడా? లేక తెలివిగా ఎదుటి వాళ్ళను లొంగదీసు కోవాలనుకుంటున్నాడా? అనే విషయాన్ని పాఠకుడే తేల్చు కోవాలి.
తెలుగులో విద్యా విధానం మీద వచ్చిన నవలలు చాలా తక్కువ. చందు సుబ్బారావు రాసిన 'ఇండియన్‌' నవల సెకండరీ విద్యా విధానం మీద వచ్చినప్పటికీ, ప్రతేక్యంగా ప్రైవేట్‌ స్కూలును నేపథ్యంగా తీసుకుని వివరించడం బాగా వచ్చింది. యూనివర్శిటీ జీవితం మీద నవీన్‌ 'అంపశయ్య', కేశవరెడ్డి 'సిటీ బ్యూటిఫుల్‌', సురేశ్‌ 'ది యూనివర్శిటీ' లాంటి నవలలు వచ్చాయి. వీటన్నింటికంటే మొదట ఆంధ్రా యూనివర్శిటీని నేపథ్యంగా తీసుకొని రాసిన నవల వినుకొండ నాగరాజు గారి 'ఎంత దూరం'. దాని తర్వాత ఆంధ్రా యూనివర్శిటీని నేపథ్యంగా కేంద్రంగా తీసుకుని చందు సుబ్బారావు 'అచంచలం', 'అగ్గిపుల్లలు', 'శాస్త్రీయం' అనే నవలలు రాయడం అభినందించదగ్గ విషయం. ఒక విద్యార్థిగా, హాస్టలర్‌గా, రీసెర్చి స్కాలర్‌గా తన అనుభావాలు, జ్ఞాపకాలను ఈ నవలల ద్వారా తెలియజేశారు. అదే విద్యార్థి లెక్చరర్‌గా, ప్రొఫెసర్‌గా, డిపార్టు మెంట్‌ హెడ్‌గా ఎదిగిన క్రమాన్ని, వారి అనుభావాలను 'ఎరికా', 'హిమపుత్రి' నవలలు వివరిస్తాయి. ఈ నవలలన్నీ ఒకవిధంగా చందు సుబ్బారావు ఆత్మ కథాత్మాక నవలలే. అందుకే ఈ నవలలు అత్యంత సహజంగా తయారయ్యాయి. ప్రొఫెసర్‌గా తాను చేసిన విదేశీ ప్రయాణాలను ట్రావెలింగ్‌లో రాయకుండా, వాటికి నవలా రూపాన్ని కల్పించడం ద్వారా వాటిని మరింత ప్రయోజనకరంగా, ఆసక్తికరంగా తీర్చిదిద్దారు. సర్క్యులేషన్‌ పెంచుకోవాలనే యావతో విలువలకు తిలోదకాలిచ్చి, చౌకబారు ధోరణులను పెంచి పోషించిన ప్రతికాధిపతులు, 'ఎడిటర్‌'ల బండారాన్ని బయటపెట్టారు. సెక్స్‌ చుట్టూ తిరిగే దాగుడుమూతలాటను 'రెండు ప్రశ్నలు' బయటపెడుతుంది. చలం సిద్ధాంతాలను మళ్ళీ పరీక్షకు పెట్టిన ఈ నవల మనల్ని ఆలోచింపచేస్తుంది. ఏ నవలను రాసినా వాటికి సరిపడా సరైన విషయాన్ని సేకరించి, విశ్లేషించి ఆ నవలలను అత్యంత సహజంగా, ఆకర్షణీయంగా తీర్చిదిద్దడంలో చందు సుబ్బారావు చూపిన నేర్పు ప్రశంసనీయం.