శృంగవరపు రచన
87907 39123
కవిత్వంలో కవి పుడతాడా? కవి నుంచి కవిత్వం జన్మిస్తుందా? ఆలోచనల విస్పోటనం ఆలోచించే మెదడును అతలాకుతలం చేస్తుంటే కవిత్వమనే స్థితి మనిషిలో కవి జన్మించేలా చేస్తుంది అనుకుంటా. అలా ఉండిపోవడం, తన అక్షరాల్లో తన భావోద్వేగాలను ఒంపుకుంటూ, కవి జన్మను నింపుకోవడం ఎంత కష్టమో వివిధ భావ భారాన్ని కవిగా కవిత్వపు వాడిలో నింపే ఆ మొదటి మనిషిలోని రెండో మనిషిగా మారిన కవికే తెలుసేమో! భావానికి, ఘటనకు స్పందన కవిత్వం కాదు! కానీ ఆ భావానికి, ఘటనకు ఉన్న పరిణామ, నాగరిక, చరిత్ర దశలను గమనిస్తూ, ఈ భావం-ఘటన రూపొందిన క్రమాన్ని అర్థం చేసుకున్న లోతులతో స్పందనను సమన్వయం చేసేదే కవిత్వం కావచ్చు! కటుకోఝ్వల ఆనందాచారి గారి 'ఇక ఇప్పుడు...' కవిత్వంలో ఆ లోతుగా స్పందించే తీరు ఉంది. భావోద్వేగాలకు సరిపోయే పదాల కూర్పు ఉంది. బాధను, దుఃఖాన్ని, నిరీక్షణను, అసహనాన్ని, ఆవేశాన్ని, శూన్యతను, ప్రతిఘటనను స్పష్టం చేయగల భావ స్పష్టతను దృఢం చేసే సందర్భ సమన్వయం, భాషపై పట్టు ఉన్నాయి. భాషా సౌందర్యం కవిత్వానికి అవసరం లేదన్న వాదన ఉన్నా, 'నినదిస్తున్న మరణం' కవితలో ఆ సౌందర్యంలో ఆవేదనా భరితంగా మారే క్రమంలో కవిత్వంలో ఎక్కడ ఆ సౌందర్యం భావ ప్రకంపనను సృష్టించగలదో నిర్ణయించుకునే స్వేచ్ఛ కవిదే అనే భావన కలుగుతుంది. ఈ కవిత్వంలో భావుకత్వం ఉన్నది, కొన్నిచోట్ల మనసు దేని కోసమో నిరీక్షిస్తూ, అలాగే వేచి చూడటమూ ఉంది. సామాజికంగా తలెత్తే హింస పట్ల నిరసన ఉంది. ఏం చేయకుండా ఉండిపోవొద్దు, ఏదో ఒక ఆసక్తిని పెంచే తీరు గురించి ఆలోచించుకో, నిర్లిప్తత కన్నా ఏదో ఒక మత్తు జీవితాన్ని ఆవరించి ఉండాలన్న విషయాన్ని శూన్యత ఆవరించిన మనిషి ఆలోచనలను స్పష్టం చేస్తూ చెప్పడమూ ఉంది. మనిషి లోపలి మనిషికి ఉండే అవలక్షణాలను గుర్తించడం, వాటిని ఒప్పుకునే ధైర్యం కూడా పెంపొందించు కోవాలని చెప్పడమూ ఉంది. ప్రేమ కోసం వేచి చూసే ప్రేమికుడి మనసు కూడా ఉంది. కవిత్వ స్థితిలో కవి ఉద్వేగం ఎంత గొప్ప భావప్రకటనగా మారుతుంది అన్నదే కవిత్వ ప్రమాణం అయితే ఆనందాచారి తప్పకుండా గొప్ప కవే! మనసులో భారమయ్యే అలజడులను అక్షరాలుగా మార్చడంలో తాను పొందే అనుభూతి గురించి కూడా ఈ కవిత్వంలోని కొన్ని కవితల్లో స్పష్టం చేశారు.
కవిత్వంలో తనలో కవి ఉండే స్థితిని గురించి రాసిన కవితలు 'దొరకని వాక్యం', 'నడచి వెళ్ళేటప్పుడు', 'నేను నీ తావిని', 'కవనం', 'ఒక ఆనంద దృశ్యం', 'పదగ్రస్తం.' ఎన్నో ఆలోచనలు సంఘర్షిస్తూ ఉండగానే, ఆ విస్ఫోటంలో భావాలు ఎన్నో అక్షరాలుగా రూపొందుతున్నా, ఆ ఆలోచనలకు ఓ ముగింపు రాక ముందే, ఏది ముగింపో తెలుసుకోలేనితనం కవిలో జ్వలిస్తూ, మనసును చీలుస్తూ, దానిని కనుక్కోమని ప్రేరేపిస్తుంటే, అనేక అనుభవాల మిశ్రమంలో పడి కొట్టుకు పోతూ అందకుండా ఉండే 'భావగర్భిత భావోద్వేగాన్ని' పట్టుకోలేనితనాన్ని గురించి హృద్యంగా చెప్పే కవితే 'దొరకని వాక్యం.' 'కవిత్వం ఓ వృత్తి కాదు, మానసిక స్థితి' అంటాడు రాబర్ట్‌ గ్రేవ్స్‌. ఆ దశలో ఉండటం ఎంత కష్టమో స్పష్టం చేసే కవిత ఇది.
'వాక్యం మిగిలిపోయేవుంది/ ఎక్కడో అరల్లో లోపల
నేనో వాక్యం అందించాల్సి ఉంది
పోగొట్టుకున్నది కాదు / పట్టుకోలేకపోయింది
తరలిపోయింది కాదు తడారిపోనిది
ఒక వాక్యం మిగిలిపోయే ఉంది' అంటారు ఈ కవితలో. ఆలోచనకు అందని వాక్యం కాదని, తన ఆలోచనల ఆవరణ లోనే ఉన్నా తనకు అందని వాక్యం అని, కవి తన ఆలోచనా మథనంలో కొన్నిసార్లు ఉద్భవించే అసంతృప్తిని ఈ కవిత ద్వారా ప్రకటితం చేశారు.
'నా అంతరంగ వాకిళ్ళలోకి
భావాల బండ్లపై పయనించటమే
కవిత్వమైనా జీవన సాఫల్యమైనా' అంటారు 'నేను నీ తావిని' కవితలో.
'నడకకు నడతకూ మధ్య ఖాళీలేమయినా
కనబడినప్పుడు ఇంత కవిత్వాన్ని నిలబెట్టి పో ..' అంటారు 'నడచి వెళ్ళేటప్పుడు' లో.
'మానవ సంబంధాలన్నీ ఆర్థిక సంబంధాలే' అంటాడు మార్క్స్‌. అది పరోక్షంగా గుర్తింపబడని అంశంగా ఉన్నంతకాలం ఏదో ఉన్నత జీవిత ప్రమాణాలతో బతుకుతున్నామన్న భ్రమ ఉండేది. డబ్బుకు విలువ ఉందని తెలుసుకోవడం సత్యాన్ని గుర్తించడమే. కానీ డబ్బు కన్నా దేనికి విలువ లేని జీవన విధానాన్ని బలపరచడానికి వచ్చిన అనేక పరిణామాల గురించి స్పష్టం చేసే కవితే 'అర్థ విపరిణామం.'
'మనిషంటే ఇపుడు / మహాయోధుడిలా నిలబడటం కాదు
మహా వినియోగదారుడిలా రూపెత్తటం!
మానవీయ సుగంధాలు పరిమళించటం కాదు
'మనీ'లోకి మౌనంగా ప్రవహించడం' అంటారు ఈ కవితలో కవి. కవిత్వం కవిని ఎలా కదిలిస్తుందో, ఏ దుఃఖ భారాన్ని, ఏ ఆశయ శక్తిని మోస్తుందో కూడా కవికే తెలుసు. తన కవిత్వంలో ఉన్న సౌందర్యం, దుఃఖం, ఆక్రోశం, ఆశయాల స్ప ృహ గురించి రాసిన కవితే 'కవనం.' ఎంత కవిత్వంలో తనను తాను కలబోసుకున్నా, ఇంకా వెలితి ఉందని కూడా అంటారు.
మనిషి మరణించి జ్ఞాపకంగా మారిపోయినప్పుడే మనం గుర్తిస్తామని, అందుకు ఉదాహరణగా తన ఇంటి ముందు ఉండే బూబమ్మ మరణించిన సందర్భంలో రాసిన కవితే 'బూబమ్మ.'
'మనిషి పోయింతర్వాతనే కదా
వాళ్ళను నిజంగా చూస్తాం మనం
మాట ఆగిపోయింతర్వాతనే మాట్లాడతాం మనం
మన అవసరాల రీత్యానే / సంభాషిస్తాం ఎవ్వరితోనయినా
కులమో మతమో, ఆడోమగో
లేమితనమో కలిమిబలమో/ రంగూ రంగం ఏదో ఒకటి
మన చూపు కొలతను నిర్ధారిస్తూనే ఉంటుంది!' అంటారు ఈ కవితలో. మరణం మనలో బతికున్నప్పుడు చేయలేనితనం పట్ల గిల్టీ ఫీలింగ్‌ ను కలుగజేస్తుంది. అందుకే మరణానికి ప్రాధాన్యత ఉంది.
సామాజిక స్ప ృహ గురించి అనేక కవితలు కూడా ఉన్నాయి. 'స్వాత్‌ నగరం' కవితా శీర్షిక కూడా ఆకర్షణీయమైనది. మలాలా పుట్టిన ప్రాంతపు పేరే ఈ శీర్షిక. అక్షరం కలిగించిన ధైర్యం, మలాల ఆ అక్షర శక్తితో అసాధ్యాన్ని సుసాధ్యం చేసిన వైనాన్ని స్పష్టం చేస్తుంది ఈ కవిత. మూడోసారి ఆడపిల్లపుట్ట బోతుందని స్కానింగ్‌ ద్వారా తెలుసుకున్న భర్త భార్యను కొట్టి చంపిన ఘటనకు స్పందించి రాసిన కవితే 'లీవింగ్‌ నోట్‌.'
'నినదిస్తున్న మరణం'లో రోహిత్‌ మరణం సృష్టించిన ప్రకంపనాలను అక్షర ఫిరంగులుగా మార్చి రాశారు. సమాజాన్ని మండించిన విధానాన్ని ఈ కవితలో మనం చూడవచ్చు. 'నామవాచకం' పేరుకు మాత్రమే ప్రత్యేకతను ఆపాదిస్తుంది. నామవాచకంగా మిగలకుండా 'క్రియా పదం'గా మారి, క్రియా విశేషి, శబ్దాలంకారిగా రోహిత్‌ మరణ మంటతో శుద్ధ బుద్ధుడయ్యాడని రాయడం కవికున్న పదప్రజ్ఞను స్పష్టం చేస్తుంది. 'అంటని లోకంపై మంటలు లేచి' అని రాయడం కవిత్వం సామాజిక స్ప ృహను ఎలా రగిలించగలదో స్పష్టం చేస్తుంది. 'గతం కాదు అతని మరణం/ వర్తమాన రణం' అని రాయడం కవికున్న శబ్ద సౌందర్యాన్ని కాకే ఆ సౌందర్యానికి స్ప ృహను కల్పించడం పట్ల ఉన్న శ్రద్ధను కూడా స్పష్టం చేస్తుంది.
అసిఫా అత్యాచార ఘటనకు స్పందించి రాసిన కవిత 'అనివార్యం.' గుడులు ఎందుకు కట్టబడ్డాయో కానీ ఆ గుడే మనిషి దేవుడిని దర్శించేలా చేయలేక, మనిషి తనలో మృగాన్ని మేలుకునేందుకు సాక్షి అయితే అటువంటి గుడి అక్కర్లేదని, దేవుని ప్రార్ధనలు కట్టడాల్లో అవసరం లేదని, ఆ కట్టడం పాపానికి, అత్యాచారానికి రక్షణ అయితే ఆ ప్రదేశానికి పవిత్రత ఉందనుకోవడంలో అర్ధం లేదని ఈ కవితలో అంటారు.
దళితుడు గుర్రమెక్కినందుకు కొట్టి చంపిన ఘటనపై స్పందించి రాసిన కవితే 'ఎవడ్రా...నువ్వు!'. 2017 లో గుజరాత్‌ లో ఒక దళిత యువకుడుపై మీసాలు ఉన్నాయన్న నెపంతో దాడి జరిగింది. ఈ మధ్యే ఆగస్ట్‌ 2022 లో తొమ్మిదేళ్ల బాలుడు కుండలో నీరు తాగినందుకు ఉపాధ్యాయుడు తీవ్రంగా కొట్టడంతో 23 రోజుల తర్వాత చికిత్స పొందుతూనే మరణిం చాడు. ఇది రాజస్థాన్‌లో జరిగింది. ఈ నేపథ్యంలో ఇటువంటి ఘటనలపై ప్రతిస్పందన అనివార్యం.
త్రిపురలో లెనిన్‌ విగ్రహం పడగొట్టిన ఘటనకు స్పందించి రాసిన కవితే 'వాడంతే!' ప్రేమించలేదని సంధ్య అనే అమ్మాయిని పెట్రోల్‌ పోసి నిప్పంటించి చంపిన సంఘటనకు స్పందించి రాసిన కవితే 'పిచ్చి కుక్కలున్నాయి జాగ్రత్త.'
'నేను రాలుస్తున్న అక్షరాల సిరా పెట్రోలు వాసనేస్తుంది
వాణ్ణలా మృగాణ్ణి చేసిన వాడి ముఖం మీదే
ఇంత పెట్రోలైన అక్షరాల్ని పోసిపోతా
నేనే అగ్గిపుల్లనయి కాలిపోతా' అంటారు ఈ కవితలో. అక్షరాలు అగ్నిగా మారే కాలం వస్తే బావుండు అనిపిస్తుంది ఇది చదువుతుంటే! నాలుగు మామిడి కాయలు తెంపాడని కొట్టి చంపిన ఘటనకు స్పందించి రాసిన కవితే 'నాలుక్కాయల ప్రాణం'. ఉద్యోగం రాలేదని ఆత్మహత్య చేసుకున్న ఘటనకు స్పందనే 'పోటీ' కవిత. మీడియా దేనిని అయినా నమ్మింపజేసే సాధనం అని, సత్యాలే అందులో ఉంటాయని అనుకోవడం భ్రమ అని ఈ దక్పథంతో రాసిన కవితే 'నీ పాటా నా నోట.'
అనుభూతి ప్రధానమైన కవితలు కూడా ఎన్నో ఉన్నాయి. మట్టి తన మనసులో కలిగించే భావాలను, తనలో మట్టి వల్ల మొలకెత్తే కొత్త ఆశల చిగుర్లను గురించి రాసిన కవితే 'మట్టి మహత్తు.' మనసులోని ఆలోచనల ఘర్షణలో అక్కడ తలెత్తే బాధల భారం గురించి రాసిన కవితే 'గాయాల అనుభవం.'
జుఙశీశ్రీబ్‌ఱశీఅ aఅస జఱఙఱశ్రీఱఓa్‌ఱశీఅ కాలంతో పాటు మనిషి జీవితాన్ని అనేక అంశాల్లో ప్రభావితం చేస్తున్నా, మనిషి లోపలి మనిషిని కదిలించలేకపోయాయన్న ఆవేదన 'నగం' కవితలో కనిపిస్తుంది. నాగరికత మనిషిని మనిషిలా ఎదిగేలా చేయలేకపోయిందని, శారీరక నగతను చూసే కళ్ళు, మానసికంగా మనిషితనాన్ని కప్పుకోలేనితనాన్ని, రాయిలా ఏ ఆచ్ఛాదన లేకుండా కఠినమైన మనసును చూసే ధైర్యం చేయలేవని వ్యంగ్యంగా క్రోధధ్వనితో రాసిన కవిత ఇది.
'పరిణామపు ఉలి నిను/ నాగరిక శిల్పంలా తోలుస్తున్నా
నీలో రాయితనం తొలిగిందెప్పుడు!
బట్టలిప్పితే పోయేదేమిటి/ తుప్పు పట్టిన మనిషితనానికి అద్దం పట్టటం తప్ప' అంటారు ఈ కవితలో. ప్రతి మనిషికి తన లోపలి తుప్పు పట్టిన మనిషి గురించి తెలుసు అని, అది బయటకు తెలిస్తే మాత్రం పోయేది ఏముందని అదే సహజంగా మారిన క్రమంలో ఆ నగత్వం ప్రాధాన్యత దక్కే అంశం కాదని ఈ కవిత ద్వారా సూచించారు.
మనసు కేంద్రంగా రాసిన కవితలు ఎన్నో ఉన్నాయి. 'జీవితంపై ప్రేమను పెంచే మత్తు ఏదో కావాలి. లేకపోతే జీవితం ఖాళీ సంచిలా కొట్టుకుపోతుందని, కలల మత్తులో బతుకుతూ ఉన్నా, ఆ కలలు ఉదయానికి భగమై, మనసులో గుంతలుగా మిగిలిపోతున్నాయని' అంటారు 'మత్తు' కవితలో. 'మనసు మత్తెక్కపోతే మనిషిలా బతకలేను' అంటారు ఈ కవితలో. ఏదో ఓ మత్తుతో జీవితాన్ని నింపుకోవాలని లేకపోతే జీవితం పట్ల ఆసక్తి సన్నగిల్లుతుందని ఈ కవిత స్పష్టం చేస్తుంది.
'ఇప్పుడు ఈ మనసులకొక డ్రైనేజీ నిర్మించాలి
ఈ బుద్ధులకొక శుద్ధి కేంద్రం తెరవాలి
పొగలు చిమ్మే కాలుష్యమున్నది
ఆవరణంలో కాదు మనోచలనంలో
దులపాల్సింది పైపై చెత్తనే కాదు
చిత్తడి నిండిన మన చిత్తాన్ని!' అంటారు 'డ్రైనేజీ కావాలి' కవితలో.
ఈ కవిత్వంలో సమకాలీన సమాజంలో జరుగుతున్న దురాగతాలపై ప్రతిస్పందన ఉంది. మనిషి మనిషిగా ఉండలేని పరిస్థితులు సమాజంలో నెలకొని ఉండటం పట్ల క్రోధం ఉంది. మనిషి తన ఆశలను తానే సృష్టించుకోవాలని, ఆశ లేని జీవితం మోడుబారిపోతుందని చెప్పడం ఉంది. మనసులో శూన్యత, వెలితి, బాధ, భయం వంటి ఎన్నో భావాలు తిరుగాడుతూ ఓ ఊపిరాడనితనాన్ని సృష్టిస్తుంటే మనిషి ఎలా తల్లడిల్లిపోతాడో చెప్పే క్రమం ఉంది. ప్రేమకు రూపంగా ఆమెను చిత్రిస్తూ, అక్షరాల ఆభరణాలతో అలంకరిస్తూ, భావాలతో పూజిస్తూ, పదాల పల్లకిలో ఆమె రాకకై వేచి చూడటమూ ఉంది.
ూశీవ్‌తీy ఱర a జూశీశ్రీఱ్‌ఱషaశ్రీ aష్‌ bవషaబరవ ఱ్‌ ఱఅఙశీశ్రీఙవర ్‌వశ్రీశ్రీఱఅస్త్ర ్‌ష్ట్రవ ్‌తీబ్‌ష్ట్ర అంటారు జూన్‌ జోర్దాన్‌. ూశీవ్‌తీy షశీఎవర టతీశీఎ ్‌ష్ట్రవ ష్ట్రఱస్త్రష్ట్రవర్‌ ష్ట్రaజూజూఱఅవరర శీతీ సవవజూవర్‌ రశీతీతీశీష అంటారు అబ్దుల్‌ కలాం.్‌శీబ షaఅ ళఅస జూశీవ్‌తీy ఱఅ వఙవతీyసay శ్రీఱటవ, yశీబతీ ఎవఎశీతీy, ఱఅ షష్ట్రa్‌ జూవశీజూశ్రీవ ఝy శీఅ ్‌ష్ట్రవ bబర, ఱఅ ్‌ష్ట్రవ అవషర, శీతీ jబర్‌ షష్ట్రa్‌ ఱర ఱఅ yశీబతీ ష్ట్రవaత్‌ీ అంటారు కారోల్‌ అన్‌ డఫీ.
ఈ మూడు సత్యాలు ఈ కవిత్వంలో ఉన్నాయి. ఈ కవిత్వం ఓ రాజకీయ ప్రక్రియే! ఎందుకంటే కొన్ని నిజాలను నిర్మొహమాటంగా చెప్పడం వల్ల కవికి సమాజపు దృష్టే కాకుండా లోదృష్టి కూడా ఉంటుంది కనుక సంతోషమో దుఃఖమో కూడా కవిత్వంగా మారుతుంది. అలాగే కవిత్వ స్థితిలో జీవితంలోని సామాన్య ఘటనలు సైతం కవిత్వానికి ఊపిరి పోస్తాయి. ఈ మూడు కవిత్వ నిర్వచనాలకు నిలబడే కవిత్వం ఆనందాచారి గారిది అనడంలో సందేహం లేదు.