చందలూరి నారాయణ రావు
97044 37247
కంటి ముందు దృశ్యాలను మనసులో చిత్రిక పట్టి అక్షరాకృతి ఇచ్చే ఓ గొప్ప ప్రక్రియల్లో కథ ఒకటి. ఇంటి నుంచి ప్రపంచం దాకా, రక్త సంబంధాలు నుంచి మానవ సంబంధాలు దాకా ఒక మనిషి అనుభవంలో ఎదురైన ప్రతి సంఘటనలో ప్రతి పాత్రను లోతుగా పరిశీలించి 13 కథలతో ప్రముఖ రచయిత జంధ్యాల రఘుబాబు రాసిన పుస్తకమే 'అద్దంలో బొమ్మలు'. ఈ పుస్తకాన్ని రాయలసీమ కథాసింగం సింగమనేని నారాయణ గారికి అంకితమివ్వడం సముచితమైన గౌరవం.
అనుభవంలోకి వచ్చిన ఏ అంశాన్ని వదలక ఓ ఉత్తమ ఆలోచను జోడించి సమస్యను ఎత్తి చూపడంలో ఒక కొత్త దారిని వెతుక్కొని, అదే స్థాయిలో ఓ ఉన్నతమైన ముగింపుతో కథకు పరిపుష్టం చేయడం ద్వారా పాఠకుల్లో ఓ ఆసక్తి, ఓ ఆలోచన రేకెత్తించి సఫలీకృతులయ్యారు రఘుబాబు. ప్రతి కథలో సన్నివేశాలను గమనిస్తే చాలా సరళంగా ఉండటంతో పాటు కొన్ని చోట్ల ఆయన కలం కవిత్వ పరిమళం కూడా గుప్పించింది. ఏ కధను చదివినా ఓ పరిషత్‌ నాటికను చూసిన భావన ఉంటుంది. సహజ ధోరణిలో చక్కని మాటలతో సాగే కథనం ఓ ఆదర్శానికి దారితీస్తూ సమాజానికి ఓ ఆలోచనను అందించింది. ఈ అద్దంలో కనిపించే ప్రతి బమ్మ లాంటి కథా అంతర్గతంగా విలువైన అంశాన్ని కలిగి ఉండటం విశేషం. నూరుశాతం సమాజానికి, కుటుంబానికి, వ్యక్తుల ప్రవృత్తులకు అద్దం పట్టి, పాఠకులను చదివించి ఓ భావనను హృదయానికి హత్తుకునేలా చేయడం ద్వారా జంధ్యాల వారు అనుకున్న లక్ష్యాన్ని పొందారు. ఈ పుస్తకంలోని ఒక్కో కథను పరిశీలిస్తూ ముందుకు నడిచేకొద్దీ ఈ విషయం సుస్పష్టమవుతుంది.
తెలుగు భాషను ప్రాణంగా భావించే ఓ ఆంగ్లోపాధ్యాయుడు వందల మందికి చక్కని విద్యాబోధనతో పాటు మాతృభాషలో ఉన్నత విలువలను బోధిస్తూ, తన జీవితంలో పాటిస్తూ సాగించిన జీవితం గొప్పది. చివరకు ఉద్యోగ విరమణ నాటికి తను సంపాదించిన డబ్బుకు పిల్లలను వారసులుగా, తన జీవితకాలంలో కొన్న పుస్తకాలను గొప్ప ఆస్తిగా భావించి తన వద్ద చదువుకున్న పిల్లలనే వాటికి వారసులుగా భావించి, తను ఎప్పుడైనా ఆ పుస్తకాలను చదవాలని ఉంటే నేనే మీ వద్దకు ఓ వస్తాను అని చెప్పే రాఘవాచారి పాత్ర ద్వారా సమాజానికి ఓ ఆదర్శాన్ని పరిచయం చేశారు. 'నవ వారసత్వం' అనే ఈ కధ ఇచ్చిన సందేశం గొప్పది. యూరోపియన్‌ దేశాల్లో ఏదైనా ఒక కార్యక్రమం జరిగితే ఓ పుస్తకాన్ని బహుమతిగా ఇవ్వడం, పుస్తకాల పేర్లను ఇండ్లకు, వీధులకు, బస్‌, రైలు స్టేషన్లకు పెట్టుకొని పుస్తకాన్ని నెత్తిన పెట్టుకొని మోయడం జరుగుతుంది. ఈ కథ ఉద్దేశం కూడా అదే. పుస్తకాలను ఆస్తిగా భావించి వాటిని వారసులను ప్రకటించడం ఓ గొప్ప భావన.
మరో కథలో తన ముద్దుల కూతురు 'సునిధి' పుట్టిన రోజుకి ఓ గొప్ప కానుక ఇవ్వాలని భావించిన మహేష్‌ చేసిన ఆలోచన ఇతివృత్తం. ఇందులో తాను ఇచ్చే పుట్టినరోజు కానుక ప్రత్యక్షంగా తన కూతురుతో పాటు పరోక్షంగా ఎంతోమందికి ఉపయోగపడాలి అన్న మహేష్‌ ఆలోచన ఓ కొత్తదనంతో పాటు గొప్పదనం. తన కూతురుకు తెలియకుండానే శ్రీశైలంలో ఓ వృద్ధాశ్రమానికి తీసుకెళ్లడం, తన కూతురికి పరిచయం చేసి పుట్టినరోజు దీవెనలందుకోవడం అంతటా జరిగేదే. కానీ అక్కడకు వచ్చేముందే ఆశ్రమంలో 'ఈశ్వర్‌' అనే వ్యక్తితో మాట్లాడిన తరువాత 'ఒక వ్యక్తికి తోడులా, నీడలా నిలచి మనసును సంతోషపెట్టేది పుస్తకమని, అది వారికి ఇష్టమైన అంశమని తెలిసి, ముందుగా ఎవరికి చెప్పకుండా అందరికీ ఒక్కో పుస్తకాన్ని తన కూతురు చేత ఇప్పించడం జరుగుతుంది. ఇదే తన కూతురుకు ఇచ్చే కానుకగా పేర్కొనడం విశేషం. ప్రత్యక్షంగా నాన్న ఇచ్చిన గొప్ప కానుకకు మురిసిన సునిధి తన జీవితంలోనూ ఇలాంటి మంచి పనులు చేయడానికి ఇది ఓ పునాది అని చెప్పవచ్చు.
మధ్య తరగతి గృహిణి కోరికలకు, లేనిపోని హంగులకు గురయ్యే మనసు ఫలితంగా అనుభవించే ఆర్థిక బాధలకు అద్దం పట్టే కథ 'కారు దిద్దిన కాపురం'. ఇందులో సుధ జీవితంలో కారు కొనాలన్న బలమైన కోరికను వెలిబుచ్చే క్రమంలో ఇబ్బంది పడ్డ భర్త మనోజ్‌ తన ఫ్రెండ్‌ సునీల్‌ కారును తెచ్చి సొంతగా కారు కొన్నట్లు నమ్మించి కేవలం పది రోజుల్లో కారు వల్ల ఓ మధ్య తరగతికి వచ్చే కష్టాలను ఆమె గమనించి మనకు కారు అనవసరం అని తెలియడం సుధ ఆలోచనా శక్తికి ఉదాహరణ. ఈ కథలో ఏ వస్తువైన అవసరమైన స్థితిలో మనిషి ఆలోచించాలి. లేనిచో సుధలా ప్రతివారు బాధపడవలిసివస్తుంది అన్నది సందేశం.
ఓ తల్లి కష్టాన్ని చూస్తూ కూడా మిత్రులతో కలిసి మందు పార్టీ చేసుకోవాలని కోరికతో అమ్మ ప్రేమను అడ్డు పెట్టుకొని సాధించిన డబ్బుతో సరదా తీర్చుకొని ఆనందపడ్డ సురేష్‌ ఆ డబ్బు ఎలా వచ్చిందో ఆలోచించే మనసును కప్పేసిన వయసు ... చాలామంది జీవితాల్లో ఎదురయ్యే పరిస్థితే. బిడ్డ కోసం భరించే కష్టం వెనుక అమ్మ ప్రేమంటే, తల్లి కష్టాన్ని ఆలోచించనీయని తప్పిదాలు వెనుక వయసు తప్పిదం ఉంది. చివరకు వీధిలో మందు సీసాలను ఎరుకుని, వాటిని అమ్మిన వచ్చిన డబ్బుతో తన మందు సరదా తీరిందని తెలుసుకుని ఆ పసిప్రాణం గాయమైన మనసులో 'అమ్మా ఇక జీవితంలో ఎప్పుడూ తాగను' అన్న మాటకి నెలల చిన్న పిల్లవాడిలా కనిపించిన కొడుకుని మురిసిపోవడంతో ముగిసిన ఈ కధ 'అమాయకమైన పసి మనసుకు పుట్టే కోరికలు తీవ్రమైన తప్పులుగా మారకముందే రాకేష్‌ లాంటి మిత్రులు కళ్ళు తెరిపించడం బాగుంది. ఉదయం నుంచి సాయంత్రం దాకా ఇంటిపనులతో సతమతమవుతూ, అందరికీ సేవచేస్తూ బాధ్యతను పలు రూపాల్లో జీవితమంతా మోసే అరుణకు ఓ కొత్త వస్తువును తెచ్చి సంతోషపెట్టాలని చూసిన భర్త శేఖరును మెచ్చుకుంటూనే, ఇంట్లో ఏ వస్తువు తెచ్చినా ఆ వస్తువు వెనుక దాగిన రహస్యం అది ఇచ్చే సౌకర్యం త్వరితగతిన లభించడం ఎవరికి? ఇందులో వంటగదిలోకి కొత్తగా వచ్చిన నాలుగు బర్నర్‌ స్టవ్‌ వల్ల ఇల్లాలకి సుఖం అని అనిపించినా, దాని ముసుగులో దాగిన సుఖాలన్నీ ఎవరివి? అన్న ఓ ప్రశ్నతో ముగిసిన కథతో ఓ సెటైర్‌ లాంటి సందేశం ఉంది.
జీవితంలో చిన్న విషయాలుగా కనిపించేవి కొన్నిసార్లు చాలా ప్రభావితం చేస్తాయి. నీవు ఎప్పుడు వాటర్‌ బాటిల్‌ కొన్నా ఉపయోగం పూర్తి ఆయాక దాన్ని నలిపి పారవేయాలి అన్న తమ్ముడు అవినాష్‌ చెప్పిన మాటలు గుర్తున్న సరే పాటించని అక్క అనన్య పొరపాటుకు రాఖీ కట్టడానికి తన వద్దకు వస్తున్న తమ్ముడు అవినాష్‌ బండి టైర్‌ కింద పడి స్కిడ్‌ అవడం, ఐనా ప్రమాదం నుంచి బయటపడటం, తరువాత తను చేసిన పొర పాటుకు బాధపడటం జరుగుతుంది. ఈ కథలో సమాజంలో ఒక చదువుకున్న వారు సహితం పాటించని క్రమశిక్షణ ఫలితంగా అది మరొకరి జీవితానికి ఎలా శాపమౌతుందో 'రాఖీ' కథ చెబుతుంది. చిన్న చిన్న ఆనందాలను వెతుకుతూ, అనుబంధాలను ఆరాధించే గంగాధర్‌ ఓ ఆటోవాడు 'వలి'తో పరిచయం మానవ విలువలకు అద్దంపట్టే బంధంగా, రోజూ ఎంతో మందిని గమ్యస్థానాలకు చేర్చే ఆటో తమ తమ జీవితాల్లో ఓ గొప్ప అనుభవం కావడం అనివార్యం. వలి భార్య కాలు జారి పడ్డప్పుడు గంగాధర్‌ చేసిన సాయం సంఘంలో మనిషి ధర్మాన్ని చెబుతుంది. మానవ సంబంధాల గొప్పతనాన్ని చాటుతూ, జీవితంలో ప్రతి వ్యక్తి మరొకరికి ఓ మానసిక ఆస్తిగా పేర్కొనవచ్చు. ఒకనాడు ఈ ఆటోలో తిరిగిన వారే విమానంలో తిరిగే స్థాయికి ఎదగడం, ఎదిగాక ఉనికికి గుర్తుకు తెచ్చే సందర్భంలో ఏ బంధువు కాని వలి, ఆటో ఓ కమ్మని జ్ఞాపకాలు గా మిగులుతాయి. వారి మనసులో 'వలికి దువా' అని రాయబడి ఉంటాయి.
తరగతి గదిలో మాస్టర్‌ ఇచ్చే ఓ మంచి మాట, ప్రోత్సాహ కాలు పిల్లలను చాలా ప్రభావితం చేస్తాయి. హుస్సేను మాస్టర్‌ తను పెట్టిన పోటీ లాంటి పరీక్ష మార్కులకు ఇచ్చిన ఓ బహుమతి 'నోట్‌ బుక్‌'. అందరిలో అందుకున్న అనుభవం పిల్లవాడి మదిలో శాశ్వతంగా మిగిలిన గొప్ప సంఘటన. దీని మూలంగానే మాస్టర్‌ గారి చలువతో జీవితంలో ఓ టీచర్‌గా తన గురువు గారితో కలసి పనిచేసే సందర్భం రావడం ఓ గొప్ప భావన. నిజానికి నాడు నోట్‌బుక్‌ పొందిన సందర్భంలో 'ప్రపంచంలో ఉన్న కొండ శిఖరాలన్నింటిని ఎక్కిన ఆ ఆనందమే జీవితంలో ఉన్నత శిఖరాన్ని అధిరోహించడానికి కారణం కావడం జరిగింది. ఈ 'నోట్‌బుక్‌' కథలో హుస్సేన్‌, మహేష్‌ లాంటి పాత్రల ద్వారా ఓ ఉపాధ్యాయుడు, టీచర్‌
ఎలాంటి అనుబంధాన్ని కలిగి ఉండాలో తెలిపారు.
'నేను పోరాడవల్సింది ఒక్కొకరితో కాదు; మొత్తం సమాజంతో. నా పుట్టుక నన్ను జీవితాంతం వేటాడుతుందని తెలుసుకున్న నాకు ఇక దానితో సహజీవనం చేయడమొక్కటే మార్గమని అర్థమైంది' అని శుభాకర్‌ అనే ఓ దళితుడు ఆవేదనే 'టు లేట్‌' కధ. ఎన్నో ఏళ్లుగా ఈ స్వతంత్ర దేశంలో ఎప్పుడూ పచ్చగా ఉండే ఓ చేదు నిజం కులం. ఓ అద్దె ఇంటికోసం ఎంత తిరిగినా ఇల్లు దొరకనీయని కులాన్ని ఏమి చేయాలి? అన్న ప్రశ్న శుభాకర్‌ జీవితంలో చేదు నిజాలతో, గాయాలతో సంఘంలో ఈ దుస్థితితో సహజీవనం చేయాలన్న పరిస్థితి నిజంగా ఈ దేశానికి ఓ పెద్ద లోపమే. అప్పటివరకు రాఘవశర్మ గారింట్లో అద్దెకు ఉంటున్న శుభాకర్‌ పిల్లల చదువుల కోసం ఇల్లు మారవలసి వచ్చింది. ఇంత కాలం ఎంతో అభిమానంతో కలిసిమెలిసి ఉన్న రాఘవశర్మ గారి స్నేహం ఆదర్శం. కానీ ఇప్పుడు అలాంటి ఇల్లు, అలాంటి మనసుల కోసం ఎంత వెదికినా దొరకని స్థితికి జీవితంలో ఓ అనుభవమే. ఇలా కొనసాగే కథలో శుభాకర్‌కు వచ్చిన ఓ గొప్ప ఆలోచన ఈ సమాజానికి ఓ చెంపదెబ్బ. ఎంత తిరిగినా తన కులాన్ని చూసి ఇల్లు ఇవ్వడం లేదని, తాను ఇంతకు ముందు ఏ ఇంట్లో ఉన్నానో, వారితో ఎలా మెలిగామో అన్ని వివరాలను ఓ ఉత్తరంగా రాసి అందరికి పంచడం ఓ చిత్రమైన ఆలోచన. ఈ కథలో ఈ ప్రక్రియ ద్వారా తన నిజాయితీతో పాటు, కులం పేరుతో మనుషుల మధ్య దూరాన్ని ప్రశ్నించిన ఆ ఉత్తరం వెంకట్రావు లాంటి వ్యక్తిని 'ఇల్లు ఏ కులం వారికైనా అద్దెకివ్వబడును' అని టు లెట్‌ బోర్డ్‌ పెట్టించడం ఓ మార్పుకు ఉదాహరణ. ఈ మార్పులే దేశానికి అత్యసరమైన చికిత్సలు. ఇవే రేపటి రోజులు పట్ల నమ్మకాన్ని పెంచే శుభప్రదాలు. రాఘవశర్మ, వెంకట్రావు లాంటి వ్యక్తులే ఈ సంఘానికి అవసరమైన విలువైన ఆస్తులు. ఊరిలో ఎవరు చనిపోయినా, తన సొంత 'మనిషి' పోయినట్లుగా ఏడ్చే ఈశ్వర్‌ తన జీవితంలో జరిగిన విషాదాన్ని ఎక్కడా చూసినా ఓ బంధువుగా బాధపడటం అందరికి సొంత మనిషిలా భావించే కథ 'అందరి బంధువు'.
ప్రతివారిలో ఏదో ఓ మూల మానవత్వం ఉండొచ్చు. నిత్యం అత్తగారిని నిందించే కోడలు దీవెన మధ్యలో జరిగిన సంభాషణ బంధాన్ని గౌరవిస్తూ సాగే క్రమంలో ఒకరునొకరు అర్థం చేసుకుని ముందుకు నడిచి పుట్టినిల్లులా సంతోషాన్ని సాధించుకునే కధనమే 'పుట్టినిల్లు'. జీవితంలో దురదృష్టవశాత్తూ బంధాన్ని కోల్పోయి సంఘంలో పిచ్చివాడిగా ఉన్న నారాయణ ఖేమాన్ను ఇంటికి తెచ్చి సాధారణంగా కనిపిస్తూ అసాధా రణమైన రచనాశక్తిని, ప్రతిభను గుర్తించి, అతని రచనలను పత్రికలకు పంపుతూ వాడిలో ఉన్న భావనాశక్తి వృథా కాకుండా ఎన్నో రచనలు చేయించి అందరికి ఓ రచయితను పరిచయం చేయడమే 'ఇదీ ఒక కథే'.
ఇలా విభిన్నమైన మనసులను పాత్రలుగా తీసుకుని పలు రకాలుగా కథను అల్లుతూ, చక్కని ఆదర్శం, సందేశాన్ని ఇచ్చేవే 'అద్దంలో బొమ్మలు'. సాధారణ పాఠకులకు సహితం సులభంగా అర్థమయ్యే విధంగా సమస్యను ఎత్తిచూపి, ఆలోచన కలిగేలా చక్కని కథలను అందించారు జంధ్యాల రఘుబాబు. ప్రతి కథలో కుటుంబాన్ని, విలువలను, బంధాలని గౌరవంగా భావిస్తూ, దీనిపరంగా ముందుగా వ్యక్తిలో మార్పు రావాలని, తరువాత సంఘంలో మార్పు రావాలని ప్రతి కథకు ప్రాణం పోశారు. ఏ కథను తాకిన అందులో కుటుంబ నేపధ్యం మనసును అంటి, మనిషి నైజాలను అద్దం పడుతుంది. ముఖ్యంగా ఇప్పుడిప్పుడే రచనలు చేసి కొత్త కలాలకు, ప్రాథమిక స్థాయిలో విద్యార్థులకు, కొద్ది నిడివి గల ఓ మంచి కధల పుస్తకం 'అద్దంలో బొమ్మలు'. ఆ బొమ్మలతో పాటు కొన్ని కధలలో తమని తాము చూసుకునే సందర్భాలు ఎదురవ్వడం ఈ కథల ప్రత్యేకత. రఘుబాబు మరెన్నో రచనలను వినూత్న రీతిలో తేవాలని ఆశిద్దాం.